Πολυβραβευμένη, πολυμεταφρασμένη, αλλά πάντα με το ίδιο αίσθημα αγωνίας όταν γράφει είτε μυθιστόρημα, είτε διήγημα, είτε ποίηση, είτε δοκίμιο. Άλλωστε, όπως λέει η ίδια, «η διακινδύνευση, που μας ανοίγει ορίζοντες, είναι το ενδιαφέρον στην τέχνη».
Ο λόγος για τη Ρέα Γαλανάκη, που τη συναντήσαμε στα Χανιά, όπου απόψε θα παρουσιάσει το νέο της πεζογράφημα “Εμμανουήλ και Αικατερίνη – Τα παραμύθια που δεν είναι παραμύθια”. Ένα έργο που αναφέρεται στους γονείς της, αλλά, όπως κάθε της βιβλίο, «το θέμα είναι πάντα μια αφορμή για να μιλήσει κανείς για πολλά άλλα πράγματα».
Γι’ αυτό το ιδιαίτερο βιβλίο και το προσωπικό στοιχείο που φέρει, τον δρόμο της ανάγνωσης που πρέπει να ακολουθήσει κανείς για να οδηγηθεί στη γραφή, την Κρήτη που “βαραίνει” αλλά και τον κόσμο τον οποίο γνωρίζουν οι άνθρωποι μέσα από τις αφηγήσεις, ανοίξαμε κουβέντα με τη Ρέα Γαλανάκη.
• Το βιβλίο που παρουσιάζεται αναφέρεται στους γονείς σας. Αισθάνθηκα σαν να συμπληρώνετε κάποια τελευταία κομμάτια του παζλ της εικόνας τους μέσα σας. Ποια ανάγκη σας ώθησε να γράψετε γι’ αυτούς;
Το θέμα είναι πάντα μια αφορμή για να μιλήσει κανείς για πολλά άλλα πράγματα. Γιατί να διαβάσει άλλωστε κανείς ένα βιβλίο για τους γονείς μου αν διαβάζοντάς το δεν αναρωτηθεί για τις δικές του σχέσεις με την οικογένειά του ή άλλους; Θα έλεγα λοιπόν ότι είναι ένα βιβλίο αυτογνωσίας που συγχρόνως προτρέπει τον αναγνώστη να κάνει το ίδιο. Αλλιώς δεν θα είχε νόημα.
•Το να γράφει κανείς για πιο προσωπικά πράγματα δεν είναι πιο δύσκολο;
Είναι δυσκολότερο γιατί, μεταξύ άλλων, έρχεσαι ενώπιος ενωπίω με ορισμένες καταστάσεις που μπορεί να έχεις απωθήσει. Εγώ παρόλο που τούς οφείλω, ούτε εξιδανικεύω, ούτε με κατέχει κάποια ρομαντική διάθεση σε σχέση με τους γονείς μου. Θα ήταν άνευ νοήματος να εξιδανικεύσω καταστάσεις. Ποτέ σε μια οικογένεια δεν πρέπει να φτιάχνει κανείς αγιογραφίες. Όπως λέω και στο βιβλίο η οικογένεια είναι ο βαθύς εκρηκτικός πυρήνας κάθε δράματος. Επομένως, σαφώς είναι διαφορετικό από τα άλλα μου βιβλία γιατί είναι πιο προσωπικό, αλλά διευρύνω τον λαβύρινθο της μνήμης μέσω της λογοτεχνικής διαχείρισης. Χρησιμοποιώ δηλαδή τα ντοκουμέντα που έχω για να φτιάξω μυθοπλασία και να διατυπώσω δικές μου σκέψεις.
• Έχετε γράψει πολλά βιβλία κι έχετε υπηρετήσει διαφορετικά είδη γραφής. Τι κρατάει ζωντανή τη σπίθα του γραψίματος. Υποθέτω ότι η αίσθηση δεν θα είναι ίδια με τα πρώτα βιβλία…
Το ίδιο είναι. Μου αρέσει να δοκιμάζομαι σε πολλά είδη πείθοντας τον εαυτό μου ότι ένας καλός ηθοποιός μπορεί να παίξει πολλούς ρόλους. Αν παίζεις έναν ρόλο σε όλη σου τη ζωή τότε γίνεσαι καρατερίστας, δεν διακινδυνεύεις πράγματα. Αυτή, λοιπόν, η διακινδύνευση, που μας ανοίγει ορίζοντες, είναι το ενδιαφέρον στην τέχνη. Τολμώντας σε ένα άλλο είδος η σκέψη οδηγείται αλλού. Από εκεί και πέρα, εμένα αυτή είναι η δουλειά μου, έτσι ζω. Είναι κομμάτι του εαυτού μου πια το γράψιμο.
• Πώς βλέπετε αυτή την άνθηση των διάφορων σχολών δημιουργικής γραφής;
Έχω διδάξει επί 5 χρόνια σε τέτοια σχολεία κι έχω μια πολύ καλή εμπειρία την οποία θεωρώ θετική. Πρώτα πρώτα για εμένα ως συγγραφέα γιατί ήρθα σε επαφή με πολύ κόσμο ο οποίος αγαπάει το βιβλίο, μπορεί να έχει γράψει κάποιο βιβλίο ή θέλει να γράψει, αλλά σε κάθε περίπτωση διαβάζει. Είναι λοιπόν ένα έδαφος γόνιμο για να μπορέσεις να αναπτύξεις κάποιες ιδέες. Επίσης δεν πρέπει να ταυτίζουμε τις εποχές. Εμένα η εποχή μου ήταν άλλοι. Εμείς ό,τι μαθαίναμε το μαθαίναμε στο σχολείο και μετά ό,τι μαθαίναμε το μαθαίναμε από μόνοι μας ή από τις παρέες μας. Σήμερα δεν είναι κακό που υπάρχουν αυτά τα μαθήματα. Έχω δει ότι άνθρωποι έχουν βοηθηθεί, γράφουν βιβλία και κυρίως μπορούν να διαβάζουν καλύτερα, γίνονται καλύτεροι αναγνώστες.
• Η ανάγνωση είναι βασική προϋπόθεση για να γράψει κανείς;
Πρωτίστως πρέπει να διαβάζει. Ο συγγραφέας πρέπει περισσότερο να διαβάζει και λιγότερο να γράφει. Λογοτεχνία, κάτι συναφές ή ακόμα και εφημερίδα. Αυτή είναι η καθημερινή του άσκηση. Δεν μπορείς να δουλεύεις με τη γλώσσα χωρίς να την ακονίζεις συνεχώς διαβάζοντας και γράφοντας.
•Είστε πολυβραβευμένη. Τι σημαίνει για εσάς η έννοια της καταξίωσης;
Ευχαριστιέμαι βέβαια ως άνθρωπος. Σε κάθε περίπτωση, οι τιμές είναι καλές όταν είναι τίμια κερδισμένες. Τότε αισθάνεσαι μια ηθική ικανοποίηση. Από εκεί κι έπειτα μετά τα ξεχνάς όλα αυτά, δεν λειτουργούν πάνω στο έργο σου ή την αγορά του έργου. Καμιά φορά μπορεί να λειτουργήσουν κι αρνητικά με την έννοια ότι μπορείς να θεωρηθείς “κατεστημένο”.
•Η Κρήτη πόσο βαραίνει στο έργο σας;
Η Κρήτη υπάρχει σχεδόν σε όλα μου τα βιβλία. Κι υπάρχει με πολλούς τρόπους. Μέσα από βιώματα, μέσα από αφηγήσεις που άκουσα κ.λπ. Υπάρχει πάντα σε όλα μου τα βιβλία ως ένα αστεράκι που φωτίζει.
•Ποια ανάγκη πιστεύετε ικανοποιεί στους ανθρώπους να γράφουν ή και να ακούνε ιστορίες; Βάζει με αυτό τον τρόπο σε τάξη τον κόσμο του; Δραπετεύει από την καθημερινότητά του; Βρίσκει παρηγοριά;
Είναι όλα αυτά που λέτε αλλά είναι και η πρώτη γνώση. Η πρώτη γνώση που έρχεται όχι τόσο μέσα από το τραγούδι και τα νανουρίσματα που είναι αποσπασματικά και αφηρημένα, όσο από το παραμύθι. Αυτή είναι η πρώτη αφήγηση. Κι όταν λέω παραμύθια δεν εννοώ μόνο τα κλασικά παραμύθια αλλά και τις αφηγήσεις ζωής των μεγαλύτερων ανθρώπων. Αυτή η διαδικασία συγκροτεί μέσα μας τη γνώση του εαυτού μας και του άλλου, συγκροτεί μια αίσθηση του κόσμου και της κοινωνίας, συγκροτεί την οικογενειακή μας ιστορία και μυθολογία και τέλος συγκροτεί την πρώτη, δική μας ταυτότητα.
Έχετε κάποια σκέψη για το επόμενο βιβλίο σας;
Καμία. Τώρα ακόμα πλέω με τα κουπιά του προηγούμενου. Χρειάζομαι τουλάχιστον έναν χρόνο κάθε φορά για να απογαλακτιστώ από το τελευταίο βιβλίο. Ούτε είμαι και άνθρωπος που γράφω πολύ. Προτιμώ να διαβάζω πολύ, προσπαθώ τουλάχιστον.
Βιβλιοπαρουσίαση
Το βιβλίο της Ρέας Γαλανάκη “Εμμανουήλ και Αικατερίνη – Τα παραμύθια που δεν είναι παραμύθια” που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη, παρουσιάζεται σήμερα, Τετάρτη, 7 Δεκεμβρίου, στις 19:00 στο Κέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου. Με τη συγγραφέα θα συνομιλήσει η φιλόλογος και πρόεδρος του Συνδέσμου Φιλολόγων Χανίων Βαρβάρα Περράκη, ενώ αποσπάσματα θα διαβάσει η παιδαγωγός Ρούλα Τατσοπούλου. Την εκδήλωση διοργανώνουν οι: Δήμος Χανίων, Δημοτική Βιβλιοθήκη, ΚΕΠΠΕΔΗΧ-ΚΑΜ, Σύνδεσμος Φιλολόγων Χανίων, βιβλιοπωλείο Librairie και εκδόσεις Καστανιώτη.
