Η αντίληψη που έχομε για τον χρόνο δεν είναι συνεχής, αλλά μια σειρά από διακριτά γεγονότα.
Προ ημερών, ενώ παρατηρούσα το πλήθος τουριστών στη δημοφιλή παραλία στα Φαλάσαρνα, την προσοχή μου τράβηξαν τρεις γυναίκες. Αντιπροσώπευαν τρεις γενιές, ήταν η φινετσάτη γιαγιά, η γυμνασμένη σαραντάρα κόρη της κι η λεπτή έφηβη εγγονή της.
«Τι το περίεργο έχουν 3 γυναίκες που μοιράζονται μια ομπρέλα στην παραλία;» θα αναρωτηθείτε.
Εκ πρώτης όψεως, τίποτα. Η ιδέα ότι η πολύωρη παραμονή τους στα Φαλάσαρνα θα καταγραφεί διαφορετικά στην κάθε μια τους, μου ήλθε ουρανοκατέβατη.
Στο σημείωμα σάς παρουσιάζω τη διαφορετικότητα στην αντίληψη του χρόνου από τις τρεις γενιές και το τι συμβαίνει στις διακοπές μας.
Ο χρόνος της έφηβης
Είναι γνωστό ότι η αίσθηση του χρόνου είναι εντελώς διαφορετική για μια έφηβη από την αίσθηση του χρόνου που έχουν η μητέρα της και η γιαγιά της. Η έφηβή μας έχει την ασυνείδητη αίσθηση ότι ο χρόνος κυλά αργότερα. Θέλησα να το επιβεβαιώσω… Την παρατηρώ να παίζει με το κινητό της τηλέφωνο, προφανώς είναι συνδεδεμένη στο ιντερνέτ, αφού δεν πρόλαβε να έλθει και ζήτησε τον κωδικό του wi-fi της καφετέριας. Φαντάζομαι να περιγράφει σε φίλες και φίλους στο face book πόσο βαρετή και αργόσυρτη είναι η μέρα της στα Φαλάσαρνα. Ολημερίς είναι κολλημένη στην οθόνη της. Δεν κάνει απολύτως τίποτα. Δεν παρατηρεί τι γίνεται γύρω της, ούτε καν τα νήπια δίπλα μας που χαλάνε τον κόσμο. Εμπειρίες μηδέν. Ετσι δεν καταγράφεται τίποτα στην αυτοβιογραφική της μνήμη που να της θυμίζει αυτή την ημέρα.
Η έφηβή μας δεν επιβεβαίωσε τον κανόνα.
Η μέρα της σαραντάρας
Αντίθετα η μητέρα της γέμισε τη μέρα της. Η ενεργητική σαραντάρα κολύμπησε αρκετά, περπάτησε μέχρι την άκρη της Παχιάς άμμου, έπιασε κουβέντα με τον νεαρό ναυαγοσώστη κι άλλαξε μαγιό. Και φυσικά κάθε μισή ώρα άλλαζε θέση ηλιοθεραπείας και παράγγειλε αναψυκτικά μερικές φορές. Δηλαδή, φρόντισε να γεμίσει την ημέρα της κάνοντας μικρά διαφορετικά πράγματα.
Ηταν σαν να επιθυμούσε να ανακαλύψει μια νέα εμπειρία που θα σημάδευε τη μέρα της σαν μοναδική. Ποιος ξέρει, μπορεί και να τα κατάφερε…
Η μέρα της γιαγιάς
Η συμπαθητική γιαγιά δεν έκανε πολλά πράγματα. Φαινόταν να ζει σε ένα διαφορετικό κόσμο. Φρόντιζε να εκτίθεται ελάχιστα στον ήλιο, να βάζει τις κρέμες της και τίποτα άλλο. Το πιθανότερο είναι να αναπολούσε τις μέρες που κατακτούσε τις παραλίες.
Ερευνητές πιστεύουν ότι οι ηλικιωμένοι αισθάνονται ότι ο χρόνος τους επιταχύνθηκε μετά την εφηβεία τους. Είναι λογικό να αισθάνονται έτσι αφού τον χρόνο τον βιώνουμε από δύο διαφορετικές προοπτικές, την ώρα που εξελίσσεται ένα γεγονός και όταν το αναπολούμε.
Ο χρόνος δεν τρέχει όταν περνάμε καλά, μπορεί εκείνη τη στιγμή να έχουμε αυτή την αίσθηση, αλλά αργότερα όταν αναπολούμε την απολαυστική εμπειρία, μας φαίνεται ότι διάρκεσε μια αιωνιότητα.
Το ίδιο συνέβαινε για άλλους λόγους στα νήπια που έσκαβαν την άμμο δίπλα μας.
Οι εκδρομείς του Σαββατοκύριακου
Οι έμπειροι εκδρομείς του Σαββατοκύριακου φροντίζουν να γεμίζουν κάθε ώρα του με κάτι διαφορετικό. Ενστικτωδώς γνωρίζουν ότι ο εγκέφαλος μας καταγράφει μόνο τις νέες μοναδικές εμπειρίες.
Ετσι όταν τη Δευτέρα περιγράφουν πώς πέρασαν το 3ήμερο η αίσθηση που έχουν είναι ότι ήταν ένα μακρύ Σαββατοκύριακο.
Ερευνητές το ονόμασαν “Το παράδοξο του Σαββατοκύριακου” το οποίο εξηγεί γιατί ο χρόνος φαίνεται να τρέχει όσο μεγαλώνουμε.
Η ερμηνεία
Σαν έφηβοι και νεαροί ενήλικοι αποκτούμε γνώσεις, δεξιότητες και εμπειρίες που μας κατακυριεύουν και μας υποχρεώνουν να βιώνουμε έντονα κάθε στιγμή.
Οταν αργότερα ενσωματωθούμε στη ρουτίνα της εργασίας, οι καταγραφές νέων εμπειριών ελαχιστοποιούνται.
Αυτή η υπερ-αντιπροσώπευση μιας περιόδου της ζωής μας στην αυτοβιογραφική μας μνήμη δημιουργεί την αίσθηση της ελαστικότητας του χρόνου. Το παραπάνω εύρημα το έχω καταγράψει στις πολλές συνεντεύξεις που πήρα από Χανιώτες όταν έγραφα το βιβλίο μου “Θυμάμαι εύκολα”.
Τέλος, αυτή την αίσθηση έχουν αρκετοί συνταξιούχοι.
Νέος συνταξιούχος τακτικός επισκέπτης των Χανίων, παρατήρησε «Βλέπω ότι αρχίζω να ζω μόνο με το παρελθόν μου, ενώ εσείς συνεχίζετε να ζείτε το παρόν και να προγραμματίζετε το μέλλον σας».
Συμπερασματικά
• Είναι δικαίωμα μας να ορίζουμε την αίσθηση του χρόνου που βιώνουμε καθημερινά.
• Αν αναπολούμε την αίσθηση που είχαμε νεώτεροι, τότε αρκεί να μιμηθούμε τη γνωστική μας συμπεριφορά προηγούμενων δεκαετιών.
• Μαθαίνουμε νέα αντικείμενα, αλλάζουμε συνήθειες, εξερευνούμε τόπους, σπουδάζουμε, κάνουμε γνωριμίες και βγαίνουμε έξω περισσότερο με αποτέλεσμα να συνεχίζουμε να συσσωρεύουμε αυτοβιογραφικές μνήμες.
*Συγγραφέας, μέλος της Γ.Σ. της Ελληνικής Επιτροπής Γιούνισεφ
Πτυχιούχος Ψυχολογίας – Ανάπτυξης Παιδιού, Master Εκπαίδευσης στη Διά Βίου Μάθηση
Επικοινωνία: polygnosi@gmail.com,
2821040400, facebook: polygnosi
