ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ ΠΟΡΕΥΕΤΑΙ ΧΩΡΙΣ ΣΚΟΠΟ;
Ο σκοπός είναι τροφή, σαν το ψωμί. Το να λέμε ότι το ψωμί είναι για το σώμα και ο σκοπός για την ψυχή είναι λάθος. Γιατί δεν υπάρχει σώμα χωρίς ψυχή και ψυχή χωρίς σώμα, πρόκειται για «ένα και το αυτό». Η διαφορά είναι ότι για το ψωμί γνωρίζουμε τις φυσικές και βιολογικές ιδιότητές του• γνωρίζουμε το «πώς» λειτουργεί ως τροφή. Μας πήρε κάποιες χιλιάδες χρόνια να φτάσουμε ως εκεί. Για τον σκοπό αυτό δεν έχουμε φτάσει ακόμα στο σημείο αυτό, αλλά είναι ζήτημα χρόνου. Γνωρίζουμε όμως κάτι πολύ σημαντικό, ότι το σύμπαν πορεύεται χωρίς σκοπό• ότι ο σκοπός είναι έξω από τη φύση• ότι είναι απλώς μια ταμπέλα που εμείς κολλήσαμε επάνω της…χωρίς να είναι εύκολο γι’ αυτόν αφού αναγνωριστεί ως αυταπάτη που θα έχει χάσει την αξία του ως τροφή. Για να φθάσουμε στο μεγάλο δίλημμα. Από τη μια η χωρίς σκοπό πραγματικότητα κι από την άλλη είναι η βιοτική μας ανάγκη για σκοπό. Όμως, δεν βοηθάει τον εαυτό μας να επιβάλλουμε την εντύπωση ότι υπάρχει σκοπός και να ζούμε σε μια ενσυνείδητη αυταπάτη, όμως το βιβλίο σε αναζήτηση σκοπού προτείνει υποκατάστατα και καλεί τον αναγνώστη να τα ανακαλύψει.
ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΖΟΥΡΟΣ
Ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης αντεπιστέλον μέτοχος της ακαδημίας Αθηνών δρ. Γεωπονικού Πανεπιστημίου Ελλάδος και καθηγητής βιολογίας σε μεγάλη διεθνή Πανεπιστήμια, διετέλεσε διευθυντής του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Βιολογίας Κρήτης.
Ο Λευτέρης Ζούρος έλαβε διδακτορικά διπλώματα από την Ανωτάτη Γεωπονική Σχολή Αθηνών (σήμερα Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών) και το πανεπιστήμιο του Σικάγου. Διετέλεσε καθηγητής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Dalhusie του Καναδά (στην τιμητική έδρα George Campbell) και στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και ως ερευνητής ή προσκεκλημένος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Groningen της Ολλανδίας, το Αυτοκρατορικό Πανεπιστήμιο Kyushu της Ιαπωνίας, το Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης και το Πανεπιστήμιο της Ancona. Υπήρξε μέλος της Εκδοτικής Επιτροπής των περιοδικών Evolution, Molecular, Biology and Evolution και Marine Genomics. Έχει τιμηθεί με το βραβείο εξαίρετης διδασκαλίας «Στέλιος Πηχωρίδης». Το βιβλίο του με τίτλο ΣΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΣΚΟΠΟΥ σε έναν κόσμο χωρίς Σκοπό με σκέψεις και για μια ρεαλιστική ηθική κυκλοφόρησε το 2014.
ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΟΥΤΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΟΥΤΟ
Το βιβλίο έχει τα εξής 30 κεφάλαια
1. Ο δρόμος προς την ηθική: μέσα από την αποκάλυψη ή την ανακάλυψη;
2. Από την υπόθεση στη θεωρία η ο μαζοχισμός τον επιστήμονα.
3. Διαφορετικότητα: ένας νόμος της φύσης.
4. «Γεράκι» ή «περιστέρι» Μη βιαστείτε να απαντήσετε.
5. Επικοινωνία: ένα μάθημα από το παγώνι.
6. Ο τζόγος των γονιδίων ή ο αστεϊσμός του Χώλντεϊν.
7. Αλτρουιστές, εγωιστές και τα λοιπά: έτσι είναι αν έτσι νομίζετε.
8. Γνώση: μια αλυσίδα με τρεις κρίκους.
9. Βιολογική και κοινωνική εξέλιξη: μια παραπλανητική διάκριση.
10. Γνώση και αλήθεια: δύο ασύμβατες έννοιες.
11. Μια δεύτερη ματιά στη γνώση: η δύναμη και οι αδυναμίες της.
12. Ιδιοκεντρισμός: μια δαρβινική πλάνη.
13. Σκοπός: μια άλλη δαρβινική πλάνη.
14. Ελεύθερη βούληση: μια ακόμη δαρβινική πλάνη;
15. Περί Θεού: απόψεις μου αφορούν εμένα και κανέναν άλλο.
16. Θρησκείες: όταν το δόγμα μολύνει την παράδοση.
17. Θρησκείες: το δόγμα της μετά θάνατον ζωής.
18. Θρησκείες και παγκοσμιοποίηση: είναι δυνατή η συμβίωση;
19. Πολιτισμική διαφορετικότητα: πώς θα την διαχειριστούμε;
20. Τύχη και πιθανότητα: ένα παραμύθι της Ανατολής.
21. Η ενοποίηση της γνώσης: πού, πότε και πως (και γιατί).
22. Ο αφελής επιστημονισμός ή περί του δικαιώματος του φιλοσοφείν
23. Αλήθεια και ομορφιά: μια αξιοθαύμαστη ομοιότητα.
24. Η ομορφιά ως προσαρμογή: επιστροφή στην πεζή πραγματικότητα.
25. Λέξεις και είδη: βίοι παράλληλοι.
26. Ο άγιος Άλαν Τιούρινγκ και η μηχανιστική ηθική.
27. Το οντολογικό κενό της φυσιοκρατικής πλάνης.
28. Για έναν ηθικό ρεαλισμό «κατά το μοντέλο».
29. Η ωφελιμιστική πλευρά του ηθικού ρεαλισμού.
30. Η ανακάλυψη ενός σκοπού ή η απολογία ενός βιολόγου.
ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΟΥΤΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΟΥΤΟ
Στα προλεγόμενα ο συγγραφέας αναφέρεται στην ενηλικίωσή του και την ανεξαρτοποίηση από τη φοβία του… θεού ως μεταφυσικού φόβου… κάτι που έγινε από τον κόσμο τούτο, ΓΙΑ τον ΚΟΣΜΟ ΤΟΥΤΟ. Για να επισημάνει Α.Ζ. ότι το γεγονός της απελευθέρωσης από τη φοβία, παρέμεινε για πάντα με το φέρσιμο, αυτό που πιο εκλεπτυσμένα μπορούμε να το ονομάσουμε «ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ». Για να πει ο διεθνούς αναγνωρισης επιστήμονας κυρίως πολυεπιστήμονας ότι: «Αυτή που ακόμη περί ηθικής προσπαθούν να σκιαγραφήσουν σε τούτο το βιβλίο, είμαι βέβαιος ότι δεν πρόκειται για μια άποψη ευρείας αποδοχής, πράγμα που κάνει το βιβλίο λίγο πολύ πιο χρήσιμο απ’ ότι αν ίσχυε το αντίθετο. Δηλαδή με την άβια και την έμβια φύση (και φυσικά τον άνθρωπο, που είναι μέρος), και τρόπος που απορρίπτει τα θέσφατα και βάζει στη θέση τους τη μαρτυρία και τον έλεγχο».
ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΛΕΜΕ ΣΤΑΣΗ ΖΩΗΣ
Αναφερόμενος ο Α.Ζ. στο φίλτατό μου (κι αείμνηστο καθηγητή Γεώργιο Κουμάντο) και στην ανάγκη εφαρμογής της ηθικής αναγνώρισε και εκείνος την ανάγκη μιας εγκόσμια ηθικής με αφαίρεση την μεταφυσικών διαστάσεων.
Με αυτή τη λιτή φράση θέλει να συλλαμβάνει ό,τι θέλει να πει το βιβλίο. Προσθέτοντας ο συγγραφέας του ότι: Με αφετηρία αυτή τη ρηχή από θεωρητικής σκοπιάς θέση, ηθική για τούτο το βιβλίο είναι αυτό που λέμε «ΣΤΑΣΗ ΖΩΗΣ» δηλαδή οι συνήθειες μας, οι φιλοδοξίες μας και η συμπεριφορά μας απέναντι στους άλλους – στον πλανήτη ολόκληρο, με τον έμβιο και τον ά-βιο ορισμό. Με τον ορισμό αυτό να απλουστεύσει τα πράγματα. Για να μας επιτρέπει να τα αναγνωρίσουμε τα πράγματα που ανάμεσα σ’ αυτά ένα υποκείμενο τον δρώντα, και ένα αντικείμενο, τον αποδέκτη της δράσης.
ΤΟ ΑΠΟΛΥΤΟ ΚΑΙ ΤΟ ΑΝΑΛΛΟΙΩΤΟ ΚΑΙ Ο ΑΜΕΣΟΣ ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΑΥΤΑΠΑΤΗΣ
Με την απόδειξη ότι «δουλεύει» το αναλλοίωτο προβάλλοντας κάποια επιχειρήματα όπως: το ότι με αυτήν (τη γνώση) πήγαμε στο φεγγάρι (ένα άλμα στο χώρο) και διπλασιάσαμε ή και τριπλασιάσαμε τον μέσο χρόνο ΖΩΗΣ με ένα ΑΛΜΑ.
Όμως, με την απέραντη αλήθεια το «ΑΠΟΛΥΤΟ και το ΑΝΑΛΛΟΙΩΤΟ» είναι έννοιες που με τον όρο αποκάλυψη ενώνουν την άποψη ότι το παν από το Α ως το Ω είναι μια υπέρτατη δύναμη με όλα να οφείλονται και όλα να οδηγούν σε αυτη.
Για να τονίσει ο συγγραφέας Λευτέρης ΖΟΥΡΟΣ ότι ο μέσος δρόμος αποτελεί μια αυταπάτη από τη στιγμή που θα δεχτούμε πως οι δύο δρόμοι είναι αλληλένδετοι και συμπληρωματικοί.
Γιατί από τη στιγμή αυτή θα έχουμε υποτάξει τη φυσική θεώρηση των πραγμάτων στη ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ και θα έχουμε κάνει την ανακάλυψη μέρους της ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ.
Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΗΣ ΚΑΙ Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ
Για να καθίσταται φανερό ότι η διαμόρφωση στάση ζωής απαιτεί από το υποκείμενο να έχει όσο το δυνατόν πληρέστερη γνώση του εκφράζει αντικειμένου, όπου «γνώση» σημαίνει την αντίληψη των πραγμάτων η οποία στηρίζεται στον εμπειρικό έλεγχο.
Με εμμονή στην ανάγκη ενός πρακτικού οδηγού για την ηθική, έχοντας στην ουσία να διαλέξουμε ανάμεσα σε δύο δρόμους: τον δρόμο της ΑΝΑΚΑΛΥΨΗΣ και τον δρόμο της ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ.
Με τον όρο «ΑΝΑΚΑΛΥΨΗΣ» να εννοεί ο συγγραφέας τη γνώση που αποκτούμε με τις αισθήσεις μας και με τα εργαλεία τα οποία οι αισθήσεις μας και οι σκέψεις μας βοήθησαν να αναπτύξουμε το πείραμα, τη συσχέτιση, την αφαίρεση, τη γενίκευση.
Η γνώση αυτή, όπως υποστηρίζουν οι θεράποντές της, έχει επαφή με την πραγματικότητα, μέσα από ένα σύστημα (που σωστά θα λέγαμε) μέσα από ένα μοντέλο που «δουλεύει».
Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΕΝΟΣ ΣΚΟΠΟΥ ή Η ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ΕΝΟΣ ΒΙΟΛΟΓΟΥ
Στις τελευταίες σελίδες του τόσο ενδιαφέροντος βιβλίου ο συγγραφέας αναφέρεται στην εκ του σύνεγγες ωφελιμιστική πλευρά της ηθικής εξ αποκαλύψεως, σε σύγκριση με την ωφελιμιστική πλευρά της ηθικής εξ ανακαλύψεως.
Το τελευταίο τριακοστό κεφάλαιο έχει τον τίτλο: Η ανακάλυψη ενός σκοπού ή η απολογία ενός βιολόγου.
Σ’ αυτό το κείμενο ο επίτιμος καθηγητής και επίτιμος ακαδημαϊκός Λευτέρης ΖΟΥΡΟΣ αναφέρεται στον άγγλο μαθηματικό ΓΝΟΝΤΟΡΥ ΧΑΝΤΥ που ένιωσε την ανάγκη να απολογηθεί για το γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος του έργου του, από όσο και ο ίδιος μπορούσε να δει δεν έχει καμία σχέση με την ανθρώπινη καθημερινότητα. Η ενοχή μου πηγάζει από το γεγονός ότι το θέμα είναι έξω από τον χώρο που αναλώθηκε η ζωή μου.
ΤΟ ΝΑ ΔΙΑΦΩΝΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
…η προσέγγιση που υιοθέτησα δεν συμπίπτει με την κρατούσα άποψη και ίσως πάει ενάντια στην παραδοσιακή και κατά συνέπεια συναισθηματική αντίληψη περί ηθικής…
Το να διαφωνεί κανείς με την κρατούσα άποψη δεν είναι από μόνο του τεκμήριο ορθότητας, ούτε γόνιμης πρωτοτυπίας. Από την άλλη, το να γράψει κανείς ένα βιβλίο ΜΟΝΟ και ΜΟΝΟ για ΝΑ πει ότι συμφωνεί με την κρατούσα άποψη, είναι ασφαλώς περιττό και βαρετό. Με άλλα λόγια το βιβλίο μου γράφτηκε γιατί ήθελα να πει κάτι διαφορετικό…. δανειζόμενος λέξεις από τον ΑΝΘΡΩΠΟ.
Για να βρεθώ στην ανάγκη της διαμόρφωσης μιας στάσης ζωής.
Με τη λέξη που πετιέται πάνω από όλες στην κορυφή των ηθικών αξιών να είναι η ΥΠΕΥΘΥΝΟΤΗΤΑ για μένα και τον διπλανό μου, κι αν μπορώ να δω τον διπλανό μου σαν μέρος ενός κόσμου στον οποίο δεν μπορώ να υπάρξω. Τότε η κορυφαία αυτή ηθική αξία αποκτά ένα νέο συνθετικό όνομα που λέγεται συνυπευθυνότητα.
Η ΥΠΕΡΒΑΡΗ ΑΠΛΗΣΤΙΑ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΤΩΝ ΠΡΕΣΠΩΝ…
Αποκτά ένα νέο συνθετικό όνομα που λέγεται ΣΥΝΥπευθυνότητα… αλλά, η ΥΠΕΥΘΥΝΟΤΗΤΑ τι;… Η ιδέα της αιωνιότητας με απωθεί σαν ύβρις κατά της φύσης και με συνθλίβει σαν μια υπέρβαρη Απληστία που προοιωνίζει καταστάσεις ατυχίας για την Ελλάδα. Όπως αυτή, η «Συμφωνία των Πρεσπών», η οποία αντί για να αναζητήσει σκοπό σ’ ένα κόσμο χωρίς σκοπό προώθησε και επέβαλλε ως ΣΚΟΠΟ ΤΟ ΔΕΟΣ της Δήθεν συνυπευθυνότητας, χωρίς ουσιαστική αρμονία στον άγριο κόσμο που μας περιβάλλει…. σε ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ Σκοπού χωρίς σκοπό, σ’ έναν κόσμο με βηματισμό που καθορίστηκε προς ο καλύτερο, για να αποβεί απροσδιόριστα ακόμα και ΑΠΑΤΗΛΟ.
ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΠΑΝΤΡΕΨΕΙΣ ΘΕΪΚΗ ΓΝΩΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ
Όμως, δεν μπορείς να παντρέψεις τη Θεϊκή Γνώση με την ανθρώπινη και να ζητάς συζυγική ισότητα.
Με άμεση συνέπεια τη διάκριση των δυο δρόμων είναι ότι για εκείνους που υιοθετούν τον δρόμο της αποκάλυψης, η διαμόρφωση μιας σχέσης ζωής δεν είναι αυτοσκοπός, είναι απλώς ένα εργαλείο για την επιτυχία του απώτατου σκοπού, που είναι η συμμετοχή στο άυλο, το άφθαρτο, το αιώνιο.
Γι’ αυτούς, ο απώτατος τούτος σκοπός θέτει τέλος σε περαιτέρω υπαρξιακά και ηθικά προβλήματα. Αντίθετα εκείνοι που προτιμούν τον δρόμο της ανακάλυψης θεωρούν ότι η διαμόρφωση με στάση ζωής έχει ΑΥΤΑΞΙΑ, για να μην αποτελεί μέσον για την επιτυχία κάποιου σκοπού.
Γι’ αυτό έχουν, μεταξύ άλλων, να απαντήσουν στο ερώτημα «πως ερμηνεύεται η τάση για προσφυγή στην άλλη ΟΔΟ, στο ΥΠΕΡΒΑΤΙΚΟ;
