Ψήφος

Σοβαρολογώντας ή χάριν αστειότητος, όταν συναντιέται κανείς με γνώριμο του την ημέρα των εκλογών, του εύχεται «καλό βόλι» ή «καλή ψήφο». Εκφράζει την επιθυμία του για κάτι που ενδόμυχα θέλει να συμβεί. Στην εποχή μας κάθε συντεταγμένη πολιτεία χρησιμοποιεί την ψηφοφορία προκειμένου ο ψηφοφόρος κάτοικος να εκφράσει την προτίμηση του στο πολιτικό γίγνεσθαι.
Κατά τους γλωσσολόγους η λέξη “ψήφος” προέρχεται απ’ το αρχαίο ρήμα “ψάω” ή το “ψάφος” που πιθανώς συνδέεται συνεκδοχικά με το “ψην”, “τρίβω”, “λειαίνω”, δηλαδή καθαρίζω κάτι. Η λέξη υπάρχει από αρχαιοτάτων χρόνων. Έχει μείνει και η φράση «η ψήφος της Αθηνάς», που έδωσε η θεά για να σωθεί ο Ορέστης.
Στην τριλογία του Αισχύλου “Ορέστεια” και συγκεκριμένα στις “Ευμενίδες”, η Αθηνά έδωσε την ψήφο της υπέρ του μητροκτόνου Ορέστη. Κατά τον Αισχύλο «έκτεινε τη μητέρα Κλυταιμνήστρα, η οποία εξετέλεσε με άτιμον θάνατον τον άρτι επανελθόντα απ’ την εκστρατεία της Τροίας, τον στρατηλάτη Αγαμέμνονα».
Η κατάσταση στην Αθήνα ήταν διχασμένη παρά τις νίκες από τη μάχη του Μαραθώνα (490 π.Χ.) και τη ναυμαχία της Σαλαμίνας (480 π.Χ.). Το 450 π.Χ. διδάχθηκε το τρίτο σκέλος της Ορέστειας “Ευμενίδες”, όπου κλήθηκε η Αθηνά να ψηφίσει για τον Ορέστη. «Ψήφον δ’ Ορέστη την δ’ εγώ προσθήσομαι» (στιχ. 735).
Στην Αθήνα ετιμωρείτο ο δράστης, όταν με δική του θέληση σκότωνε, αλλά όταν ο θεός τον παρότρυνε έμπαινε στη μέση ο λόγος της θείας επέμβασης. Αν δεν προσετίθετο η ψήφος της Αθηνάς, δεν θα γλύτωνε ο Ορέστης. Η ψήφος της κατά τον Αισχύλο ισοψήφισε, μέτρησε υπέρ του Ορέστη. «Νικά δ’ Ορέστην κάν ισόψηφος κριθή» (στιχ. 741). Κατά την παράδοση, όμως, η ψήφος της Αθήνας προσετέθη μετά την αρίθμηση και έτσι επετεύχθη πλειοψηφία. Κατηγορήθηκε η θεά από τους θνητούς ότι έσωσε τον Ορέστη, εκείνη που δεν γνώριζε τη γυναίκα, διότι δεν εγεννήθηκε από μητέρα αλλά απ’ την κεφαλή του Δία.
Φθάσαμε στον 21ο αιώνα, όπου τα κόμματα ζητούν την ψήφο των πολιτικών. Πόσο διαφέρουμε απ’ τους αρχαίους; Μήπως είμαστε κληρονόμοι και της νοοτροπίας τους; Για να πάρουν την ψήφο φωνασκούν ασθμαίνοντας, απειλούν οριζοντίως την ελληνική κοινωνία πως, αν δεν δώσουν σ’ αυτούς την ψήφο, που με παντειοτρόπους εκκλήσεις την επιζητούν, δεν θα περάσουν καλά.
Η υπεροχή ενός κόμματος διαφαίνεται εκ του ότι επιβάλλει στη δημόσια συζήτηση ό,τι το ευνοεί και αφαιρεί ό,τι το βλάπτει.
Αυτό είναι αποτέλεσμα, ότι έχουν μελετηθεί και εφαρμοστεί ανατροπές στην κοινωνία που δεν έκαναν ζημιά, ώστε να εμποδιστεί η αυτονομία.