Ριζίτικα τραγούδια: Ατόφια παραδοσιακά ή εκφυλισμένα;

ΛΑΚΩΝΙΚΑ

Το ριζίτικο τραγούδι, είναι η ιερή φωνή που στέλνουν από τα βάθη των αιώνων, οι γενιές και γενιές των προγόνων μας, δια να μας θυμίσουν τη βαριά κληρονομιά, που μας άφησαν. Είναι ακόμη, η παράδοση του λαού που το δημιούργησε και την οποία ΑΠΑΝΤΕΣ οφείλουν να αντιμετωπίζουν με δέος, ευλάβεια και σεβασμό.

Το ριζίτικο τραγούδι έχει κανόνες, με αυστηρά και καθορισμένα όρια, τα της δωρικής μουσικής, τους οποίους , όστις επιθυμεί να λέγεται αοϊδός (τραγουδιστής) ριζίτικου, οφείλει να τηρεί, να σέβεται και να εφαρμόζει πιστά, διαφορετικά τραγουδά ευχάριστα λαϊκά άσματα.
Κατ αρχήν το ριζίτικο τραγούδι άδεται , ομαδικά και αποκλειστικά από άνδρες και ΧΩΡΙΣ τη συνοδεία μουσικών οργάνων. Αυτό καθ’ όσον το ριζίτικο έχει τις ρίζες του, στους επικού χαρακτήρα και πολεμικού ύφους, δωρικούς παιάνες, οίτινες κατά την αρχαιότητα ήδοντο, μόνον από άνδρες και άνευ συνοδείας μουσικών οργάνων. Αυτά αποκρυσταλλώθηκαν εις τις πειθαρχημένες δωρικές κοινωνίες της αρχαίας Κρήτης και Σπάρτης. (άλλωστε οι δεσμοί ήσαν τόσο στενοί, ώστε οι ιστορικοί δεν γνωρίζουν ποίος αντέγραψε τους νόμους του άλλου, οι Κρήτες των Λακεδαιμονίων ή το αντίθετο).(ο μεν δώριος βαρύτατος και άρρενι πρέπων ήθει)
Όπως και η εκκλησιαστική λειτουργία, δεν έμεινε ανεπηρέαστη από το παρελθόν και τις εκφάνσεις του και διατήρησε τη μελωδία ή σκοπό, χωρίς τη συνοδεία μουσικών οργάνων. Το αρτιότερο και τελειότερο μουσικό όργανο είναι η ανθρώπινη φωνή.
Τώρα εάν σε ίδια ριζίτικα, διαφέρουν οι σκοποί (μελωδίες) από περιοχή σε περιοχή, δεν έχει τόση σημασία, όσο η παραβίαση των βασικών κανόνων.
Ακόμη το ριζίτικο τραγούδι είναι παράδοση και παράδοση σημαίνει, παραλαμβάνω και παραδίδω αυτό που παρέλαβα, ακριβώς όπως το παρέλαβα, χωρίς παρεμβάσεις και αλλοιώσεις. Η «βελτίωση» η «εξέλιξη» οι προσθήκες, το νέον, είναι εχθροί της παράδοσης και τα ριζίτικα από την στιγμή που είναι παράδοση έχουν αρχή και τέλος.
Κατά το παρελθόν, αλλά και προσφάτως, έχουν γίνει από κάποιους, σοβαρά σφάλματα, σίγουρα όχι σκοπίμως, αλλά από άγνοια, καθ’ όσον οι πλείστοι εξ αυτών οίτινες τα διέπραξαν, είναι άνθρωποι σοβαροί, μετρημένοι, μερακλήδες και παθιασμένοι εραστές του ριζίτικου, γνήσιοι απόγονοι των Δωριέων, που κατοίκισαν τη δυτική Κρήτη από τον 11ο μέχρι τον 9ο π.χ. αιώνα. Είμαι σίγουρος ότι κανείς δεν ήθελε ή θέλει, σκοπίμως και διά κανένα λόγο, να βλάψει την ιερή παράδοση του τόπου του.
Υπάρχουν βεβαίως και πάρα πολλοί σύλλογοι, παρέες, ομάδες, άτομα, κ.λ.π., οι οποίοι έχουν κάμει εξαιρετική εργασία, εν αντιθέσει με τινές άλλους, όπου όχι κακοπροαιρέτως , αλλά παρασυρόμενοι από τον υπερβάλλοντα ζήλο, εκ του οποίου διακατέχονται, έχουν φθάσει στο σημείο να «εισάγουν» νέες λέξεις εις την Ελληνική γλώσσα και εις την μουσική ορολογία, π.χ. «μονοφωνάρης»!!! , «σολάρει»!!!, κ.λ.π.
Άλλοι πάλι, «ειδικοί» στις αναλύσεις ριζίτικων, ερμηνεύουν τη λέξη «αναγυρισμένος» ως «κοσμογυρισμένος» !!! ή «πολυταξιδευμένος» !!! ….
Επίσης του επιθέτου, μεγάλος – μέγας – μέγιστος, ο υπερθετικός βαθμός, είναι γνωστός κατά κανόνα, μόνο από … τη Μονή Μεγίστης Λαύρας του Αγ. Όρους …
«Αφιππεύσατε της καλάμου», καθ’ όσον, «σεμνότης και ταπεινώτης, δείγμα σοφού ανδρός εστί» και ο μέγιστος, των λοιπών ανθρώπων, εις ουδέν πεδίον, ανά τους αιώνας ανευρέθει (ο καλιάς του καλιά…) .
Τα ριζίτικα τραγούδια είναι, λιτά, σοβαρά, απέριττα και λακωνικά, ΜΝΗΜΕΙΑ διατηρητέα, ιστορίας, παράδοσης, μουσικής, φιλοσοφίας και γλώσσας. Αντικατοπτρίζουν τον πολιτισμό των ανθρώπων που τα δημιούργησαν και μας τα άφησαν παρακαταθήκη. Αυτά είναι καταγεγραμμένα στις προπολεμικές συλλογές ΚΑΙ ΟΥΔΕΙΣ ΔΙΚΑΙΟΥΤΑΙ ΝΑ ΤΑ ΚΑΚΟΠΟΙΕΙ.
Συμπερασματικά, η πέριξ των Λευκών Ορέων, κατοικούσα δωρική κοινωνία, από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι τοις σήμερον, ουδόλως άλλαξε τα ήθη τα έθιμα και τις παραδόσεις της και καμία ιστορική μεταβολή – εισβολή, δεν κατάφερε να τις αλλοιώσει.
Δι’ αυτό και ημείς, οφείλομε, να εκτελέσομε το χρέος μας εις το ακαίρεον, διαφυλάττοντας με σοβαρότητα και σεβασμό την παράδοση, υπερασπιζόμενοι αυτή, από κάθε είδους, κυρίως, μοντέρνα εγχώρια εισβολή, εκφυλισμού και κακοποίησης.
Δι όλα τα παραπάνω και οι υπεύθυνοι των ΜΜΕ, (ραδιοσταθμών, τηλεοράσεων, κλπ) οφείλουν να προβάλλουν και να αναπαραγάγουν μόνον τα ατόφια παραδοσιακά ριζίτικα και η τήρηση να είναι δωρική, ήτοι αυστηρή και πειθαρχημένη. Άλλως ας ξεκαθαρίζουν ότι πρόκειται περί ευχάριστων λαϊκών ασμάτων.
Τιμή και δόξα, στις γενιές εκείνες, όπου δια μέσου των αιώνων και κάτω από δύσκολες συνθήκες, διατήρησαν και διαφύλαξαν και μας παρέδωσαν αναλλοίωτη τη παράδοση αυτού του τόπου, σε όλες της τις εκφάνσεις (ήθη, έθιμα, χοροί, ριζίτικα, κλπ).
Φωτό απ’ αριστερά : Μαυρεδάκης Ιωάννης, Μπίρης Σταυριανός, καπετάν Καλογερής Ιωάννης,
Γελασάκης Μανούσος, Καλογεράκης Ιωσήφ, Ποντικάκης Ανδρέας.

Ο Εκ των Ριζων γράφων
Μιχάλης Κατσανεβάκης, αρχιτέκτων μηχανικός,
ιστορικός ερευνητής