Βιότοπος – περιγραφή:
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι CYTISUS scoparius (Κύτισος το σάρωθρο). Συνώνυμα του είναι το SAROTHAMNUS scoparius (Σαρόθαμνος το σάρωθρο) και το SPARTUM scoparium (Σπάρτιο το σάρωθρο). Ανήκει στην οικογένεια των Παπιλιονιδών ή Ψυχανθών. Αυτοφύεται στη δυτική και νότια Ευρώπη. Είναι κοινό σε χέρσα εδάφη, ξέφωτα, δάση και σε όξινα εδάφη.
Είναι φυλλοβόλος θάμνος. Οι κλάδοι του είναι βέργες σκληρές και πράσινες. Φύλλα μικρά, λογχοειδή ή τρίφυλλα. Άνθη μεγάλα, κιτρινόχρυσα. Ο καρπός με λοβούς , Φτάνει σε ύψος τα 2 μέτρα. τριχωτός.
Είναι φυτό δημοφιλές για κήπους, γιατί είναι όμορφο χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις.
Όπως υπαινίσσεται η ονομασία Σαρόθαμνος, από το φυτό έφτιαχναν καλές σκούπες.
Το φυτό περιέχει κίτρινη χρωστική που χρησιμοποιούσαν στη βαφή υφασμάτων.
Ιστορικά στοιχεία:
Οι αρχαίοι έλληνες γνώριζαν το βότανο. Πλίνιος και Βιργίλιος το αναφέρουν ως Genista. Η ονομασία CYTISUS αναφέρεται ότι είναι παραφθορά της λέξης Κύθνος στην οποία το φυτό αφθονούσε.
Το φυτό χρησιμοποιήθηκε από τους Αγγλοσάξονες στις αρχές του Μεσαίωνα. Το αποκαλούσαν planta genista. Υιοθετήθηκε από τον Ερρίκο τον 2ο με το όνομα της οικογένειας Πλανταγενίδες.
Η φαρμακευτική χρήση του βοτάνου αναφέρεται σε γραπτά από το 1485. Εκεί το βότανο αναφέρεται ως Genista ή Genestia
Αναφέρεται στη Φαρμακολογία του 1618 και περιλαμβάνεται στη Βρετανική Φαρμακοποιία ακόμη και σήμερα. Ο Dodoens ( Herbal , 1606) πρότεινε ένα αφέψημα από τις ανθισμένες κορυφές του φυτού για την αντιμετώπιση της υδρωπικίας και σε προβλήματα ήπατος.
Gerard αναφέρει ότι το αφέψημα των ανθισμένων κορυφών του φυτού καθαρίζει συκώτι, σπλήνα και νεφρούς. Ο Κούλπεπερ θεωρούσε το αφέψημα καλό για την υδρωπικία, τον ίκτερο, την ουρική αρθρίτιδα, την ισχιαλγία και διάφορους πόνους στα ισχία και τις αρθρώσεις.
Στη λαϊκή ιατρική ήταν γνωστό στυπτικό βότανο και το χρησιμοποιούσαν μετά την γέννα ως αιμοστατικό. Το χρησιμοποιούσαν ακόμη σε περιπτώσεις υδρωπικίας, χρόνιων ρευματισμών και αρθριτισμό. Το βραστάρι των ανθέων μέσα σε γάλα το χρησιμοποιούσαν κατά δερματικών νοσημάτων. Τα άνθη τα χρησιμοποιούσαν για την παρασκευή αλοιφής κατά της αρθρίτιδας. Τους κάλυκες του άνθους τους έκαναν τουρσί όπως την κάπαρη.
Στη Γαλλία τις στάχτες ολόκληρου του φυτού τις έβρεχαν με λευκό κρασί που κατόπιν φιλτράρανε και το ελάμβαναν ως διουρητικό.
Ο φλοιός του βλαστού περιέχει μία ινώδη ύλη που χρησιμοποιούσαν για την κατασκευή χαρτιού και υφάσματος.
Συστατικά-χαρακτήρας:
Περιέχει αλκαλοειδή (σπαρτεΐνη, γενιστεΐνη και σαροθαμνίνη), το φλαβονοειδές σκοπαροδίδη, αρωματικές αμίνες, αμινοξέα, λίπος, κερί , σάκχαρο, πτητικό έλαιο και τανίνη.
Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή:
Ανθίζει από τον Απρίλιο μέχρι τον Ιούνιο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται οι ανθοφόρες κορυφές του φυτού. Συλλέγονται νωρίς την άνοιξη (συνήθως τον Μάιο). Χρησιμοποιείται θεραπευτικά νωπό ή αποξηραμένο. Οι σπόροι του φυτού έχουν παρόμοιες ιδιότητες με τις ανθισμένες κορυφές και έχουν χρησιμοποιηθεί θεραπευτικά στο παρελθόν.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:
Το βότανο δρα ως διουρητικό, καθαρτικό, αυξάνει την πίεση του αίματος και διεγείρει την μήτρα. Είναι ομαλοποιητικό της καρδιάς. Η σπαρτείνη που περιέχει το βότανο, έχει καρδιοκατευναστική δράση και για τον λόγο αυτό χρησιμοποιείται ως κατευναστικό της καρδιάς και ενδυνάμωση του καρδιακού παλμού. Προκαλεί συστολή των περιφερειακών αιμοφόρων αγγείων και συνεπώς ανεβάζει την πίεση. Είναι αποτελεσματικό διουρητικό και χρησιμοποιείται κατά της κατακράτησης υγρών από αδυναμία της καρδιάς.
Χρησιμοποιείται ακόμη σε περιπτώσεις γενικής κόπωσης, σε αδύναμη κράση, κρίσεις ζάλης ή λιποθυμίας, ταχυκαρδίες και καρδιακές αρρυθμίες. Ρυθμίζει το ρυθμό της καρδιάς σταθεροποιώντας τις αρρυθμίες που μπορεί να συνδέονται με χαμηλή πίεση του αίματος και με καρδιακή ανεπάρκεια.
Υπό μορφή ελαίου είναι ωφέλιμος σε καρδιακή ανεπάρκεια. Είναι αποτελεσματικό σε βραδυκαρδίες και αρρυθμίες.
Η σπαρτείνη χορηγείται κατά τον τοκετό για να επισπεύσει την έξοδο του παιδιού.
Τα άνθη έχουν διουρητική δράση και συνίσταται η χρήση τους στις ασθένειες του ήπατος, τα οιδήματα, τον ασκίτη και τη νεφρίτιδα. Η σπαρτείνη είναι πολύ δραστική εναντίον των δηλητηριάσεων από φίδια. Οι βοσκοί γνώριζαν ότι τα πρόβατα παρουσίαζαν κάποια ανοσία εναντίον των δηγμάτων των οχιών, αν προηγουμένως είχαν φάει το φυτό αυτό. Η θειική σπαρτείνη αν αναμειχθεί με δηλητήρια φαδιών τα καθιστά ακίνδυνα.
Συνδυάζεται με τονωτικά βότανα όπως ο κράταιγος, ανάλογα με την βαρύτητα των συμπτωμάτων.
Παρασκευή και δοσολογία:
Παρασκευάζεται ως έγχυμα. Ρίχνουμε σε 15 γραμμάρια ξηρού βοτάνου δύο φλιτζάνια βραστό νερό και το αφήνουμε σκεπασμένο να σταθεί για 15 λεπτά. Πίνουμε πρωί και βράδυ.
Υπό μορφή βάμματος η δοσολογία είναι μέχρι 5ml ημερησίως.
Προφυλάξεις:
Δεν χρησιμοποιείται κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η σπαρτείνη προκαλεί συσπάσεις και απαγορεύεται η χρήση του βοτάνου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Απαγορεύεται η χρήση του αν έχουμε υψηλή πίεση. Παρατεταμένη χρήση του βοτάνου μπορεί να προκαλέσει βλάβη στο συκώτι. Δεν το χρησιμοποιούμε χωρίς την επίβλεψη ιατρού ή αναγνωρισμένου βοτανοθεραπευτή.
Υ.Σ.
Όλα τα προηγούμενα άρθρα της στήλης μπορούμε να τα βρούμε στη διεύθυνση www.herb.gr.
Επίσης αν κάποιος φίλος αναγνώστης γνωρίζει οποιαδήποτε θεραπευτική ιδιότητα βοτάνου του τόπου μας που δεν είναι ευρέως γνωστή ή έχει κάποιο ερώτημα μπορεί να το απευθύνει στην ηλεκτρονική διεύθυνση skouvatsos11@gmail.com
ΤΕΛΕΙΟ