«Ο Θαλής, όσο η μητέρα του του ’λεγε να παντρευτεί, απαντούσε: “Δεν ήλθε ακόμη η ώρα μου”. Όταν δε πέρασαν τα χρόνια, τής αποκρινόταν: “Δεν υπάρχει πια καιρός”!» (1)
ΝΑ ένα δίλημμα πιο σοβαρό κι από το «ευρώ ή δραχμή»: Να έλθεις «εις γάμου κοινωνίαν» ή όχι; Αφορά σχεδόν όλους τους άντρες και τις γυναίκες που πέρασαν τα «–άντα». Και ειδικότερα αυτούς που βρίσκονται μεταξύ 35-45, χωρίς να έχουν «αποκατασταθεί» ακόμη.
ΜΕΤΑ τα τριάντα (οπότε επαγγελματικά έχουμε δημιουργήσει «κάτι»), αντιμετωπίζουμε την έμμεση πίεση γονιών, φίλων και συγγενών. Μας βομβαρδίζουν με το «άντε, κι εσύ, με το καλό…», με το «καιρός, να φτιάξεις κι εσύ τη ζωή σου» κ.ά. Αργά ή γρήγορα, συνειδητοποιούμε πως γινόμαστε αντικείμενο επικρίσεων και συγκρίσεων: «Δεν βλέπεις τον Κώστα (την Αθηνά, τον Μπάμπη, τον Γιάννη, την Ελένη), τους φίλους σου, που παντρεύτηκαν και έχουν και παιδιά;». Κάτι ύποπτα βλέμματα, υπονοούμενα στα τηλεφωνήματα, αλλά και κάποιες εσκεμμένες «παραλείψεις» σε συναντήσεις, όλα αυτά μας προβληματίζουν ή τα παρεξηγούμε ευκολότερα.
ΟΤΑΝ βρίσκεσαι στο μεταίχμιο των σαράντα, τότε που ξαφνικά ο κύκλος του χρόνου μπαίνει συχνότερα στη σκέψη σου, και σε σφίγγει σαν μέγγενη, με το παρελθόν που έζησες και το μέλλον που καραδοκεί μπροστά σου- τότε, λέμε, που η υγεία και των γονιών σου γίνεται πιο επισφαλής και τα ψυχολογικά προβλήματα αυξάνονται, αρχίζεις να σκέφτεσαι σοβαρότερα τη θέση σου σ’ αυτόν τον κόσμο.
Η ΑΛΗΘΕΙΑ είναι ότι στην ηλικία των σαράντα, ο χρόνος κυλά ταχύτερα. Η αρχή και το τέλος της ζωής, για πρώτη φορά αρχίζουν να γίνονται επίμονοι εταίροι της σκέψης, ενώ και τα υπαρξιακά προβλήματά διογκώνονται. Έτσι, για παντρεμένους ή «μπεκιάρηδες», η κατάθλιψη είναι κάπου γύρω και περιμένει να τρυπώσει με την πρώτη ευκαιρία. Επικρατεί μια πλήρης σύγχυση περί του πρακτέου.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ προβληματίζονται οι γυναίκες αυτής της ηλικίας. Αρχίζουν να βλέπουν τα σημάδια του χρόνου πάνω τους με τρόμο, θεωρώντας ήδη τον εαυτό τους «ξωφλημένο». Οι πρώτες άσπρες τρίχες, οι πρώτες ύποπτες ρυτίδες, κάνουν τις σαραντάρες να διαπιστώνουν με πικρία ότι παύουν πια να έχουν «πέραση», αφού αραιώνουν τα κομπλιμέντα των αντρών στο δρόμο, λίγοι τους κάνουν φιλοφρόνηση και ελάχιστοι τις φλερτάρουν.
ΤΟ ΚΥΡΙΑΡΧΟ ερώτημα στη μεταβατική περίοδο των σαράντα είναι το «τί έκανα μέχρι τώρα στη ζωή μου;». Όλο το παρελθόν αναβιώνει για να αμφισβητηθεί και να επανεκτιμηθεί. Είναι η στιγμή που αρχίζουμε να σβήνουμε ονόματα από τον κατάλογο ή το κινητό μας, αποφασίζουμε να «τελειώνουμε» με ορισμένες σχέσεις, αποτιμάμε τις αξίες με τις οποίες μεγαλώσαμε, εκτιμούμε και αξιοποιούμε τη σοφία και την εμπειρία που αποκτήσαμε. Είναι η περίοδος των σημαντικών αποφάσεων για το «δεύτερο» μέρος της ζωής μας: επιλέγουμε -για κάποιο σημαντικό προσωπικό λόγο- το διαζύγιο (αν είμαστε παντρεμένοι) ή το γάμο (αν είμαστε ανύπαντροι), τη συμβίωση (χωρίς γάμο) ή τη μοναχικότητα (από πεποίθηση). Είναι η δεύτερη «συνάντηση» με τον εαυτό μας.
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ της οικονομικής κρίσης αντιμετωπίζουμε και πολλούς αποτυχημένους γάμους, παλαιών ή νέων ζευγαριών. Όλα αυτά μας κάνουν επιφυλακτικούς στις επιλογές μας:
– Οι παντρεμένοι έχουν υποχρεώσεις, παιδιά, περιορισμούς, προγραμματισμένη και ελεγχόμενη ζωή. Έχουν βέβαια και ζεστό φαγητό, καθαριότητα, φροντίδα, κάποιες ευνοϊκές ρυθμίσεις στη φορολογία, στα ωράρια εργασίας, έχουν εισιτήρια, παροχές, ευκολότερες μεταθέσεις. Επίσης αποκτούν εύκολα άλλοθι απέναντι σε φίλους, στη δουλειά τους, στην κοινωνία, στους εαυτούς τους. Ως οικογενειάρχες, φυσικά και κουράζονται, έχουν προβλήματα, νεύρα, άγχος. Δεν έχουν ελευθερία «κινήσεων».
-Αντίθετα, οι εργένηδες θεωρούνται τα «ρεμάλια», οι «μαγκούφηδες», οι έμμεσοι «υπηρέτες» της κοινωνίας: «Ε, καλά, εσύ δεν έχεις υποχρεώσεις, γι αυτό μιλάς έτσι…», το μοτίβο απαξίωσής τους. Πολλοί «νοικοκυραίοι» πιστεύουν ότι δεν είναι τυχαίο που οι εργένηδες μένουν εργένηδες! «Κάποιο κουσούρι θα έχουν», λένε χαιρέκακα! Ή, σιγοψιθυρίζουν ότι ο τάδε μένει ανύπαντρος γιατί είναι άτομο επιπόλαιο, δεν ανέχεται την παρουσία του άλλου, καλόμαθε στο αραλίκι, αρνείται να μπει σε πρόγραμμα, απεχθάνεται τα παιδιά, ενώ και οι γυναίκες δεν του πολυαρέσουν! Κανείς δεν σχολιάζει την «απόλυτη» ελευθερία τους.
ΚΡΙΣΙΜΟ συνεπώς το φαινόμενο ότι ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι σήμερα δεν παντρεύονται. Βλέπετε, με τα «μέσα κοινωνικής δικτύωσης», ο κύκλος γνωριμιών αλλά και τα φλερτ των εργένηδων διευρύνονται. Σύμφωνα δε με τους ψυχολόγους, αυτό δικαιολογεί και το γεγονός ότι οι εργένηδες βρίσκονται σε καλύτερη ψυχοσωματική κατάσταση από παλαιότερα. Επιπλέον, δεν αποτελεί πια στίγμα (μιλάμε και για τα δυο φύλα) να μένει κανείς ανύπαντρος ή να υπογράφει «σύμφωνο συμβίωσης».
ΣΤΗΝ Ελλάδα της κρίσης (2009-2015) βιώνουμε έντονα την εποχή του «εμείς», αλλά και την αποθέωση του «εγώ»: πολλοί παντρεύονται από ανάγκη (για να μοιραστούν, λέει, τα δυσβάστακτα μνημονιακά βάρη)∙ κάποιοι για το σεξ και τη συντροφικότητα, άλλοι για να αισθανθούν ασφαλείς, μερικοί για να έχουν σύμμαχο στη ζωή τους! Είναι κι αυτοί που επιλέγουν να μείνουν μόνοι: είτε απο «ατυχία» είτε προτιμώντας τα αντίθετα «προτερήματα» των παντρεμένων.
ΦΥΣΙΚΑ, υπάρχουν και «σταθερές» στην ελληνική κοινωνία, που παρά την κρίση, επιβιώνουν. Τέτοια είναι η επιστροφή ή η επανασύνδεση με το μοντέλο της παραδοσιακής οικογένειας: μιας πυρηνικής συμβίωσης, δηλαδή, καθιερωμένης από τις προηγούμενες γενιές. Μιλάμε για έναν τρόπο ζωής, που εμπεριέχει όλο το παλιό ιδεολογικό και αξιακό σύστημα των κοινωνιών μας.
ΟΜΩΣ ζούμε στον 21ο αιώνα -έναν απρόβλεπτο, αλλοπρόσαλλο, απάνθρωπο, σκοτεινό και ριζοσπαστικό αιώνα- στον οποίο αρχίζει να κυριαρχεί και το «κοινωνικό φαινόμενο» της αόριστης συμβίωσης (2) που δεν έχει καμιά σχέση με τα πρότυπα με τα οποία ανατραφήκαμε εμείς. Μια νέα, δηλαδή, κοινωνική «συνθήκη» που, στο όνομα της ανεκτικότητας και της πλήρους ατομικής ελευθερίας, δεν ξέρουμε τι τερατογεννέσεις εγκυμονεί…
Αλλά, «άλλοι καιροί, άλλα ήθη» (3).
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
-(1) Θαλής ο Μιλήσιος (640-546 π.Χ.). Ένας απ’ τους 7 σοφούς της Αρχαιότητας, ιδρυτής της Ιωνικής σχολής, θεμελιωτής της ευρωπαϊκής φιλοσοφίας και επιστήμης. [«Θαλής τη μητρί γυναίκα λαβείν δεομένη «ούπω καιρός» έλεγεν∙ είτα προβάς «ουκέτι χρόνος», «Ανθολόγιον» Ιω. Στοβαίου (5ος αι. μ.Χ.)]
-(2) Σύμφωνα με έρευνα της Κάπα Research, το 60,3% των ερωτηθέντων και των δυο φύλων απάντησε ότι ο γάμος δεν είναι αναγκαία προϋπόθεση σχέσης, το 67% πως δεν θα χώριζε από τον/την σύντροφό του αν ζητούσε γάμο, ενώ το 45,9% ότι είναι εκ πεποιθήσεως κατά του γάμου!
-(3) «Το 2015 ο πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου Ξαβιέ Μπετέλ παντρεύεται τον σύντροφό του Γκοτιε Ντεστενέ!» (BHMA Men, Ιουν. 2015, σελ. 106) [12/6/15]
