Σημαντικός σε παγκόσμιο επίπεδο παραμένει ο ρόλος της Γαύδου και της Δυτικής Κρήτης σε ό,τι αφορά τη βαθμονόμηση (ρύθμιση) των δορυφόρων αλτιμετρίας, δηλαδή των δορυφόρων που μετράνε, μεταξύ άλλων, τις αλλαγές στη στάθμη της θάλασσας και μεταδίδουν δεδομένα σχετικά με την κλιματική αλλαγή.
Kαι αυτό γιατί στο ακριτικό νησί λειτουργεί εδώ και πάνω από 15 έτη και τώρα βρίσκεται σε διαδικασία νέας αναβάθμισης, ένας από τους 4 δορυφορικούς σταθμούς (Εδάφους) βαθμονόμησης των συγκεκριμένων δορυφόρων.
Ο σταθμός που αποτελείται από δορυφορικό αναμεταδότη εδάφους (μοναδικός στον κόσμο σήμερα) κατασκευάστηκε από το Πολυτεχνείο Κρήτης σε συνεργασία με την Ευρωπαική Υπηρεσία Διαστήματος και λαμβάνει σήματα τα οποία επαναπροωθεί στους δορυφόρους.
Μάλιστα, όπως ανέφερε σε ομιλία του κατά τη διάρκεια της τελετής απονομής διδακτορικών διπλωμάτων και διπλωμάτων μεταπτυχιακών σπουδών του Πολυτεχνείου Κρήτης, το βράδυ της περασμένης Παρασκευής, ο καθηγητής της Σχολής Μηχανικών Ορυκτών Πόρων, διευθυντής του Εργαστηρίου Γεωδαισίας και Γεωπληροφορικής μέλος του ειδικού επιστημονικού συμβουλίου στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος (ESA – MAG: Mission Advisory Group), Στέλιος Μερτίκας στον οποίο απονεμήθηκε το βραβείο αριστείας 2019, πρόκειται για μόνιμο σταθμό της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος.
Ο σταθμός λειτουργεί συνεχώς για τα τελευταία 15 έτη, βαθμονομεί δορυφόρους αλτιμετρίας ΗΠΑ (NASA), Γαλλίας (CNES, Κέντρο Διαστημικών Ερευνών , Ευρώπης (Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος), Ινδίας (Indian Space Research Organization), Κίνας (Κέντρο Διαστημικών Ερευνών, Πεκίνο) και είναι ο μοναδικός σταθμός που βαθμονόμησε Κινεζικούς δορυφόρους.
Στα μελλοντικά σχέδια είναι η περαιτέρω αναβάθμιση του σταθμού.
Ο κ. Μερτίκας αναφέρθηκε σε δυσκολίες που αντιμετώπισε όλα αυτά τα χρόνια, σε αποστολές στη Γαύδο κάτω από δύσκολες καιρικές συνθήκες αλλά και στα σημαντικά αποτελέσματα από τη λειτουργία του σταθμού.
Ο ίδιος υπογράμμισε επίσης ότι με την αλτιμετρία προσδιορίζεται η μέση στάθμη της θάλασσας, το ύψος κύματος και η ταχύτητα ανέμου.
Μάλιστα, οι σύγχρονοι δορυφόροι αλτιμετρίας μπορούν να μετρήσουν και τον βαθμό της τήξης των παγετώνων. Επίσης, παρατηρούν την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη. Με άλλα λόγια, καταγράφουν τις κλιματικές εξελίξεις με αδιαμφισβήτητο και αντικειμενικό τρόπο ως προς το κέντρο μάζας της Γης.
Να σημειώσουμε ότι ο συγκεκριμένος σταθμός βαθμονόμησης έχει εγκατασταθεί από το Εργαστήριο Γεωδαισίας και Γεωπληροφορικής του Τμήματος Μηχανικών Ορυκτών Πόρων του Πολυτεχνείου Κρήτης, συγκροτώντας ένα πραγματικό δίκτυο με βασική περιοχή την Γαύδο και με τμήματα σε περιοχές της Δυτικής Κρήτης (Χρυσοσκαλίτισσα, Κάντανος).
Στον κόσμο, υπάρχουν τρεις ακόμη σταθμοί: Ο ένας 20 χιλιόμετρα από το Λος Αντζελες σε μια υπεράκτια πλατφόρμα πετρελαίου που λειτουργεί εδώ και 30 περίπου χρόνια από τη NASA. Ο δεύτερος από το Κέντρο Διαστημικών Ερευνών της Γαλλίας στην Κορσική ενώ ο τρίτος βρίσκεται στην Τασμανία στην Αυστραλία.
