Από τον ερευνητή, συγγραφέα, λαογράφο Σήφη Ιωαν. Πετράκη
» Βραβευμένο από την Ακαδημία Αθηνών και το πέμπτο βιβλίο της σειράς
Μάνα σου λέω δε βαστώ/ τσοι Τούρκους να δουλεύω/ δώσε μου το τουφέκι μου/ και τ’αργυρό μαχαίρι/ να πάω στην ΑσήΓωνιά/ που δεν μπατούνε Τούρκοι/ που δεν πλερώνω τζερεμέ,/ Χαράτσι του Σουλτάνου…
Ριζίτικο από το βιβλίο
Ακούραστος και πάντα παθιασμένα ερωτευμένος με τον γενέθλιό τόπο του ο γνωστός μας συγγραφέας, ερευνητής και λαογράφος και πολλάκις ανταποκριτής Κρητικών εκδηλώσεων ανά την Ελλάδα στα Χανιώτικα Νέα, Σήφης Ιωαν. Πετράκης,
«αναμάζωξε» , όπως λέει, τα χαρτιά του και έγραψε ακόμα ένα βιβλίο σχετικό με την Ασή Γωνιά.
• Μόλις κυκλοφορήθηκε, λοιπόν, το πέμπτο βιβλίο της σειράς με τίτλο «Ροζοναρίσματα τσ’ Ασηγωνιώτικης Ρίζας». Το βιβλίο, ως φαίνεται, ήταν έτοιμο νωρίτερα αλλά η κυκλοφορία του, λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, καθυστέρησε την κυκλοφορία και διανομή του. Πάντως, έτσι, πρόλαβε και συμπεριέλαβε στην έκδοση και τον έπαινο βράβευσης και του παρόντος βιβλίου που, αν δε κάνω λάθος, είναι το δεύτερο της σειράς της «Ρίζας» που βραβεύεται. Βέβαια ο Σήφης Πετράκης είναι επίσης συγγραφέας και πολλών άλλων βιβλίων που αφορούν κυρίως στην τεχνική εκπαίδευση την οποία υπηρέτησε ως καθηγητής.
• Αφιερωμένο στην μνήμη του πατέρα του Γιάννη και της μητέρας του Στέλλας, το τωρινό, με εξώφυλλο μια πανοραμική φωτογραφία της Ασηγωνιάς στη ρίζα της Μαδάρας , περιλαμβάνει επίσης στις 189 σελίδες του πολλές φωτογραφίες από ιστορικά πρόσωπα, πρωταγωνιστές των νέων ιστοριών του και όχι μόνο καθώς και φωτογραφικά στιγμιότυπα από την καθημερινότητα και τις γιορτές του χωριού του, της Ασή Γωνιάς.
Ροζοναρίσματα
•Τι είναι όμως τα «ροζοναρίσματα» ; Για όποιον δεν το ξέρει, είναι κουβέντες! Από το ρήμα ροζονάρω της κρητικής μας διαλέκτου που σημαίνει κουβεντιάζω, συνομιλώ.
• «Κουβέντες», λοιπόν, που έχουν καταγραφεί από τον ιστορικό ερευνητή- λαογράφο μας Σήφη Πετράκη και αφορούν κυρίως ιστορίες των κατοίκων του χωριού του, της Ασή γωνιάς αλλά και άλλων κοντινών χωριών της Μαδάρας κατά την δύσκολη δεκαετία του 1940-50, αλλά και παλιότερες και νεότερες. Καθώς, ο Σήφης Πετράκης, έχει καταγράψει μεθοδικά όλες τις προφορικές μαρτυρίες που και ο ίδιος θυμάται αλλά και αυτές που του διηγήθηκαν αξιόπιστοι αυτόπτες ή αυτήκοοι μάρτυρες. Αφού, από μικρό παιδί καθόταν στο τσαγκαράδικο-παντοπωλείο του πατέρα του και άκουγε τους ίδιους τους «πρωταγωνιστές» των ιστοριών να τις καταθέτουν κουβεντιάζοντας με ένα ποτήρι κρασί που κερνούσε η μαμά Στυλιανή ή νεότερους να επικαλούνται την γνησιότητά τους- από πρώτο συγγενικό ή φιλικό «αυτί». Επίσης, ο ίδιος ο ιστορικός ερευνητής εδώ και χρόνια, αναζητά σε κάθε ευκαιρία- όταν συχνά πυκνά βρίσκεται στην Ασή Γωνιά- να καταγράψει κι άλλες ιστορίες. Έτσι ώστε να διασωθούν ιστορικά και λαογραφικά στοιχεία, να βγουν από την ιστορική αφάνεια ήρωες της τοτινής καθημερινότητας, του πολιτισμού, της παράδοσης και της πολιτισμικής ταυτότητας του τόπου και των ανθρώπων της Ασή Γωνιάς. Οι οποίοι μπορεί να ήταν τραχείς χαρακτήρες όπως ο σκληροτράχηλος τόπος τους αλλά έχουν βαθιά μέσα τους το αίσθημα της δικαιοσύνης, το καθήκον στην πατρίδα και βέβαια την Πίστη στο Θεό, στον Αη Γιώργη τους που τον γιορτάζουν δυο φορές (στις 23 του Απρίλη και στις 3 Νοεμβρίου του Αη Γιώργη του Μεθυστή) και στην Παναγία την Αντιφωνήτρια, την Παναγία της Μαδάρας ή Μυριοκεφαλίτισσα που γιορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου. Και η οποία ως φαίνεται από το σχετικό ροζονάρισμα της σελίδας 69 είναι και η Παναγία που έσωσε τον λαογράφο μας όταν, μικρό παιδί αβάπτιστο ακόμα, κινδύνεψε να πεθάνει και σώθηκε από την Χάρη Της όταν τον πήγε η μητέρα του σε Εκείνη.
Η ρίζα παντού
• Πενήντα τρία «ροζοναρίσματα» έχει συμπεριλάβει σ΄ αυτό το βιβλίο ο συγγραφέας. Κάποια απ’ αυτά βέβαια αφορούν και σε ανταποκρίσεις από εκδηλώσεις Κρητών εκτός Κρήτης ή και ταξιδιωτικές εντυπώσεις του συγγραφέα.
• Πάντα όμως, ακόμα και σ’ αυτές, ο Σήφης Πετράκης φροντίζει ώστε να βρίσκει τους κοινούς τόπους με την Ρίζα: Την Ασή Γωνιά, την Κρήτη, την κοινή μας ιστορία, τα ήθη και έθιμα της χώρας μας που μεταφέρθηκαν και μεταφέρονται από τόπο σε τόπο αιώνες τώρα και αποτελούν την κοινή μας πολιτισμική ταυτότητα.
• Ολα τα ροζοναρίσματα που αφορούν στην Ασή Γωνιά και τα γύρω χωριά, είναι γραμμένα με την λυρική, τραγουδιστή ντοπιολαλιά της Ασή Γωνιάς. Όπως και στα προηγούμενα βιβλία της σειράς βέβαια. Η οποία ντοπιολαλιά έχει αρκετά διαφορετικά στοιχεία απ΄ αυτήν άλλων περιοχών της Κρήτης ακόμα και κοντινών. Ο Πετράκης, λοιπόν, την διασώζει, την διατηρεί και την μεταδίδει ατόφια για να προστεθεί στην τοπική κρητική διάλεκτο και την λαογραφική μας παράδοση. Τι άλλο να πρωτοαναφέρει κανείς; Τα παρατσούκλια των πρωταγωνιστών που παρατίθενται μαζί με την ανάλυση του γενεαλογικού τους δέντρου αβίαστα, εν είδει περιγραφής και γνωριμίας με τους «πρωταγωνιστές» του κάθε ροζοναρίσματος και όχι βαρετής καταγραφής; Την «πλάκα» που έκαναν οι λεγόμενοι «μασκαρατζήδες» σε άλλους συγχωριανούς; Τα προξενιά με την νύφη που «άλλη έδειχναν και με άλλη τον παντρέψανε» και που εύστοχα απαθανατίζει κι εδώ το σκίτσο του αδελφού του, δασκάλου, σκιτσογράφου Χρήστου Πετράκη; Τις «βεντέτες» για την ζωοκλοπή, για την οποία πάντως ο συγγραφέας επαναλαμβάνει ότι μάλλον είναι «κληρονομιά» από τον …τραγοπόδαρο Θεό Πάνα και τον Ερμή;
• Τα αμέτρητα τοπωνύμια της Μαδάρας ; Τα τσαφαρώματα των ζώων που είναι υψηλή τέχνη και χρειαζόταν και μουσικό ταλέντο καθώς όταν τα τσαφαρωμένα ζώα κατεβαίνουν την πλαγιά του βουνού για να πάνε στο πανηγύρι, οι ήχοι από τα κουδούνια του λαιμού τους είναι απολαυστικοί; Τόσο απολαυστικοί που ο συγγραφέας θεωρεί ότι ίσως ο μουσικοσυνθέτης Μίκης Θεοδωράκης, με αφορμή αυτούς τους μουσικούς ήχους έγραψε πριν κάποιες δεκαετίες την συμφωνία νο 1 «Το πανηγύρι της Ασή Γωνιάς».
• Θεωρώ επίσης πολύ σημαντικό και για την τοπική ιστορία της αρχιτεκτονικής το ροζονάρισμα με τίτλο « Παλιοί μαστόροι τσ ΑσήΓωνιάς Πελεκητάδες και κτίστες» .Καθώς σ’ αυτό ο λαογράφος βρίσκει αφορμή για να περιγράψει την αρχιτεκτονική, τα υλικά, τον τρόπο κτισίματος, τον λόγο ύπαρξης καθενός υλικού και την ονομασία τους, τις χρήσεις αλλά και ονόματα φημισμένων παλιών κτιστών πελεκητάδων.
Στην Ασή Γωνιά και στη Μάνη
• Ξεχωριστά και αρκετά είναι και τα ροζοναρίσματα που αφορούν στην Μάνη, τους Μανιάτες και το ιστορικό τους δέσιμο με την Ασή Γωνιά. Ροζοναρίσματα τόσο στην Ασή Γωνιά όπου κατεβαίνουν και σήμερα Μανιάτες να τιμήσουν νεκρούς τους εθελοντές σε μια από τις Κρητικές Επαναστάσεις του 1868 όσο και των Ασηγωνιωτών που πηγαίνουν στην Μάνη για ανάλογες εκδηλώσεις.
• Σε ένα απ’ αυτά μάλιστα ο συγγραφέας συνδέει και την ρίζα της συγγένειας των Ασηγωνιωτών με τους Παπαδολάμπηδες του Αποκόρωνα και ιδιαίτερα τον Παπαδολάμπη πατέρα του αείμνηστου σήμερα(αλλά εν ζωή όταν γραφόταν το βιβλίο πριν δυο χρόνια) Γιώργου Παπαδάκη υποπτεράρχου και ιδιοκτήτη του Pilot beach resort».
• Εκεί μαθαίνουμε ότι ο Παπαδολάμπης, που καταγόταν από παλιά, κτηνοτροφική οικογένεια της Ασή Γωνιάς, όταν «οι Ασηγωνιώτες βοσκοί ερχόταν να του ζητήσουν να «παχτώσουν» ένα κομμάτι γης για να ξεχειμωνιάσουν τα οζά τους, τους το έδινε και… όντε ν΄ έχεις τσοι παράδες μου τσοι δίνεις». Θυμούνται, λοιπόν, οι παλιοί Ασηγωνιώτες βοσκοί τον Παπαδολάμπη , μα και τώρα τον νεότερο πανάξιο συνεχιστή του, τον γιο του, υποπτέραρχο Γιώργη Παπαδάκη που, όταν κάθε χρόνο έρχονται τα αδέλφια μας από τη Μάνη, τους φιλοξενεί αφιλοκερδώς για κάμποσες μέρες στο υπερπολυτελές ξενοδοχείο του».
• Η έκδοση προλογίζεται από την υπέροχη λογοτεχνική πένα του δασκάλου, λογοτέχνη, ποιητή Χρήστου Κωσταντουδάκη.
Ο Βενιζέλος, ο παππούς Ειρηναίος, το ίδρυμα Ερευνών
Πολλές οι ανταποκρίσεις και για τις εκδηλώσεις του Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» που περιλαμβάνονται στην έκδοση. Μεταξύ αυτών καταγράφεται και μια επισήμανση από την ομιλία του Γενικού Δ/ντή του ιδρύματος κ. Νίκου Παπαδάκη σε εκδήλωση του δήμου Παλαιού Φαλήρου και του π. δημάρχου του και νυν βουλευτή της Ν.Δ. Διονύση Χατζηδάκη. Πρόκειται για μια παρατήρηση που έχει πει και όσο περνούν τα χρόνια αποδεικνύεται πόσο δίκιο είχε ο παππούς Ειρηναίος που τόσο μπροστά έβλεπε: «Ο Βενιζέλος», είχε πει, «ήταν θαμμένος βαθιά, δεν μιλούσε κανένας γι αυτόν. Άμα παρουσιάστηκε το ίδρυμα, ο Βενιζέλος αναστήθηκε».
