Με ένα κύμα μοιάζει η δομή του βιβλίου του Χανιώτη συγγραφέα Λευτέρη Κουλιεράκη, είναι η περίπτωση της καμπύλης, χαρακτηριστικό γνώρισμα της γυναικείας σωματοδομής. Η καμπύλη, της θάλασσας και της γυναίκας, συμβολισμός της απαρχής και του τέλους.
Σίγουρα το βιβλίο αποπνέει ερωτισμό, αλλά αν ψάχναμε μία μόνο λέξη για να το χαρακτηρίσουμε, αυτή θα ήταν η λέξη «αναζήτηση». («Γυναίκα», «θάλασσα», «αναζήτηση», όλες οι λέξεις γένους θηλυκού.)
– Τόλμησε το ανέφικτο, νέε! Ξεπέρνα τις καταγεγραμμένες σου δυνατότητες.
– Μπορώ;
– Μπορεί όποιος θέλει. Εσύ θέλεις. Βλέπω το πείσμα στα μάτια σου. (σελ. 41)
Αρχίζοντας από μία απλή, σχεδόν πρωτόγονη ιστορία αναζήτησης ενός νέου ανθρώπου, με την απλότητα της φύσης και του συγκείμενου περιβάλλοντος, οι λέξεις και τα νοήματα μας καθιστούν σαφές ότι πρόκειται για την αγωνιώδη πορεία ενός ανήσυχου μυαλού, όχι για την αναζήτηση του παρελθόντος, αλλά για την αναζήτηση του μέλλοντος, της πορείας της ζωής, αλλά και τους λόγους της ύπαρξής του κάθε ανθρώπου. Είναι δυνατόν να καθορίσει ο άνθρωπος την πορεία του ή είναι όλα μία περιβάλλουσα, καλά οργανωμένη συνομωσία; Η καμπύλη ξεκινά λοιπόν από τον νέο και στη μέση της ανηφόρας της συναντιέται με την αμφισβήτηση που εκφράζει ο νέος στον γέροντα, τον σοφό. Η αμφισβήτηση, που από την πρωτόγονη ζωή, ως σήμερα, υπήρξε ο λόγος βελτίωσης του ανθρώπου, της ζωής, του πολιτισμού, της τεχνολογίας.
Χωρίς να βροντάει, η νύχτα ουρλιάζει (σελ. 53).
Ο νέος ξεκινά με φαρέτρα την ευλογία του γέροντα και βάση την καρδιά του, οδηγό.
Και εκεί παρεμβάλλεται μία ιστορία, μία «μυθ-ιστορία», όπως τιτλοφορεί το κεφάλαιο ο συγγραφέας. Μία αστική ιστορία ενός επιστήμονα, που τυχαία ή άτυχα, οργανωμένα ή ανοργάνωτα, συνομωσιακά ή μη, πορεύεται μία ζωή στα Πανεπιστήμια και στην επιστήμη, με φιλοδοξίες, συμβιβασμούς, απορίες και ενοχές. Ολα εκεί κορυφώνονται. Κι αυτό επειδή ο έρωτας εμπλέκεται σε όλα τα ορθολογιστικά του σχέδια.
Μάθε ότι όλες οι μεγάλες αποφάσεις παίρνονται στην κορυφή ενός απροσπέλαστου βράχου. Σε συνθήκες απέραντης μοναξιάς και υπό το βάρος της δικής σου προσωπικής ευθύνης, πρέπει να αποφασίσεις. (σελ. 40).
Κι έπειτα ξεκινά η κάθοδος της καμπύλης, η κάθοδος από τον βράχο, που βυθίζει τον ήρωα απολαυστικά στην ηδονή της περιπέτειας.
«Μη φοβάσαι», του είπαν όλα μαζί τα αστέρια, κοιτάζοντας τον στα έκπληκτα μάτια. «Είμαστε η φωνή και τα μάτια σου. Μη σκιάζεσαι. Ο,τι ακούς είναι κραυγή αγωνίας, μην και δεν πράξεις το πρέπον. Προχώρα! Εμείς από εδώ ψηλά θα σου φωτίζουμε τον αόρατο δρόμο σου. Ασ’ τον να σε πάρει μαζί του…» (σελ. 43).
Κι είναι στη μοναδική ανάγνωση του κάθε αναγνώστη η λύση του μυστηρίου, αν πρόκειται για τον ίδιο ήρωα στα τρία αυτά δομικά μέρη. Κι αν πρόκειται για έναν πολυεπίπεδο, πολυπρόσωπο, ανήσυχο ήρωα, είναι επίσης απορίας άξιο αν είναι όντως άρριζος ή αν επιδιώκει να είναι άρριζος.
Η περιπέτεια της ζωής, στην οποία ο ήρωας -στο τρίτο δομικά μέρος- αφήνεται ψυχή τε και σώματι να παρασυρθεί, δηλώνοντας ότι …
Αρριζοι είναι εκείνοι οι μοναχικοί, που χωρίς να τους δένει τίποτα, χωρίς να ανήκουν πουθενά, ελεύθεροι, αντιμάχονται τα σκοτεινά στεγανά και τα αυθαίρετα όρια. (σελ. 240).
Υπάρχουν οι άρριζοι; Πώς ερμηνεύεται η βαθιά επιθυμία να είναι κανείς άρριζος, να μην έχει ρίζες που να τον κρατούν δέσμιο σε ανθρώπους και συναισθήματα, σε σκέψεις και ιδέες, δέσμιο στο χώμα της γης του; Αν αποδεσμευτεί από τις ρίζες του θα μπορέσει να βρει τον προορισμό του, την πορεία του, που θα μπορέσει να τον φέρει στην ολοκλήρωση; Αραγε μπορεί να ξεφύγει ο άνθρωπος από τις ρίζες του; Οσο κι αν το προσπαθεί, όση αγωνία κι αν έχει να αποστασιοποιηθεί, όσες πληγές ανοιχτές από τις ρίζες του κι αν νιώθει, μπορεί να γίνει άρριζος; Κι όμως:
Η ζωή είναι προσωπική μας υπόθεση. Τόλμησε! (σελ. 42).
Πρόκειται για ένα κείμενο αιρετικό, ένα ουρλιαχτό επικοινωνιακής ανάγκης, με στόχο τον βαθύ στοχαστικό αναγνώστη, αυτόν που σκέφτεται και φιλοσοφεί, τον αναγνώστη που δεν είναι απλώς αναγνώστης, αλλά στοχαστής, ψάχνει να βρει απαντήσεις και να ερμηνεύσει όλες τις συνομωσιολογικές ερωτήσεις της ζωής.
* η Αργυρώ Μουντάκη είναι συγγραφέας, υπ. δρ Πανεπιστημίου Αθηνών και κριτικός Λογοτεχνίας.
