Η Ασή Γωνιά στον Αποκόρωνα. Ένας τόπος που μυρίζει ακόμα μπαρούτι… Ένας ανυπότακτος τόπος, όπως μολογά και το όνομα του, που μυρίζει έντονα ιστορία… Ιστορία επανάστασης, αγώνων για την λευτεριά, για την ευνομία.
Πέρασα ένα καταμεσήμερο καλοκαιριού. Πάνε 15-16 χρόνια τώρα… Πόσα θα έχουν αλλάξει από τότε άραγε; Σαν έφτασα με έπιασε δέος, η καρδιά μου σφίχτηκε… εδώ σ’ αυτόν τον τόπο με την τόσο μακραίωνη και συναρπαστική ιστορία, ένοιωσα τόσο μικρή, τόσο ασήμαντη. Η σκέψη μου πλημμύρισε εικόνες ηρωικές, αιματηρούς, αγώνες, ενώ στα αυτιά μου ηχούσαν οι ιαχές των επαναστατών, το σάλπισμα της μάχης, το πρόσταγμα του Αρχηγού και τα ρουθούνια μου μύρισαν τον καπνό από το μπαρούτι που καίγεται σαν βγει από το φλόγιστρο της κάνης του τσιφτέ.
Από ‘δω κατάγονται οι Γυπαραίοι σκέφτηκα, με προεξέχοντα τον Παυλή το Γύπαρη, τον σκληρό αντάρτη. Μεγάλη στρατιωτική προσωπικότητα και δεξί χέρι του Βενιζέλου. Πολέμησε στη Μακεδονία, στην Ήπειρο, στους Βαλκανικούς πολέμους, μέχρι και στην Πρωσία έφτασε, κι ακόμα στον Α’ και Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Πάντα στο πλευρό του Βενιζέλου πιστός μέχρι θανάτου, τάχθηκε στο πλευρό του ως αξιωματικός στον στρατό της Κυβέρνησης Εθνικής Αμύνης, κι έπειτα, όταν οι Γερμανοί εισέβαλαν στην Κρήτη έτρεξε να λάβει μέρος κατά του εχθρικού άξονα.
Από εδώ κατάγονται οι Πετράκηδες, άλλοι σπουδαίοι αγωνιστές. Μια φάρα αγωνιστών κι αυτοί… Οι αδελφοί Πετράκηδες, ο Πετρομάρκος κι ο Πετρονικόλας Αρχηγοί Α’ Τάξεως, ή ο γιος του Μάρκου ο Γιάννης, σημαιοφόρος που έπεσε ηρωικά μαχόμενος στη μάχη της Φυλακής – Καστέλλου. Από εδώ κι οι Κιμιωνήδες, άλλη μεγάλη Ασηγωνιώτικη οικογένεια που έδωσε σπουδαίους επαναστάτες στον αγώνα όπως ο Οπλαρχηγός Γεώργιος Κιμιωνής ή ο πάππος του ο Σήφης Κιμιωνής και τόσοι άλλοι.
Στην πλατεία έπαιζαν ένα τσούρμο παιδάκια που με έβγαλαν από τις αναπολήσεις του παρελθόντος. Σαν κατεβήκαμε από το αυτοκίνητο να πιούμε ένα δροσιστικό, ήρθαν όλα σαν τα κλωσοπουλάκια γύρω μας τιτιβίζοντας χαρούμενα. Τα μάζεψα και φωτογραφηθήκαμε όλοι μαζί στην μέση της πλατείας, μπροστά στο επιβλητικό Ηρώο. Φάγαμε παρέα παγωτό και ήπιαμε δροσιστική λεμονίτα να ξεδιψάσουμε από την κάψα του καλοκαιριού και η ώρα πέρασε ευχάριστα με τα παιδιά να θέλουν όλα να μου διηγηθούν τις ιστορίες που άκουγαν από τους μεγάλους για το ιστορικό χωριό τους. Έτσι, γρήγορα ήρθε η στιγμή του αποχαιρετισμού. Ένα κοπάδι ακουγόταν πέρα στο βάθος και τα τσαφαρωμένα αριστοτεχνικά και μουσικά λέρια των αιγοπροβάτων, ηχούσαν μέσα στο απομεσήμερο σαν αιθέρια μελωδία…
Εδώ στον ευλογημένο και συνάμα σκληροτράχηλο ορεινό τόπο αυτό, που δόθηκαν τόσες μάχες νικηφόρες ή μη, εδώ που η ζωοκλοπή θεωρείται κάτι το φυσιολογικό και συνάμα συναρπαστικό και αφορμή για αστεία πειράγματα, εδώ γεννήθηκε κι ο εξαίρετος καθηγητής Σήφης Ιωάννου Πετράκης. Ο Σήφης Πετράκης ο αιώνιος έφηβος, ο ακάματος εμπνευσμένος δάσκαλος, που αγαπά τα ταξίδια, λατρεύει την ιστορία του τόπου του, που είναι αδιαχώριστος και αδιαίρετος με τη λέξη Ασή Γωνιά. Αν ακούσεις Ασή Γωνιά ο νους σου πάει στο Σήφη κι αν ακούσεις Πετρακοσήφης ο νους σου πάει στην Ασή Γωνιά. Τόσο πολύ πλεγμένος με αδιαχώριστα κλώνια είναι με τον τόπο του ο Σήφης Πετράκης, που δεν μπορείς να διαχωρίσεις τον ένα από τον άλλο…
Ο Σήφης εδώ και χρόνια γράφει ασταμάτητα. Γράφει για τον τόπο με τον οποίο είναι ερωτευμένος, για τον τόπο που γεννήθηκε και αναθράφηκε. Τα γραπτά του, τα διαβάζεις μονορούφι. Τα βιβλία του, είτε αφορούν τη Ρίζα του από την μακρά ιστορία της Ασή Γωνιάς όπως π.χ. «Η Λάπα» ή τα «Μαδαρίτικα Αναστορήματα Τσ’ ΑσηΓωνιώτικης Ρίζας» όπου καταγράφει αριστουργηματικά την “Ρίζα” του, τον τόπο του με τα τοπωνύμια, την ντοπιολαλιά, τις παραδόσεις, τα ήθη και έθιμα, είτε τα Ροζοναρίσματα, όπως είναι το εξαιρετικό τελευταίο του βιβλίο με τίτλο «Ροζοναρίσματα τσ’ Ασηγωνιώτικης Ρίζας».
“Ροζονάρω” λέμε στην Κρήτη το συζητώ, κουβεντιάζω, αλλά και το κουτσομπολεύω με την καλή έννοια πάντοτε, με την αστεία πλευρά που μόνο στα χωριά μας γνωρίζουν, σαν εξιστορούνται ιστορίες παλιές, κωμικές ή ακόμα και τραγικά γεγονότα καμιά φορά. Αυτές οι ιστορίες που όλοι μας λατρεύουμε να ακούμε κουλουριασμένοι στο τζάκι, στα πόδια του παππού ή της γιαγιάς, ακόμα και του σεβαστού μας πατέρα, που πολλές φορές δεν υπάρχει στη ζωή. Πόσοι δεν αναπολούμε αυτές τις στιγμές που έφυγαν και δεν ξαναγυρίζουν, νοσταλγούμε σαν τρελοί όλοι μας, να είχαμε ώρες να ακούγαμε τα ροζοναρίσματα των.
Αυτά τα ροζοναρίσματα, όχι μόνο της Ασηγωνιώτικης Ρίζας, αλλά και από πολλές γωνιές της Ελλάδος που επισκέφτηκε, μας παρουσιάζει ο Σήφης Πετράκης στο υπέροχο αυτό βιβλίο του. Στα ‘’Ροζοναρίσματα τσ’ Ασηγωνιώτικης Ρίζας’’, που ήδη έχει λάβει τον Τρίτο Έπαινο από την Ακαδημία Αθηνών για την προσφορά του στην Λαογραφία του τόπου μας. Ρούφηξα αυτά τα αφηγήματα σαν θεία μετάληψη, σαν προσκύνημα στον ηρωικό αυτό τόπο. Στον τόπο που γέννησε την λεβεντιά, την ανδρειοσύνη, την ντομπροσύνη, την αρχοντιά, ακόμα και μέσα στη στάνη του ορεινού όγκου της Ασηγωνιάς.
Τον ευχαριστούμε μέσα από την ψυχή μας για τα υπέροχα ταξίδια στο παρελθόν της ορεινής Κρήτης μας που μας προσφέρει απλόχερα. Κι ευχόμαστε να έχει υγεία και δύναμη να μας χαρίζει ακόμα για πολλά-πολλά χρόνια τα σπουδαία αναστορήματά του, τα σπουδαία ‘’Ροζοναρίσματα’’ του.
*Η Ιωάννα Σφακιανάκη – Δημητριάδου
είναι διαχειρίστρια της ομάδος
“Ιστορία και Λαογραφία της Κρήτης”
