Η άρνηση επένδυσης σε επιχειρήσεις που εκπέμπουν πολύ CO2 θα τις οδηγούσε σε μεγαλύτερη ρύπανση.
Με τον τρόπο αυτό, η άρνηση για υποστήριξη οποιουδήποτε παραγωγού άνθρακα ή πετρελαίου θα ήταν στην πραγματικότητα αντιπαραγωγική. Σε ένα σταυροδρόμι αποφάσεων, οι επιχειρήσεις έχουν την επιλογή μεταξύ να παραμείνουν στις πιο επιβλαβείς δραστηριότητές τους ή ακόμα και να τις αναπτύξουν ή να στραφούν προς την καθαρότερη παραγωγή. Αυτή η δεύτερη επιλογή περιλαμβάνει την εγκατάλειψη παλιών συνηθειών για νέο εξοπλισμό και νέες διαδικασίες. Μια αλλαγή κατεύθυνσης που κινητοποιεί περισσότερες επενδύσεις, τους καρπούς των οποίων οι επιχειρήσεις αργούν να καρπωθούν. Έτσι, εάν το κόστος κεφαλαίου γίνει απαγορευτικό, οι μεγάλοι ρυπαίνοντες θα αποθαρρυνθούν από το να ξεκινήσουν την οικολογική μετάβαση. Στρυμωγμένοι, θα ευνοήσουν τα εύκολα και γρήγορα κέρδη για να επιβιώσουν και θα συνεχίσουν τις βλαβερές δραστηριότητές τους με βίαιο τρόπο.
Οι παραπάνω εκτιμήσεις προέρχονται από μια μελέτη των Kelly Shue και Samuel Hartzmark (βλ. counterproductive sustainable investment: the impact elasticity of brown and green firms, November 1, 2022).
Επιπλέον η μελέτη επισημαίνει ότι η χρηματοδότηση που απευθύνεται σε πράσινες εταιρείες παράγει πενιχρό θετικό αντίκτυπο, καθώς το περιθώριο προόδου τους είναι ελάχιστο σε απόλυτη τιμή. Διακύμανση 1% στις εκπομπές μιας εταιρείας που εκπέμπει πάρα πολύ, είναι πολύ πιο σημαντική από ότι εάν μια πράσινη εταιρεία ρυθμίζει τις εκπομπές της κατά 100%.
Η ανάλυση των συγγραφέων υποστηρίζει τη φιλοσοφία ορισμένων διαχειριστών περιουσιακών στοιχείων, οι οποίοι επικεντρώνονται στη μετάβαση των οικονομικών παραγόντων προς ένα πιο ενάρετο μοντέλο παρά στον αποκλεισμό ορισμένων από αυτούς. Όπως αναφέρουν οι υπεύθυνοι της εταιρείας Fidelity International: «αποφασίσαμε να μην αποκλείσουμε συστηματικά από το χαρτοφυλάκιό μας επιχειρήσεις που εκτέθηκαν σε δραστηριότητες που εκπέμπουν CO2, συμπεριλαμβανομένου του θερμικού άνθρακα, αλλά κυρίως να τους ζητήσουμε να δεσμευτούν στο μέλλον για πιο πράσινες ενέργειες». Άλλοι επενδυτές εφαρμόζουν πολιτικές αποκλεισμού. Ωστόσο, φαίνεται ξεκάθαρα ότι αυτό δεν έχει καμιά επίπτωση στην παραγωγή και κατανάλωση άνθρακα στον κόσμο. Σύμφωνα με το Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, ο κόσμος τροφοδοτείται όλο και περισσότερο από αυτό το ορυκτό καύσιμο. Η ζήτηση του αυξήθηκε κατά 3,3% το 2022 και αναμένεται να αυξηθεί το 2023.
Ο αποκλεισμός επιχειρήσεων από το παιχνίδι έχει επίσης και δευτερεύουσες επιπτώσεις. Για να ξαναχτίσουν τη φήμη τους, ορισμένες εταιρείες έχουν καθαρίσει τα χαρτοφυλάκιά τους πουλώντας τα πιο ρυπογόνα περιουσιακά τους στοιχεία, όπως ο γίγαντας εξόρυξης BHP. Μια στρατηγική που δεν λύνει τίποτα σε παγκόσμια κλίμακα. Εάν αυτά τα περιουσιακά στοιχεία εξαγοραστούν από επιχειρήσεις που δεν είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο, και επομένως είναι λιγότερο διαφανείς και λιγότερο επηρεάζουν, τα αποτελέσματα είναι ακόμη πιο καταστροφικά.
Από την άλλη πλευρά, όλο και περισσότεροι αποταμιευτές έχουν αποφασίσει να μην επενδύουν τα χρήματά τους σε ορισμένους τομείς για ηθικούς λόγους (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Εσκαντάρ, κατάταξη των πιο ενάρετων επιχειρήσεων σύμφωνα με κοινωνικά και περιβαλλοντικά κριτήρια, Οικονομικός Ταχυδρόμος, 21.10.2022).
Μπροστά σε μια τέτοια κατάσταση, οι προτεινόμενες λύσεις μπορεί να είναι οι ακόλουθες.
– Ένα σύνολο μετόχων ενεργό και δυναμικό.
– Τακτικοί διάλογοι με τις εταιρείες.
– Ψηφοφορίες σε γενικές συνελεύσεις των μετόχων, εγκρίνοντας ή επιβάλλοντας κυρώσεις στο μάνατζμεντ και τη στρατηγική του για το κλίμα.
– Κατάθεση ψηφισμάτων για την ανατροπή της ημερήσιας διάταξης της γενικής συνέλευσης.
– Ταρακούνημα μιας ομάδας μάνατζμεντ που είναι πολύ συνεσταλμένη σε θέματα κλίματος.
– Αίτημα για μια θέση στο Διοικητικό Συμβούλιο της επιχείρησης.
Τελικά πολλές φορές, υπάρχουν επιχειρήσεις που σίγουρα ρυπαίνουν, αλλά των οποίων τα προϊόντα και οι υπηρεσίες είναι εξαιρετικά χρήσιμα για την οικολογική μετάβαση: παραγωγή ηλεκτρικών οχημάτων, επεξεργασία απορριμμάτων, καθαρισμός υδάτων, …
Συνολικά, η αλήθεια για την πράσινη χρηματοοικονομική δεν είναι ποτέ άσπρο ή μαύρο (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Δούμπος, Αιμ. Γαλαριώτης, Μ. Εσκαντάρ, βιώσιμη χρηματοοικονομική: κλιματική αλλαγή και κριτήρια ESG, Εκδόσεις Κλειδάριθμος, Οκτώβριος 2023).
Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδημαϊκός
Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών & Χρηματοοικονομικών
Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων
Επίτιμος Δρ. ΑΠΘ
Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School, France
CIHEAM – International Center for Advanced Mediterranean Agronomic Studies, France, Greece
