«Ἐν Σαββάτῳ δὲ ἀεὶ τὴν των ψυχών µνείαν ποιούµεθα»
Το Σάββατο πριν από την Κυριακή τής Απόκρεω, λέγεται «Σάββατο τῶν Ψυχῶν» ή «Ψυχοσάββατο». Είναι το πρώτο από τα δυο Ψυχοσάββατα του έτους (το δεύτερο επιτελείται το Σάββατο πριν από την Κυριακή της Πεντηκοστής).
Οι Άγιοι Πατέρες όρισαν το Σάββατο ως ηµέρα µνηµόνευσης αυτών που ολοκλήρωσαν την επίγεια ζωή τους: , δηλαδή ως σηµείο σεβασµού προς την ηµέρα της ανάπαυσης και γνωστό όντως ότι οι κεκοιµηµένοι αναπαύονται σε σχέση µε όλα τα επίγεια πράγµατα, «Ἐν Σαββάτῳ δὲ ἀεὶ τὴν των ψυχών µνείαν ποιούµεθα, ὅτι τὸ Σάββατον, κατάπαυσιν σηµαίνει Ἑβραϊστί καὶ των τεθνεώτων τοίνυν ως των βιωτικων καὶ των λοιπών ἁπάντων καταπαυσαµένων κἂν τῇ καταπαυσίµῳ των ἡµερών, τὰς υπὲρ αυτών δεήσεις ποιούµεθα, ὃ δὴ καὶ ἐπὶ πᾶν κεκράτηται γίνεσθαι Σάββατον». (Συναξάριο Ψυχοσαββάτου Απόκρεω)
Μία ακόµη ευκαιρία µάς προσφέρει η αγία µας Εκκλησία, να θυµηθούµε και να τιµήσουµε τους νεκρούς µας, τόσο τα πρόσωπα που υπήρξαν προσφιλή για µας κατά τη διάρκεια του βίου τους, όσο και το σύνολο των µελών της που κοινωνούµε µαζί τους µέσα από την αγάπη του Θεού και τη χάρη των µυστηρίων, υπερβαίνοντας το φθαρτό χρόνο του αιώνος τούτου.
Το Ψυχοσάββατο πριν από την Κυριακή της Απόκρεω έχει το εξής νόηµα: Η εποµένη ηµέρα είναι αφιερωµένη στη ∆ευτέρα Παρουσία του Κυρίου. Εκείνη τη φοβερή ηµέρα κατά την οποία όλοι θα σταθούµε µπροστά στο θρόνο του µεγάλου Κριτή. Για το λόγο αυτό µε το Μνηµόσυνο των κεκοιµηµένων ζητούµε από τον Κύριο να γίνει ίλεως και να δείξει την συµπάθεια και την µακροθυµία του, όχι µόνο σε µας αλλά και στους προαπελθόντας αδελφούς, και όλους µαζί να µας κατατάξει στην Επουράνια Βασιλεία Του.
Ο λόγος που τα καθιέρωσε η Εκκλησία µας, παρ ότι κάθε Σάββατο , όπως προείπαµε είναι αφιερωµένο στους κεκοιµηµένους είναι ο εξής: Επειδή πολλοί κατά καιρούς απέθαναν µικροί σε ηλικία η στην ξενιτιά η στην θάλασσα η στα όρη και τους κρηµνούς η και µερικοί, λόγω πτωχείας, δεν αξιώθηκαν των διατεταγµένων µνηµόσυνων, «οι θείοι Πατέρες φιλανθρώπως κινούµενοι εθέσπισαν το µνηµόσυνο αυτό υπέρ πάντων των απ αἰῶνος ευσεβώς τελευτησάντων Χριστιανών». Συγχρόνως δε, ενθυµούµενοι και εµείς τον θάνατο, «διεγειρόµεθα προς µετάνοιαν ».
Για την ιστορία και µόνο ας γνωρίζουµε ότι: «Η καθιέρωσης του Σαββάτου προ των Απόκρεω ως Ψυχοσάββατου εγένετο µάλλον κατ αποµίµηση του Σαββάτου προ της Πεντηκοστής, ως µόνου προϋπάρχοντος». Το βιβλίο της Παρακλητικής επιβεβαιώνει τη θέση αυτή λέγοντας: «Σήµερα προσευχόµαστε για τους νεκρούς όλων των αιώνων και ευχόµαστε για τη σωτηρία και αυτών που έζησαν µε ευσέβεια και φόβο Θεού, αλλά και για όλους τους ληστές, τους κλέφτες, τους τυµβωρύχους και όλους όσους έχουν κάνει κακά πράγµατα».
Σε όλες τις θείες Λειτουργίες αναφέρονται ευχές για τους κεκοιµηµενους. Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστοµος αναφέρει σχετικά: «∆εν νοµοθετηθήκαν αυτά τυχαία από τούς θείους Αποστόλους, το να θυµούµαστε δηλαδή αυτούς πού έφυγαν από τη ζωή αυτή κατά την διάρκεια των φρικτών µυστηρίων, γνωρίζουν ότι από αυτό προκύπτει πολύ κέρδος, µεγάλη ωφέλεια» (ΕΠΕ 21,440). Η θεία Ευχαριστία και η συµµετοχή των πενθούντων στην θεία κοινωνία κατά την τέλεσι των µνηµοσύνων ευχαριστεί τις ψυχές, κυρίως διότι έτσι δείχνεται ότι έχει ήδη γίνει πραγµατικότητα γι’ αυτούς, τους πενθούντας δηλαδή, ό,τι ο άφρονας πλούσιος παρεκάλεσε τον Αβραάµ για τα αδέλφια του. Να στείλει δηλαδή τον Λάζαρον να ειπή στα αδέλφια του να µετανοήσουν. Η ιδική µας χριστιανική ζωή, η ζωή σύµφωνα µε το θέληµα του Θεού, ασφαλώς ευχαριστεί τους κεκοιµηµένους προσφιλείς µας, αλλά κάνει και τις προσευχές µας να εισακούονται από τον Θεόν καλύτερα, γιατί ενώ «αµαρτωλών ο Θεός ουκ ακούει», «πολύ ισχύει δέησις δικαίου ενεργουµένη» ( Ιακώβου Ε΄ 16).
Ο ιερός ∆αµασκηνός, τονίζει και το εξής «ο Θεός βούλεται ίνα υπ’ αλλήλων οι πάντες ευεργετούµεθα και ζώντες και µετά θάνατον», αφού προσφέρουµε Χριστόν «έσφαγιασµένον υπέρ των ηµετέρων αµαρτηµάτων έξιλεούµενοι υπέρ αυτών και ηµών τον φιλάνθρωπον Θεόν», όπως τονίζει και ο άγιος Κύριλλος Ιεροσολύµων.
Λέει ο Άγιος Κοσµᾶς ο Αιτωλός: «Ἀδελφοί µου… ἂν ἀγαπᾶτε τοὺς ἀποθαµένους, κάµνετε ὅ,τι ἠµπορεῖτε διὰ τὴν ψυχήν των: συλλείτουργα, µνηµόσυνα, νηστείας, προσευχάς, ἐλεηµοσύνας» («∆΄ ∆ιδαχή»).
Τελειώνοντας ο Εσπερινός ο ιερέας παρακαλεί λέγοντας την ευχή: Κύριε… ανάπαυσον και τας ψυχάς των Κεκοιµηµένων δούλων σου. Βασιλέων, Πατριαρχών, Αρχιερέων, Ιερέων, Ιεροµονάχων, Ιεροδιακόνων, Μοναχών, Μοναζουσών, και πάντων των από περάτων της οικουµένης κοιµηµένων ευσεβών ορθοδόξων χριστιανών Πατέρων, Προπατόρων, Πάππων, προπάππων, Γονέων, Συζύγων, Τέκνων, Αδελφών και συγγενών ηµών..! Τη παραµονή ( Ψυχοσάββατο Πεντηκοστής) στον Όρθρο διαβάζεται ο Συναξαριστής της εορτής: ..µνείαν πάντων των απ αιώνος κοιµηθέντων ευσεβώς επ΄ ελπίδι αναστάσεως ζωής αιωνίου, οι θειότατοι Πατέρες εθέσπισαν…!
«Μετά των Αγίων ανάπαυσον, Χριστέ, τάς ψυχάς τών δούλών σου, ένθα ούκ έστι πόνος, ου λύπη, ου στεναγµός, αλλὰ ζωὴ ατελεύτητος.
Χρόνια πολλά σε όλους τους αναγνώστες. Και του χρόνου µε υγεία!
