Ο Ντάντε Αλιγκέρι, γνωστός στην ελληνική ως ∆άντης Αλιγκέρι, γεννηµένος στη Φλωρεντία το 1265, θεωρείται ο πρώτος σπουδαίος ποιητής στην Ιταλία, µε τη “Θεία Κωµωδία” του να συνιστά ένα από τα σηµαντικότερα έργα της παγκόσµιας λογοτεχνίας. Το έργο χωρίζεται σε τρία µέρη: την “Κόλαση”, το “Καθαρτήριο” και τον “Παράδεισο” και περιγράφει ένα φανταστικό ταξίδι του ∆άντη στον κόσµο των νεκρών µε την συντροφιά του επικού ποιητή Βιργιλίου και της Βεατρίκης.
Το πρώτο µέρος της “Θείας Κωµωδίας”, την “Κόλαση” εικονογράφησαν σε ένα ανεπανάληπτο κόµικ οι δίδυµοι αδελφοί Πολ και Γκαετάν Μπριζί (Paul & Gaëtan Brizzi), το οποίο κυκλοφόρησε στην Ελλάδα το Νοέµβριο του 2023 από τις εκδόσεις “Οξύ” σε µετάφραση της Χαράς Σκιαδέλλη.
ΕΝΑ ΠΑΡΑΤΟΛΜΟ ΕΓΧΕΙΡΗΜΑ
Οι Γάλλοι δηµιουργοί του κόµικ Πολ και Γκαετάν Μπριζί είναι δίδυµα αδέλφια και γεννήθηκαν το 1951. Έχουν ασχοληθεί µε την σκηνοθεσία ταινιών κινουµένων σχεδίων, είναι ζωγράφοι και εικονογράφοι, ενώ έχουν δουλέψει για τη Disney, διευθύνοντας στούντιό της. Οι ίδιοι αποκαλύπτουν σε ένα προειδοποιητικό σηµείωµα στις πρώτες σελίδες της “Κόλασης” πως το εγχείρηµα να διασκευάσουν τον ∆άντη τους φάνηκε αρχικά αδύνατο, εξαιτίας της πυκνότητας και του βάθους του κειµένου αλλά και της µεγάλης απόστασης της εποχής του ∆άντη από το σήµερα αφού λέγεται πως ο ∆άντης δεν γράφει απλώς ένα θρησκευτικό ποίηµα 33 ωδών, αλλά ασκεί κριτική στους πολιτικούς του αντιπάλους. Τελικά, η υγειονοµική κρίση του 2020 αλλά και ο “πειρασµός” να επιχειρήσουν κάτι τόσο τολµηρό τους έδωσαν τον χρόνο και τον ενθουσιασµό να πειραµατιστούν και να ολοκληρώσουν το έργο τους, µε µοναδικό σκοπό να καταστήσουν προσιτό και ψυχαγωγικό ένα τόσο µεγαλειώδες και δύσκολο έργο.
∆ΑΝΤΗΣ & ΒΙΡΓΙΛΙΟΣ ΣΤΟΝ Α∆Η
Η “Κόλαση” ένας τόπος γνωστός σε όλους µας είτε µε τη θρησκευτική του έννοια ως προορισµός των αµαρτωλών είτε πιο αλληγορικά ως µια κατάσταση ζόφου και δυστυχίας, αποτέλεσε διαχρονικά πηγή έµπνευσης για όλες τις µορφές τέχνης (πασίγνωστες είναι οι απεικονίσεις της από τη ρωµαιοκαθολική εικονογραφία) και εξάπτει διαχρονικά την περιέργειά µας. Στην “Κόλαση”, της “Θείας Κωµωδίας” (ο ∆άντης ονόµασε αρχικά το έργο “Κωµωδία”, όµως µετονοµάστηκε σε “Θεία Κωµωδία” όταν το αποκάλεσε µε αυτό τον τρόπο ο Βοκκάκιος) ο ∆άντης περιγράφει σε πρώτο πρόσωπο, µε τρόπο αληθοφανή και λεπτοµερή την κάθοδό του προς τον Κάτω Κόσµο, µε τη συνοδεία του ποιητή και δασκάλου του Βιργιλίου προκειµένου να βρει την Βεατρίκη, την αγαπηµένη του. Μια κατάβαση σαν εκείνη του Οδυσσέα στον Όµηρο ή του Αινεία στον Βιργίλιο προς τον ζεστό και απόκοσµο Άδη.
Ο Άδης περιγράφεται να έχει σχήµα αναποδογυρισµένου κώνου µε το πλατύ στόµιό του να βρίσκεται στο βόρειο ηµισφαίριο, κάτω από την Ιερουσαλήµ και από την άλλη αιχµηρή άκρη του στο κέντρο της Γης. Το ταξίδι του ∆άντη µε τον δάσκαλό του Βιργίλιο ξεκινάει από τον ποταµό του Αχέροντα, όπου ο Χάροντας τους οδηγεί στην πύλη της Κόλασης, πράγµα το οποίο ο ∆άντης αγνοεί µέχρι τη στιγµή που παρατηρεί την επιγραφή στην πύλη, η οποία τον βάζει σε σκέψεις: «Κάθε ελπίδα αφήστε όσοι εισέρχεστε». Ο Βιργίλιος του ζητάει να τον εµπιστευτεί, στο κατηφορικό τους ταξίδι προς τα άδυτα της Κόλασης και ο ∆άντης φυσικά εµπιστεύεται τον αγαπηµένο του ποιητή, σκεπτόµενος πως αυτή η πορεία θα τον οδηγήσει στη Βεατρίκη.
ΣΑΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ
Οι δηµιουργοί του κόµικ παντρεύουν την αγάπη τους για τη ζωγραφική και τον κινηµατογράφο, ακροβατώντας µεταξύ κόµικ και εικονογράφησης. Τα ασπρόµαυρα καρέ µε µολύβι, θυµίζουν µεσαιωνικές γκραβούρες και γοτθικές απεικονίσεις, δηµιουργώντας από το εξώφυλλο κιόλας µια ατµόσφαιρα που κόβει την ανάσα. Το ταξίδι εξελίσσεται σε επίπεδα, αφού οι ήρωες καλούνται να διασχίσουν εννέα κύκλους, καθένας από τους οποίους περιλαµβάνει και διαφορετικές αµαρτίες, οι οποίες σύµφωνα µε την αριστοτέλεια φιλοσοφία περί ηθικής και αρετής διαχωρίζει τις αµαρτίες σε πράξεις ακράτειας, όπως η λαιµαργία, η φιληδονία, η φιλαργυρία και σε πράξεις κακίας και βίας. Έτσι, στο κόµικ παρελαύνουν “αµαρτωλοί” που πληρώνουν την αντίστοιχη τιµωρία για το κρίµα τους, τέρατα, γίγαντες, βίαιες σκηνές πόνου και φρίκης, µέχρι και ο ζωόµορφος Εωσφόρος αποτυπώνονται σε µια δοκιµασία επιβίωσης αλλά και αυτογνωσίας για τον ∆άντη. Αυτός άλλωστε ήταν και ο στόχος των δηµιουργών, να ταυτιστεί ο αναγνώστης µε τον ήρωα. Όπως ο ίδιος ο ∆άντης αναµετριέται µε τις προσωπικές του σκοτεινές δυνάµεις, τα όρια, την αντοχή, την πίστη πως µπορεί να τα καταφέρει, έτσι και ο αναγνώστης βιώνει την προσωπική του περιπέτεια.
Η “Κόλαση” του ∆άντη των Πολ και Γκαετάν Μπριζί µας φέρνει σε επαφή µε ένα λογοτεχνικό αριστούργηµα και την εποχή του και µας καλεί να ξαναδιαβάσουµε (ή να προσεγγίσουµε για πρώτη φορά) ένα έργο που µας αφορά όλους.
γραμμοσκιάσεις… Zgur
