Η «καλλίστη» κάτα τον Στράβωνα, µια από τις επτά εκκλησίες των πρώτων χριστιανικών χρόνων, ιδρύθηκε σύµφωνα µε τον µύθο από Φρύγες µε τον βασιλιά τους Τάνταλο που την ονόµασε Ναύλοχο… Στη συνέχεια, την κατέλαβαν οι Λέγεγες, λίγο αργότερα οι Αιολείς και τέλος οι Ίωνες. Στο διάβα του χρόνου απετέλεσε σπουδαίο οικονοµικό και πνευµατικό κέντρο.
Ήταν γνωστή για την Ερασιστράτειο Ιατρική Σχολή Αρώνη, το Ιατρικό της Μουσείο, το νοσοκοµείο, το ορφανοτροφείο, τα πάµπολλα τυπογραφεία της στα οποία τυπώνονταν 7 εφηµερίδες και µια πληθώρα περιοδικών, τα 8 δηµοτικά σχολεία, τα 3 παρθεναγωγεία, τα 6 ελληνικά λύκεια… Τις θεατρικές σκηνές ‘‘Αλαµπρα’’ ‘‘Απόλλων’’, ‘‘Ολύµπια’’, ‘‘Σπόρτιγκ’’…
Έκδοση: Εκπαιδευτικό και Πολιτιστικό Ίδρυµα Μουσείο Προσφυγικού Ελληνισµού.
Είναι ένα µικρό εκδεικτικό κείµενο των γνωρισµάτων της ‘‘Ιωνικής πριγκίπισσας’’ µε τρόπο ιδιαίτερα λακωνικό. Γραµµένο πίσω από µικρή κάρτα, στην οποία απεικονίζεται η λαµπρή πολιτεία, µε λίγα συµβολικά κτήρια, κι ένα δρόµο της, µε τη ζωτική του κίνηση…
Την πήρα από το σύνολο µε πολλές δεκάδες καρτούλες, τις οποίες µου χάρισε ο Μανώλης Μποτωνάκης, υπεύθυνος και ψυχή του βιβλιοπωλείου της Μητρόπολης. Αυτή η έξοχη συλλογή, αυτή η εµβληµατική ‘‘Μικρασιατική ανθοδέσµη’’, κλεισµένη σε ωραία κασετίνα, είναι ένα σπουδαίο Ιστορικό φυλακτό, στο οποίο ανατρέχω πάντα!…
…Η λάµπουσα και δοξασµένη κοσµοπολίτισσα της Ανατολής, που παραδόθηκε τραγικά στο φθονερό ‘‘γιαγκίνι’’,της καταστροφής, και πέρασε στην Ιστορία µας, ως ‘‘Αιµάσσουσα θυγατέρα’’ της Ελληνισµοσύνης, κλείνει φέτος έναν αιώνα κι ένα χρόνο, από τον όλεθρο! Που δεν άφησε ανέγγιχτο τίποτα! Πανέµορφες περιοχές, θέρετρα, χωριά. Βλέπω πάλι τις µικρές κάρτες, προς αναθύµηση…
Βουρλά, Αϊ Βαλί, Τένεδος, Εσκί Σεχίρ, Τραπεζούντα… Όλα, όλα, παραχωρούν το σύντοµο στίγµα τους, συνειρµικό της πονεµένης µεγαλούπολης µε τη δυναµική και το χρώµα, που ‘‘διείσδυσε’’ στη νοηµατική και αισθηµατική αισθητική του κόσµου, καταλυτικά!
Η Σµύρνη! Κι ο ελεγειακός στεναγµός, κι ο πένθιµος σπαραγµός, κι η απεγνωσµένη κραυγή, αποκτούν πλέον, βαρύτητα κι οξύτητα απροσµέτρητη!…
«Η Σµύρνη µάνα καίγεται»…
Καίγεται και το βιος µας…
Και φεύγει η ζωή, η εναποµείνασα από το µαχαίρι και τη φωτιά, για να ‘‘βαδίσει’’ στο νερό την κάθιδρη κι αλλόφρονα απελπισιά της, πιάνοντας την πρώτη ξέρα, να απευθύνει την «αρχέγονη έκκληση» για ΖΩΗ!
«Άλλος για Χίο τράβηξε κι άλλος για Μυτιλήνη»
Και τι ν’ αποδώσεις τώρα σε λίγες γραµµές, από το ανείπωτο δράµα του χαµού. Μια, µικρή, αναφορά. Ίσα για να παραπέµψει στις σηµερινές αναφορές. Απόψε, 18/9/23. Αναφορές εκτενείς, από άξιους οµιλητές, για τα γεγονότα. Τσατσαρωνάκειο, στο Καστέλλι, στις εφτά. Θα παρουσιαστεί το θαυµάσιο πόνηµα της κυρίας Ζαχαρένιας Σηµαντηράκη ‘‘Απ’ τα συντρίµµια της Ιωνίας στη αγκαλιά της νέας µάνας – Οι ξεριζωµένοι της Μικρασίας στα Χανιά’’. Όλοι εκεί. Επιβάλλεται.
