Μια έκθεση ζωγραφικής που αναδεικνύει τη σημασία της συμπερίληψης
Πολλαπλές ερμηνείες, συναισθήματα και ουσιώδης επικοινωνία είναι έννοιες και αξίες που καταφέρνουν να βγουν από τους καμβάδες της έκθεσης ζωγραφικής “Αποκωδικοποίηση” που φιλοξενείται στο Κέντρο Αρχιτεκτονικής της Μεσογείου (ΚΑΜ) και να εμπνεύσουν το κοινό, όπως ενέπνευσαν τους δημιουργούς αλλά και τους επιμελητές.
Το εγχείρημα γεννήθηκε από δυάδες συνεργασίας, με πρωταρχική δυάδα τους ζωγράφους Αντώνη Αλιβρούβα και Μαρία Κοκκίνη, οι οποίοι μέσα από τα έργα τους δημιουργούν έναν επικοινωνιακό κώδικα. Οι δύο καλλιτέχνες έχουν ένα διαφορετικό εικαστικό αποτύπωμα κι έναν διαφορετικό φαινομενικά κώδικα, όμως το βαθύτερο μήνυμα των έργων τους συνδιαμορφώνει έναν άλλον κώδικα που εκπέμπει αξίες, ανάγκες, ιδέες και προβληματισμούς, που το κοινό έρχεται να αποκωδικοποιήσει. Το ίδιο κάνουν κι οι δύο επιμελητές της έκθεσης, Μαρία Δρακάκη και Γιώργος Ορφανίδης, οι οποίοι προερχόμενοι από διαφορετικά πεδία, έχουν αναλάβει την πρόκληση της σύμπλευσης αυτών των επικοινωνιακών κωδίκων.
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ ΠΑΝΤΡΕΜΑ
Οι επιμελητές της εικαστικής έκθεσης επέλεξαν να “μπλέξουν” τα έργα των καλλιτεχνών και να μην τα μοιράσουν δεξιά κι αριστερά έχοντας απόσταση το ένα από το άλλο. Κάτι που φαίνεται πως έχει καταφέρει με τη σειρά του ένα δημιουργικό πάντρεμα, με τους επισκέπτες να μην ξεχωρίζουν εκ πρώτης ότι πρόκειται για έργα διαφορετικών ζωγράφων, αλλά έργα ενός καλλιτέχνη που τα συναντάμε σε διαφορετικές φάσεις της ζωής του. «Ήταν μια πρόκληση για εμάς να μπορέσουμε να ισορροπήσουμε αυτή τη διαφορετικότητα στη ματιέρα των δύο ζωγράφων κι έτσι να προκαλέσουμε τους επισκέπτες να δημιουργήσουν την δική τους αφήγηση και αποκωδικοποίηση, από όποιο σημείο της έκθεσης επιθυμούν, νοηματοδοτώντας τα έργα προσωπικά», αναφέρει η κα Δρακάκη.
Η επιμελήτρια στέκεται πολύ στην έννοια της διαφορετικότητας και της συμπερίληψης που αναδεικνύει η εικαστική έκθεση, ενώ τη γοητεύει το γεγονός ότι οι νέες μορφές τέχνης και ο πλούτος της σύγχρονης καλλιτεχνικής έκφρασης είναι να συνδιαλέγονται εντελώς διαφορετικά έργα κι άνθρωποι. Τη ρωτάμε αν η ένωση των δύο καλλιτεχνών προέκυψε ή ήταν κάτι που το “κυνήγησαν” εκείνη κι ο κ. Ορφανίδης, για να μας πει πως «γνωρίζαμε και τους δύο καλλιτέχνες και το θεωρήσαμε πρόκληση. Αυτό ξεκίνησε με ένα ημερολόγιο του Μουσείου Σχολικής Ζωής του 2022, καθώς ζητήσαμε από εκπαιδευτικούς και καλλιτέχνες να μοιραστούν με έναν άλλον κώδικα, δημιουργικό, τις σελίδες ενός ημερολογίου κι είδαμε ότι υπήρχε ένας δισταγμός, οπότε βρήκαμε μια φωτεινή δυάδα».
ΣΥΓΚΙΝΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
Ο κόσμος φαίνεται πως έχει αγκαλιάσει την έκθεση, αυτό όμως που χαροποιεί αρκετά την ίδια είναι ότι νέοι άνθρωποι και συγκεκριμένα παιδιά μαγεύονται από τα χρώματα και τα συναισθήματα που φανερώνουν οι πίνακες. «Τις προάλλες μπήκανε έξι παιδάκια στον χώρο και έτρεχαν, μάλλον παίζοντας κυνηγητό, όταν συνειδητοποίησαν που βρίσκονται, κοντοστάθηκαν μπροστά από τα έργα, κουβέντιαζαν για αυτά και πλησίασα να τους ρωτήσω αν έχουν έρθει για διακοπές καθότι ήταν από άλλες χώρες και μου απάντησαν πως είναι ταξιδευτές και “θέλω να σας πω πως αυτά τα έργα με τα απίστευτα χρώματα ακονίζουν την σκέψη και μας ταξιδεύουν”· όταν στο λέει αυτό ένα παιδί 12 χρονών, δεν μπορείς να μην συγκινείσαι», σχολιάζει η επιμελήτρια, ενώ θυμάται ένα βράδυ έναν έφηβο να μπαίνει τρέχοντας να σκανάρει με το κινητό του το QR code που βρίσκεται σε έργο της Μαρίας και να φεύγει, μέχρι που ενημέρωσε όλη την παρέα πως είναι έκθεση ζωγραφικής και μπορούν να περιηγηθούν και μπήκαν, συνομίλησαν μαζί της και της είπαν πως λατρεύουν τη ζωγραφική και θα την επισκεφτούν με το Λύκειό τους.
Αυτό που τονίζει η για χρόνια παιδαγωγός Μαρία Δρακάκη είναι η σημασία του να είμαστε ανοιχτοί, συμπεριληπτικοί και να αφουγκραζόμαστε τον άνθρωπο ή το έργο που έχουμε απέναντί μας γιατί πάντα έχει κάτι να μας δώσει, ενώ τη θλίβει που παρόλο που ο κοινωνικός ρόλος της τέχνης είναι πιο δυνατός κι αναγκαίος από ποτέ, τα καλλιτεχνικά και τα εικαστικά όλο και μειώνονται στα σχολεία, γνωρίζοντας μια υποβάθμιση που δεν αρμόζει στην πολιτιστική μας κληρονομιά. Όση ώρα μιλάμε και περιηγούμαστε στην πλούσια συναισθημάτων και χρωμάτων έκθεση, οι ετερόκλητοι επισκέπτες βλέπουν, σχολιάζουν τα έργα και διαβάζουν τους καταλόγους που έχει φτιάξει το “Μουσείο Τυπογραφίας Γιάννη κι Ελένης Γαρεδάκη”, σε ένα εγχείρημα του Μουσείου Σχολικής Ζωής του Δήμου Χανίων που γνώρισε και την αμφισβήτηση αρχικά, όπως μας λέει η κα Δρακάκη.
ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΑ ΖΕΥΓΑΡΙΑ
Ο νεαρός επιμελητής Γιώργος Ορφανίδης μας μιλά για τις προκλήσεις του πρότζεκτ “Προϋπόθεση Δύο” και της έκθεσης “Αποκωδικοποίηση” σχολιάζοντας πως «η πιο σοβαρή πρόκληση ήταν να βρούμε δύο ανθρώπους που να μπορούν να συνεργαστούν έτσι αρμονικά χωρίς να τους δώσουμε αυστηρό πλαίσιο και κατευθύνσεις», στην προσπάθειά τους να μην επέμβουν στην καλλιτεχνική δημιουργία, αλλά να φτιάξει η ζωγραφική δυάδα μια στρωματογραφία του πολιτισμού, ξεπερνώντας τον απλό διάλογο, με τον έναν καλλιτέχνη να συμπληρώνει τον άλλον.
Αυτό που εντυπωσιάζει επίσης στην έκθεση είναι η δημιουργική ένταξη των QR codes, που καλώς ή κακώς είχαν επιφορτιστεί με αρνητική χροιά την περίοδο της καραντίνας. «Το QR code έχει ενταχθεί απενοχοποιημένα εδώ, παρόλο που στο μυαλό μας έχει συνδεθεί με αρνητικές καταστάσεις, ακόμα και στο δικό μου» σχολιάζει ο επιμελητής, ενώ τον ρωτάμε ποια από τα πολλά έργα της έκθεσης ξεχωρίζει. «Όσον αφορά στον Αντώνη, τα έργα που έχουν πρόσωπα δείχνουν πολλά συναισθήματα και θεωρώ ότι είναι πολύ δυνατά, καθώς βλέπουμε τον τρόπο που επικοινωνεί και αποτυπώνουν τη δική του ζωή, τις ανάγκες κι επιθυμίες του. Από τη Μαρία ξεχωρίζω τις Σειρήνες που χρησιμοποιεί την επανάληψη και μου αρέσει αυτό και θεωρώ ότι για κάποιον λόγο το κάνει», αναφέρει ο Γιώργος Ορφανίδης, ενώ μιλώντας και με τους δύο επιμελητές, καταλαβαίνει κάποιος για ποιον λόγο πέτυχε αυτή η ένωση· δύο διαφορετικοί άνθρωποι, με άλλους κώδικες επικοινωνίας, εμπνέουν ο ένας τον άλλον και το αποτέλεσμα είναι αβίαστα δημιουργικό και βαθιά ανθρώπινο, όπως και των καλλιτεχνών εξάλλου.
Η έκθεση αυτή φαίνεται πως είναι η αρχή μιας προσπάθειας για περισσότερα βήματα στην αποδοχή και κατανόηση του πλούτου της διαφορετικότητας: «Εγώ τη φαντάζομαι σαν μια βεντάλια που όλο κι ανοίγει. Δεν πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι η συμπερίληψη είναι μόνο οι ειδικές ανάγκες κοκ. Ακόμα κι ο γεωγραφικός αποκλεισμός, ο ηλικιακός ρατσισμός και το γεγονός ότι δεν υπάρχουν κανάλια και δίκτυα επικοινωνίας της συμπερίληψης στο κομμάτι του πολιτισμού είναι πολύ σοβαρό, ειδικά αν αναλογιστούμε ότι βρισκόμαστε σε μια χώρα που έχει δημιουργήσει τον πολιτισμό», αναφέρει ο επιμελητής, ενώ τον συγκινεί η απόκριση του κοινού που πλησιάζει τα έργα για να δει κι αφουγκραστεί την παραμικρή πινελιά που κάτι έχει να πει. Τον ρωτάνε επίσης για τα έργα του Αντώνη, καθώς αντιλαμβάνονται ότι κάτι πιο βαθύ υπάρχει από πίσω, το οποίο «ίσως και να τους φοβίζει αρχικά γιατί είναι ακόμα αρνητικά μαρκαρισμένο το φάσμα του αυτισμού και των αναπτυξιακών διαταραχών εν γένει κι όμως όταν τους το αποκωδικοποιούμε είναι πολύ νηφάλιοι, πράοι και δεν τους φαίνεται ανοίκειο» κι αυτό για τον ίδιο, αλλά και την κα Δρακάκη είναι πολύ σημαντικό.
Οι επιμελητές προσπάθησαν, κι είναι εύλογα υπερήφανοι για αυτό, όχι να εντάξουν μόνο την έννοια της συμπερίληψης στο εγχείρημα αλλά κι ό,τι απορρέει από εκείνη, όπως η συνέργια, η ομαδικότητα, η εξωστρέφεια και όλα αυτά για τα οποία μιλάνε τη σημερινή εποχή τα νέα μουσεία. Τα μηνύματα της τέχνης πρέπει να ταξιδεύουν και αυτό θα προσπαθήσει να κάνει η έκθεση και μετά τις 3 Μαρτίου που ολοκληρώνεται στο ΚΑΜ, με την υποστήριξη της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Η έκθεση
Η εικαστική έκθεση “Αποκωδικοποίηση”, στο πλαίσιο του εγχειρήματος του Μουσείου Σχολικής Ζωής Δήμου Χανίων “Προϋπόθεση δύο”, φιλοξενείται στο Κέντρο Αρχιτεκτονικής της Μεσογείου έως και τις 3 Μαρτίου. Στον χώρο εκτίθενται έργα των Αντώνη Αλιβρούβα και Μαρίας Κοκκίνη, ενώ επιμελητές της έκθεσης είναι η Μαρία Δρακάκη και ο Γιώργος Ορφανίδης. Την έκθεση, που είναι επισκέψιμη καθημερινά από τις 10 το πρωί μέχρι τις 9 το βράδυ, διοργάνωσε το Μουσείο Σχολικής Ζωής Δήμου Χανίων, με συνδιοργανωτές την Περιφέρεια Κρήτης – Π.Ε. Χανίων και την ΚΕΠΠΕΔΗΧ-ΚΑΜ.
