Θλίψη και οργή προκαλεί η εικόνα εγκατάλειψης που παρουσιάζει ο υγρότοπος του Μορώνη. Οι προσπάθειες προστασίας και ανάδειξής του που ξεκίνησαν από τη δεκαετία του ’90 και στηρίχθηκαν αργότερα από το WWF, εδώ και πολλά χρόνια έχουν “βαλτώσει” με τον υγρότοπο να μη θυμίζει σε τίποτα προστατευόμενη περιοχή.
Σκουπίδια και πεταμένα ογκώδη αντικείμενα… υποδέχονται τον επισκέπτη στην είσοδο του μονοπατιού που βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του υγρότοπου, ενώ οι ενημερωτικές πινακίδες που είχαν τοποθετηθεί κάποτε προκειμένου να πληροφορούν το κοινό, έχουν χαθεί μέσα στις καλαμιές.
Τα ξύλινα κάγκελα κατά μήκος του μονοπατιού έχουν γίνει κομμάτια και τα παγκάκια που κάποτε είχαν τοποθετηθεί είναι, πλέον, άφαντα.
Κι όμως η αποκατάσταση του υγρότοπου στις εκβολές του Μορώνη είναι ένα από τα έργα που βρίσκονταν σταθερά στα προεκλογικά προγράμματα των υποψηφίων δημάρχων, τώρα και πάνω από μια δεκαετία.
Κι αυτό γιατί ήδη από την εποχή του Καποδιστριακού Δήμου Σούδας είχε γίνει σαφές ότι θα πρέπει όχι μόνο να μπει ένα “φρένο” στις επιχωματώσεις και τις παράνομες απορρίψεις αδρανών υλικών που είχαν μετατρέψει τις εκβολές του ποταμού σε χωματερή για μπάζα, αλλά να ξεκινήσει και μια προσπάθεια να επανέλθει το περιβάλλον στην πρότερη κατάσταση.
Ένα έργο που κρίθηκε από τότε απαραίτητο όχι μόνο για περιβαλλοντικούς και αισθητικούς λόγους, αλλά και προκειμένου να βελτιωθεί η απορροή των υδάτων καθώς η κάτω Σούδα “πνίγεται” κάθε φορά που σημειώνεται μια ισχυρή νεροποντή.
ΒΗΜΑ… ΣΗΜΕΙΩΤΟΝ
Αξίζει να σημειωθεί ότι το 1994 ο υγρότοπος συμπεριλήφθηκε στην Εθνική Απογραφή Υγροτόπων και το 1998 ο Καποδιστριακός Δήμος Σούδας εφάρμοσε μια μελέτη για το βόρειο τμήμα του υγρότοπου, δημιουργώντας ένα μονοπάτι και τοποθετώντας ενημερωτικές πινακίδες και καθίσματα.
Η ήπια αυτή παρέμβαση έφερε σταδιακά και τους πρώτους επισκέπτες, ορνιθολόγους και φωτογράφους, ενώ ξεκίνησαν να πραγματοποιούνται δράσεις Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης από σχολεία της περιοχής.
Το 2008 το WWF συμπεριέλαβε τον υγρότοπο στο πρόγραμμα “Προστασία των νησιωτικών υγροτόπων της Ελλάδας” και ξεκίνησε μια συνεργασία με τον Δήμο Σούδας που κατέληξε τον Μάιο του ίδιου έτους σε μια μελέτη με αντικείμενο την ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης και τη διατύπωση προτάσεων για την αποκατάσταση, προστασία και ορθολογική διαχείριση του υγρότοπου.
Η μελέτη έλαβε έγκριση των περιβαλλοντικών όρων από τη Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης στις 21 Μαΐου του 2012.
Η τότε Καλλικρατική Δημοτική Αρχή Χανίων υπέβαλε στην Περιφέρεια αίτηση για χρηματοδότηση του έργου από το ΕΣΠΑ, ωστόσο, η αίτησή της απορρίφθηκε το 2013, ενώ λίγα χρόνια αργότερα επαναλήφθηκε το ίδιο σκηνικό όταν, το 2017, η αίτηση που υπέβαλε η σημερινή Δημοτική Αρχή απορρίφθηκε εκ νέου, λόγω ελλείψεων στον φάκελο της πρότασης.
Τον Μάρτιο του 2018 το Δημοτικό Συμβούλιο Χανίων ενέκρινε το σχέδιο προγραμματικής σύμβασης με το Λιμενικό Ταμείο του Νομού και παράλληλα πήρε απόφαση, εφόσον δεν βρεθεί κάποιο άλλο χρηματοδοτικό εργαλείο, να καλύψει με ιδίους πόρους το κόστος του έργου που εκτιμάται σε περίπου 700.000 ευρώ.
Έκτοτε, ωστόσο, δεν έχουν υπάρξει ουσιαστικά εξελίξεις καθώς ήδη είχε προκύψει μια δικαστική εμπλοκή στην υπόθεση.
ΕΝ ΑΝΑΜΟΝΗ
Ο λόγος για μια δικαστική διαμάχη που βρίσκεται σε εξέλιξη ανάμεσα στο Δημόσιο και έναν ιδιώτη, ο οποίος φέρεται, σύμφωνα με το Ελληνικό Δημόσιο, να έχει καταπατήσει ένα τμήμα της περιοχής.
Ωστόσο, ενώ το 2014 το Δικαστήριο δικαίωσε σε πρώτο βαθμό το Δημόσιο, το 2017 στο Εφετείο δικαιώθηκε ο ιδιώτης. Στη συνέχεια, το Δημόσιο έκανε αίτηση αναίρεσης στον Άρειο Πάγο, η υπόθεση συζητήθηκε στις 8 Μαΐου του 2019 όμως η απόφαση δεν έχει βγει ακόμα.
Το ζήτημα είναι ότι, προκειμένου να δοθούν οι εγκρίσεις που απαιτούνται για να προχωρήσει η προγραμματική σύμβαση μεταξύ Δήμου Χανίων και Λιμενικού Ταμείου Νομού Χανίων, θα πρέπει να έχει βγει η δικαστική απόφαση. Κι αυτό, βεβαία, με την προϋπόθεση ότι η απόφαση του Αρείου Πάγου είναι ευνοϊκή για το Δημόσιο. Σε διαφορετική περίπτωση, το έργο κινδυνεύει -οριστικά ίσως αυτή τη φορά- να ματαιωθεί και ο Μορώνης να καταδικαστεί σε διαχρονική εγκατάλειψη…
