Ενώπιον ριζικών αλλαγών στη δομή της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, με στόχο την τόνωση του ανταγωνισμού, την αύξηση της διαφάνειας και την ενοποίηση της ευρωπαϊκής αγοράς ρεύματος βρίσκεται η χώρα. Ενώ πριν λίγα χρόνια η ΔΕΗ είχε την αποκλειστικότητα στην παραγωγή, μεταφορά, διανομή και προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας στους τελικούς καταναλωτές, σήμερα ιδιώτες παραγωγοί διαθέτουν δυναμικό άνω των 2.500 μεγαβάτ (χωρίς να υπολογίζονται οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας), έχει εγκατασταθεί στρατηγικός επενδυτής στον ΑΔΜΗΕ (μεταφορά), περισσότερες από 15 εταιρίες δραστηριοποιούνται στην προμήθεια (λιανική) και σύντομα δημιουργούνται τέσσερις νέες αγορές από τις οποίες θα «περνά» διαδοχικά η ηλεκτρική ενέργεια πριν καταλήξει στους καταναλωτές.
Όλα αυτά συμβαίνουν παράλληλα με τον μετασχηματισμό της ΔΕΗ που περιλαμβάνει την πώληση λιγνιτικών μονάδων (η λίστα των οποίων βρίσκεται υπό συζήτηση με την αρμόδια Διεύθυνση της ΕΕ), καθώς και με τα μέτρα ενίσχυσης του ανταγωνισμού, κυρίως τις δημοπρασίες λιγνιτικής και υδροηλεκτρικής παραγωγής της ΔΕΗ που συνεχίζονται εφέτος με μεγαλύτερες δημοπρατούμενες ποσότητες.
Οι τέσσερις αγορές που δημιουργούνται στο πλαίσιο της προσαρμογής της χώρας μας προς το μοντέλο – στόχο (target model) της ΕΕ είναι η προθεσμιακή, η αγορά της επόμενης ημέρας, η ενδοημερήσια αγορά και η αγορά εξισορρόπησης.
Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας, μέσα στον Οκτώβριο θα τεθούν σε διαβούλευση οι Κώδικες των νέων αγορών και η εφαρμογή τους, δηλαδή η λειτουργία των αγορών θα ξεκινήσει από το πρώτο εξάμηνο του 2018.
Η ΡΑΕ επισημαίνει ότι στη λήξη της διαδικασίας, με την πλήρη εφαρμογή των αλλαγών, ο καταναλωτής αφενός θα μπορεί να συμμετέχει ενεργά στην αγορά και να επηρεάζει τη διαμόρφωση των τιμών, αφετέρου θα γνωρίζει την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας ανά ώρα και να αποφασίζει εάν και πότε θα καταναλώνει ενέργεια. Βασική προϋπόθεση για να επιτευχθούν οι στόχοι αυτοί είναι η εγκατάσταση «έξυπνων» μετρητών κατανάλωσης, διαδικασία που έχει ξεκινήσει πιλοτικά.
Η Αρχή εξηγεί σε σχετικό ενημερωτικό φυλλάδιο τον τρόπο λειτουργίας των επιμέρους αγορών:
ΠΡΟΘΕΣΜΙΑΚΗ ΑΓΟΡΑ
Η προθεσμιακή αγορά αφορά συναλλαγές με χρονικό ορίζοντα έως και αρκετά έτη πριν τον χρόνο φυσικής παράδοσης. Στο πλαίσιο αυτό, διασφαλίζεται στους προμηθευτές η δυνατότητα διαχείρισης ρίσκου, ώστε, εν τέλει, οι καταναλωτές να είναι προστατευμένοι από τις διακυμάνσεις των τιμών σε πραγματικό χρόνο. Παράλληλα, οι παραγωγοί διασφαλίζουν έσοδα για εκτενέστερα χρονικά διαστήματα, το οποίο διευκολύνει τη διαχείριση των μονάδων τους μακροπρόθεσμα.
ΑΓΟΡΑ ΕΠΟΜΕΝΗΣ ΗΜΕΡΑΣ
Η αγορά της επόμενης ημέρας λαμβάνει χώρα την προηγουμένη της φυσικής παράδοσης, και ουσιαστικά αφορά στην κάλυψη της υπολειπόμενης ζήτησης σε σχέση με όση έχει ήδη καλυφθεί στο πλαίσιο της προθεσμιακής αγοράς με βάση πλέον τις βραχυπρόθεσμες προβλέψεις των προμηθευτών για τις ανάγκες των καταναλωτών τους. Το αποτέλεσμα της αγοράς δίνει μια καλή ένδειξη αναφορικά με τον τρόπο λειτουργίας των μονάδων κατά τη διάρκεια της επόμενης ημέρας. Η επίλυση της αγοράς αυτής διεξάγεται με ένα μαθηματικό αλγόριθμο (Euphemia), από τον οποίο προκύπτουν ίδιες τιμές για δύο γειτνιάζουσες αγορές, εφόσον δεν διαπιστώνεται συνωστισμός στην μεταξύ τους διασύνδεση. Αν διαπιστωθεί συνωστισμός, οι τιμές διαφοροποιούνται. Η διαφοροποίηση των τιμών (η συχνότητα των περιπτώσεων και η κλίμακα των αποκλίσεων) μπορεί να ερμηνευτεί ως ένα οικονομικό σήμα για την ανάλυση επενδύσεων σε πρόσθετες διασυνδετικές γραμμές.
ΕΝΔΟΗΜΕΡΗΣΙΑ ΑΓΟΡΑ
Στην ενδοημερήσια αγορά δίνεται η δυνατότητα συναλλαγών ενέργειας με χρονικό ορίζοντα μερικών ωρών, ώστε να συντελούνται διορθώσεις ως προς τις προβλέψεις της συμπεριφοράς των καταναλωτών, αλλά και της παραγωγής των μονάδων, η οποία υπόκειται σε αστάθμητους τεχνικούς ή και καιρικούς παράγοντες. Στην αγορά αυτή, καθώς και στην αγορά που ακολουθεί, θα αντανακλάται καλύτερα η αξία της ευελιξίας των μονάδων που μπορούν να αυξομειώσουν την παραγωγή τους.
ΑΓΟΡΑ ΕΞΙΣΟΡΡΟΠΗΣΗΣ
Η αγορά εξισορρόπησης λαμβάνει χώρα κατά κύριο λόγο λίγο πριν τη φυσική παράδοση και σχετίζεται άμεσα με την πραγματική λειτουργία του Συστήματος από τον Διαχειριστή (ΑΔΜΗΕ), και την απαίτηση συνεχούς και σε πραγματικό χρόνο εξασφάλισης του ισοζυγίου παραγωγής και κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας.
Είναι η αγορά στην οποία διεξάγονται οι συναλλαγές που αφορούν είτε ενέργεια την οποία χρειάστηκαν τελικά οι καταναλωτές και δεν ήταν δυνατό να προβλεφθεί είτε ενέργεια από πηγές που παρήχθη (ή δεν παρήχθη) αντίθετα με τις προβλέψεις.
«Η ενοποίηση των εθνικών αγορών σε μια διευρυμένη αγορά, σε ευρωπαϊκό πλέον επίπεδο με κοινό πλαίσιο λειτουργίας έχει ως βασικό στόχο την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των διασυνοριακών ανταλλαγών, ώστε το τυχόν έλλειμμα ηλεκτρικής ενέργειας που ανακύπτει προσωρινά σε μια χώρα να αντισταθμίζεται από το πλεόνασμα ενέργειας σε μια άλλη χώρα κατά την ίδια χρονική στιγμή. Η αποτελεσματικότερη διακίνηση της ενέργειας μέσω των διεθνών διασυνδέσεων αποτρέπει συχνά την εκτίναξη των τιμών σε εθνική κλίμακα, ενώ περιορίζεται και η δυνατότητα άσκησης καταχρηστικών συμπεριφορών», καταλήγει η ΡΑΕ.
