Οι πρώτες εκτιμήσεις αναφέρουν ότι το Mirage 2000-5 της Πολεμικής Αεροπορίας που οδήγησε στον θάνατο τον Σμηναγό, Γιώργο Μπαλταδώρο, κατέπεσε είτε λόγω μηχανικής βλάβης είτε εξαιτίας vertigo του πιλότου.
Tι είναι, όμως το «vertigo», που κατά τους ειδικούς θεωρείται πιθανότερο σενάριο, καθώς σε περίπτωση μηχανικής βλάβης ο πιλότος πιθανότατα να είχε προλάβει να αντιδράσει και να χρησιμοποιήσει το εκτινασσόμενο κάθισμα;
«Vertigo»
Όπως αναφέρει το cnn.gr o «χωρικός αποπροσανατολισμός» αποτελεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο που παραμονεύει για τους πιλότους, ειδικά των μαχητικών αεροσκαφών. Είναι ο ύπουλος κίνδυνος που κρύβεται στα κόπκιτ των αεροσκαφών και αποτελεί «εφιάλτη» για τους πιλότους των μαχητικών αεροσκαφών που κινούνται σε μεγάλες ταχύτητες.
Ο «χωρικός αποπροσανατολισμός» αποτελεί αιτία για πολλές αεροπορικές τραγωδίες. Ουσιαστικά πρόκειται για την απώλεια του σημείου αναφοράς στο χώρο και την αντικατάσταση της πραγματικότητας με μια παραίσθηση του πιλότου για το πού βρίσκεται και πού πηγαίνει.
Προκύπτει όταν τα οπτικά ερεθίσματα που λαμβάνουμε δε συνάδουν με τα ερεθίσματα που παράγονται μέσα στο αυτί. Εκεί βρίσκονται δύο ημικυκλικά κανάλια (σαν κοχλίες, το ένα κάθετο στο άλλο), τα οποία αποτελούν – μαζί με το μυοσκελετικό ιστό – τους αισθητήρες επιτάχυνσης, επιβράδυνσης και κατεύθυνσης.
Το φαινόμενο δημιουργείται συνήθως ύστερα από απότομες στροφές με μεγάλη ταχύτητα και ευδοκιμεί σε πτήσεις με χαμηλή ορατότητα: είτε νύχτα, είτε – ακόμη πιο εύκολα – μέσα σε νέφωση. Είναι η στιγμή που αυξάνονται οι πιθανότητες για τη λήψη αντικρουόμενων πληροφοριών.
Τα ερεθίσματα από το οπτικό νεύρο μπορεί να σου δίνουν την αίσθηση ότι είσαι οριζόντια, αλλά το αυτί να σε «πληροφορεί» ότι στρίβεις. Όπως επίσης να είσαι σε ευθεία πτήση, αλλά να νομίζεις ότι ανεβαίνεις ή κατεβαίνεις.
Έτσι προκύπτει ο «χωρικός αποπροσανατολισμός». Μία βραχυκύκλωση του συστήματος διασύνδεσης των αισθητήρων, με πολύ πιθανό σύμπτωμα τη ζαλάδα.
Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει ο πιλότος είναι να ανοιγοκλείσει τα μάτια του, σε μια προσπάθεια ταύτισης των αισθητήρων.
Η μεγαλύτερη παγίδα εκείνη τη στιγμή είναι να πιστέψει ότι τα όργανα του αεροσκάφους είναι λάθος και ότι το σωστό είναι αυτό που αισθάνεται.
Στην εκπαίδευση, προς αποφυγή δυστυχημάτων από τέτοιες καταστάσεις, αυτό που τονίζεται στους πιλότους ξανά και ξανά είναι να συμβουλεύονται τις ενδείξεις του πίνακα ελέγχου.
Οι χειριστές των μαχητικών αεροσκαφών, όμως, λόγω των πολύ μεγάλων ταχυτήτων και των διαδοχικών ελιγμών, πετάνε σε πολύ μικρότερο βαθμό ενόργανα. Βασίζονται περισσότερο στην επαφή με το περιβάλλον. Η απώλεια αίσθησης του χώρου και της κίνησης επιδεινώνεται αν προκύψει και η οπτική σύγχυση ουρανού και θάλασσας.
Οι περισσότερες πτήσεις άλλωστε της Πολεμικής Αεροπορίας διενεργούνται πάνω από το Αιγαίο.
Αν το μαχητικό βγει για παράδειγμα με στροφή και μεγάλη ταχύτητα από σύννεφα σε ανάποδη θέση, τότε οι πιθανότητες να είναι δυσδιάκριτο το μπλε του ουρανού και της θάλασσας είναι μεγάλες. Μαζί και οι πιθανότητες αποπροσανατολισμού.
Αυτός είναι και ο λόγος που το «vertigo» συνιστά τον μεγαλύτερο κίνδυνο για τους χειριστές μαχητικών αεροσκαφών.
