«Επιτύχαμε συμφωνία για το πακέτο ανάκαμψης και για τον ευρωπαϊκό πολυετή προϋπολογισμό. Οι διαπραγματεύσεις υπήρξαν δύσκολες, σε πολύ δύσκολους καιρούς για όλους τους Ευρωπαίους. Ηταν ένας μαραθώνιος που έληξε με επιτυχία και για τα 27 κράτη – μέλη , αλλά κυρίως για τους λαούς. Είναι μια καλή συμφωνία. Είναι μια ισχυρή συμφωνία και το πιο σημαντικό: είναι η σωστή συμφωνία για την Ευρώπη, στη σωστή στιγμή», δήλωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ στη συνέντευξη Τύπου που έδωσε αμέσως μετά την επίτευξη της συμφωνίας.
«Απαιτείται κοινή και καινοτόμα δράση στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ενωσης με σκοπό να στηρίξουμε την ανάκαμψη και την ανθεκτικότητα των οικονομιών των κρατών μελών», μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση που προκάλεσε η COVID-19
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου μίλησε για τις συνέργειες που πρέπει να αναπτυχθούν μεταξύ του προϋπολογισμού και του πακέτου ανάκαμψης λέγοντας ότι είναι απαραίτητες «για να επιτύχουμε επιθυμητό και βιώσιμο αποτέλεσμα», καθώς το παραδοσιακό πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ) συνοψίζει τις πολιτικές και τις προτεραιότητες της ΕΕ στον προϋπολογισμό από το 1988 και παρέχει μακροπρόθεσμη προοπτική.
Το νέο ΠΔΠ ως εκ τούτου θα παραμείνει το βασικό εργαλείο για την εφαρμογή του πακέτου ανάκαμψης για την αποκατάσταση των κοινωνικο- οικονομικών συνεπειών της πανδημίας COVID-19.
Οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν σε ένα συνεκτικό πακέτο ύψους 1.824,3 δις στο οποίο περιλαμβάνεται το ΠΔΠ και το επιπλέον σχέδιο ανάκαμψης ένα εργαλείο που αποκαλείται Επόμενη Γενιά της ΕΕ.
Ο πολυετής προϋπολογισμός της ΕΕ
Το μέγεθος του επταετούς προϋπολογισμού ανέρχεται στο ποσόν των 1.074.3 δις ευρώ και θα επιτρέψει στην ΕΕ να καλύψει τους μακροπρόθεσμους στόχους της και να διατηρήσει την πλήρη δυναμικότητα του σχεδίου ανάκαμψης.
Το ΠΔΠ θα καλύψει τις κάτωθι τομείς δαπανών:
Ενιαία αγορά, καινοτομία, ψηφιοποίηση
Συνοχή, ανθεκτικότητα και αξίες
Φυσικοί πόροι και περιβάλλον
Μετανάστευση και διαχείριση συνόρων
Ασφάλεια και άμυνα
Γειτονία και κόσμος
Ευρωπαϊκή δημόσια διοίκηση
Επιστροφές (Rebates)
Oι εφάπαξ επιστροφές θα διατηρηθούν για τη Δανία, τη Γερμανία, τη Δανία, την Αυστρία και τη Σουηδία
Με τη συμφωνία για το Ταμείο Ανάκαμψης(Επόμενη Γενιά ΕΕ), η Επιτροπή θα δανειστεί 750 δις ευρώ από τις αγορές. Αυτά τα κονδύλια μπορούν να χρησιμοποιηθούν για δάνεια τύπου back-to-back και για δαπάνες που θα διοχετεύονται μέσω των προγραμμάτων του ΠΔΠ. Τα κεφάλαια που θα αντληθούν από τις χρηματαγορές θα αποπληρωθούν ως το 2058.
Τα ποσά από το Ταμείο Επόμενη Γενιά θα διατεθούν σε επτά ξεχωριστά προγράμματα:
Διευκόλυνση για Ανάκαμψη και Ανθεκτικότητα(RFF), ReactEU, Horizon Europe, InvestEU, Γεωργική Ανάπτυξη, Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης και RescEU (Ταμείο για την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών).
Από το ταμείο Ανάκαμψης, τα 390 δις ευρώ θα διατεθούν με τη μορφή επιχορηγήσεων στα κράτη μέλη και τα 360 δις με τη μορφή δανείων.
Διευκόλυνση για την Ανάκαμψη και την Ανθεκτικότητα
Το εν λόγω σχέδιο, όπως τόνισε ο πρόεδρος Μισέλ, διασφαλίζει ότι τα χρήματα θα πάνε σε χώρες και τομείς που έχουν πληγεί περισσότερο από την κρίση: το 70% των κονδυλίων του RFF θα διατεθούν ως επιχορηγήσεις εντός του 2021 και 2022 και το 30% το 2023.
Σύμφωνα με τα κριτήρια της Κομισιόν θα ληφθούν υπόψιν το επίπεδο διαβίωσης του κράτους μέλους, το μέγεθος και το επίπεδο ανεργίας.
Για τις χρηματοδοτήσεις του 2023 το κριτήριο της ανεργίας θα αντικατασταθεί από την πτώση του ΑΕΠ στο διάστημα
2020 και 2021.
Διακυβέρνηση και αιρεσιμότητα
Σε αρμονία με τις αρχές της καλής διακυβέρνησης, τα κράτη μέλη θα προετοιμάσουν τα εθνικά σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας για το 2021-2023. Αυτά πρέπει να συνάδουν με τις συστάσεις για κάθε κράτος και να συμβάλλουν στον πράσινο και ψηφιακό μετασχηματισμό.
Ειδικότερα τα εθνικά σχέδια απαιτείται να ενισχύσουν την ανάπτυξη και την απασχόληση και την οικονομική και κοινωνική ανθεκτικότητα στις χώρες της ΕΕ. Τα σχέδια θα αξιολογηθούν και θα εγκριθούν από το Συμβούλιο με ειδική πλειοψηφία μετά από πρόταση της Κομισιόν.
Η εκταμίευση των επιχορηγήσεων θα γίνεται μόνον αν συμφωνηθεί ότι οι βασικοί στόχοι του σχεδίου ανάκαμψης πληρούνται, πρόσθεσε ο Ευρωπαίος αξιωματούχος.
Αν, κατ’εξαίρεσιν, ένα ή περισσότερα κράτη εκτιμούν ότι υπάρχουν σοβαρές αποκλίσεις από την ικανοποιητική εκπλήρωση των κεντρικών στόχων, μπορούν να ζητήσουν από τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να φέρει το θέμα στο επόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Κλιματική δράση
Το 30% των συνολικών δαπανών τόσο από το ΠΔΠ όσο και από το Ταμείο Επόμενη Γενιά ΕΕ θα αφορά προγράμματα που συνδέονται με το κλίμα. Οι εν λόγω δαπάνες πρέπει να εντάσσονται στον ευρωπαϊκό στόχο για κλιματική ουδετερότητα το 2050, τους στόχους για το 2030 και τη Συμφωνία του Παρισιού.
Κράτος δικαίου
Τα οικονομικά συμφέροντα της ΕΕ θα προστατευτούν σε αρμονία με τις γενικές αρχές που είναι ενσωματωμένες στις Συνθήκες της Ενωσης και ιδιαιτέρως τις αξίες που αναφέρονται στο άρθρο 2 της Συμφωνίας της ΕΕ.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογραμμίζει επίσης, όπως σημείωσε ο κ. Μισέλ, τη σημασία του σεβασμού του κράτους δικαίου. Με αυτό το δεδομένο, εισάγεται καθεστώς αιρεσιμότητας για την προστασία του ΠΔΠ και του Ταμείου Ανάκαμψης.
Ιδιοι πόροι
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες συμφώνησαν να εμπλουτίσουν την ΕΕ με νέους ίδιους πόρους προκειμένου να αποπληρώσουν τα κεφάλαια που θα αντλήσουν για το ταμείο Ανάκαμψης.
Συμφώνησαν σε έναν νέο φόρο για τα πλαστικά από το 2021. Την ίδια χρονιά η Κομισιόν αναμένεται να προωθήσει πρόταση για μέτρα στον άνθρακα και φορολογία στις ψηφιακές εταιρίες από το τέλος του 2022.
Η Κομισιόν θα επανέλθει τότε με αναθεωρημένη πρόταση για το σχήμα εμπορίας εκπομπών του άνθρακα, επεκτείνοντάς το ενδεχομένως στους τομείς της αεροπορίας και της ναυτιλίας.
Ενδέχεται να υπάρξουν και νέοι ίδιοι πόροι, όπως ο φόρος των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών.
Θα δημιουργηθεί επίσης ένας κουμπαράς 5 δις ευρώ για το Brexit προκειμένου να στηριχθούν οι χώρες και οι τομείς που θα πληγούν περισσότερο από την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου.
Υπενθυμίζεται ότι όταν ο πρόεδρος Μισέλ παρουσίασε την πρότασή του για το ΠΔΠ και το πακέτο ανάκαμψης στις 10 Ιουλίου δήλωσε ότι «οι στόχοι της ανάκαμψης μπορούν να συνοψιστούν σε τρεις λέξεις: σύγκλιση, ανθεκτικότητα και μετασχηματισμός». Αυτό διευκρίνισε σημαίνει : «αποκαθιστούμε τις ζημιές που προκάλεσε η πανδημία , μεταρρυθμίζουμε τις οικονομίες μας και διαμορφώνουμε νέο κοινωνικό μοντέλο».
