Βιότοπος – περιγραφή
Η λατινική ονοµασία του βοτάνου είναι Cassia angustifolia (Κασσία η στενόφυλλη) ή Cassia senna (Κασσία η σέννα). Ανήκει στην οικογένεια των Χερδωπών.
Το συναντούµε µε τα ονόµατα Σέννα, Κασσία, Συναµική, φύλλα Αλεξανδρείας ή φύλλα Αιγύπτου.
Είναι θάµνος το ύψος του οποίου κυµαίνεται από µισό έως δύο µέτρα. Καλλιεργείται σε Ινδία και τις χώρες γύρω από την Ερυθρά θάλασσα (ιδιαίτερα στο Σουδάν). Έχει φύλλα σύνθετα, µε φυλλάρια χωρίς χνούδι, ωοειδή-λογχοειδή. Άνθη ακανόνιστα µε ελεύθερα σέπαλα. Τα άνθη είναι µεγάλα σε µέγεθος, χρώµατος κίτρινου µε τάση προς το καφέ.
Ο καρπός είναι πλατύς λοβός, ελαφρώς διογκωµένος πάνω από τους σπόρους και µοιάζει µε της φασολιάς. Περιέχει περίπου 6 σπόρους σε κάθε λοβό.
Ιστορικά στοιχεία
Η Σέννα για χιλιετίες έχει διαδραµατίσει σηµαντικό ρόλο ως βότανο στη λαϊκή ιατρική. Σέννα είναι η αραβική ονοµασία του βοτάνου το οποίο για πρώτη φορά χρησιµοποίησαν για τις θεραπευτικές του ιδιότητες οι Άραβες γιατροί Serapion και Mesue. Κύρια το καλλιεργούσαν στην περιοχή της Νουβίας και στο Χαρτούµ (Σουδάν). Από κει µε καµήλες το έφερναν στο Ασσουάν και δια µέσου του Νείλου έφτανε στη Μεσόγειο και από κει σε Ευρώπη και Ασία.
Η ονοµασία φύλλα Αλεξανδρείας βγήκε γιατί το λιµάνι της Αλεξάνδρειας για εκατονταετίες ήταν ο κύριος κόµβος µεταφοράς του.
Τον 11ο αιώνα, εισήχθη από τους Άραβες, στη Βενετία, αλλά στην Ευρώπη, η χρήση των φύλλων της Σέννα διαδόθηκε µόνο κατά το τέλος του Μεσαίωνα. Η τιµή του βοτάνου ήταν αντίστοιχη µε αυτή του πιπεριού ή του τζίντζερ.
Στη σύγχρονη ιατρική έχει χρησιµοποιηθεί από την δεκαετία του 50 ως καθαρτικό.
Συστατικά – χαρακτήρας
Είναι γλυκό, ψυκτικό και καθαρτικό βότανο. ∆ρα ως καθαρτικό και περιέχει παρόµοια ενεργά συστατικά παράγωγα ανθρακινονών και γλυκοσίδια όπως η αλόη και το ρεβέντι. Αυτά ονοµάζονται σεννοσίδες ή γλυκοσίδια σέννα.
Τα φύλλα περιέχουν γλυκοσίδια ανθρακινόνης (περίπου 3% αποτελούµενα κύρια από σεννοσίδη Α και Β), χρωστικές ουσίες, ρητίνη, ταρταρικό οξύ.
Οι καρποί περιέχουν σιννοσίδια Α και Β, γλυκοσίδια ναφθαλίνης, το γλυκοσίδιο σεννοσίδη Α1 κ.α. Επιπλέον περιέχει γλίσχρασµα, φλαβονοειδή, πτητικό έλαιο, σάκχαρο και ρητίνη.
Υπάρχουν περίπου 250 είδη Σέννας και κάποιοι ισχυρίζονται πως υπάρχουν περισσότερα από 350. Το κλασσικό είδος όµως είναι η Σέννα η Αλεξανδρινή οποία έχει ως δραστική ουσία το χρυσοφαινικό οξύ, το οποίο έχει καθαρτικές ιδιότητες και αποτελεί το κύριο συστατικό πολλών καθαρτικών σκευασµάτων.
Επίσης το ρεϊνικό – κασσιακό οξύ που περιέχει έχει βακτηριοκτόνα και µυκητοκτόνα δράση.
Άνθιση – χρησιµοποιούµενα µέρη – συλλογή
Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιµοποιούνται οι ξηροί λοβοί των καρπών και τα φύλλα. Οι συλλογή γίνεται τον χειµώνα σε Αίγυπτο, Σουδάν, Ιορδανία και Ινδία.
Θεραπευτικές ιδιότητες
και ενδείξεις
Το βότανο δρα ως καθαρτικό, αντιπυρετικό και ευκοίλιο.
Οι λοβοί και τα φύλλα της Σέννα χρησιµοποιούνται σαν ισχυρό καθαρτικό. Αυξάνει τις περισταλτικές κινήσεις του εντέρου και ανακουφίζει από την δυσκοιλιότητα.
Είναι όµως σηµαντικό να γνωρίζουµε ότι η δυσκοιλιότητα είναι συνήθως αποτέλεσµα άλλου προβλήµατος υγείας και όχι η αρχική αιτία. Οι ασθενείς που υποφέρουν από δυσκοιλιότητα, πρέπει να επισκέπτονται τον γιατρό τους για να εντοπίσουν το κύριο πρόβληµα και να το θεραπεύσουν.
Τα σεννοδίδια Α και Β είναι υπακτικά που χρησιµοποιούνται σε περίπτωση σοβαρής δυσκοιλιότητας, ενώ οι καρποί έχουν ηπιότερη δράση και χρησιµοποιούνται για τα παιδιά και άτοµα που υποφέρουν από το στοµάχι τους.
Ίχνη διανθρόνης που εµφανίζονται στα κακώς διατηρηµένα φύλλα, µπορούν να προκαλέσουν πόνους στο στοµάχι.
Το βότανο στην Ινδία χρησιµοποιείται σε δυσκοιλιότητα, απώλεια όρεξης, ηπατοµεγαλία, σπληνοµεγαλία, δερµατικές παθήσεις, δυσπεψία, ελονοσία, ίκτερο και αναιµία.
Παρασκευή και δοσολογία
Τα φύλλα και οι λοβοί παρασκευάζονται ως έγχυµα. Βάζουµε τους λοβούς ή τα φύλλα να µουλιάσουν σε ζεστό νερό για 6-12ώρες. Αν πρόκειται για αλεξανδρινή Σέννα χρησιµοποιούµε 3-6 λοβούς ή φύλλα. Αν πρόκειται για Σέννα του Τινέβελι χρησιµοποιούµε 4-12 λοβούς ή φύλλα. Η δράση του βοτάνου είναι αργή και εµφανίζεται 10 µε 12 ώρες µετά την λήψη.
Υπό µορφή βάµµατος η ηµερήσια δόση είναι 2-7 ml βάµµατος τρεις φορές την ηµέρα.
Προφυλάξεις
Οι σεννοσίδες του φυτού είναι καθαρτικές. Όπως όλες οι ανθρακινόνες, ερεθίζουν τα εντερικά τοιχώµατα προκαλώντας κένωση. Εξ αιτίας αυτού, η συνεχής χρήση του βοτάνου, δεν επιτρέπεται µια και το έντερο µπορεί να εξαρτηθεί ολοσχερώς και να µην λειτουργεί χωρίς αυτό.
∆εν πρέπει να χρησιµοποιείται σε περίπτωση σπαστικής δυσκοιλιότητας. Η χρόνια δυσκοιλιότητα πρέπει να θεραπεύεται από τον γιατρό.
Η Σέννα προκαλεί εντερικούς πόνους και για τον λόγο αυτό πρέπει να συνδυάζεται µε αρωµατικά ή χωνευτικά βότανα όπως τζίντζερ, γαρίφαλα, άνηθο, µάραθο, γλυκόριζα, κόλιανδρο, πορτοκαλόφλουδα, κάρδαµο.
Υπερβολικά συχνή χρήση, εκτός της εξάρτησης, µπορεί να προκαλέσει ζαλάδες, εµετούς και πονόκοιλο. Αν κατά τύχη ληφθεί από νήπια µπορεί να προκαλέσει παρενέργειες όπως σοβαρό εξάνθηµα.
Υ.Σ. Όλα τα προηγούµενα άρθρα της στήλης µπορούµε να τα βρούµε στη διεύθυνση www.herb.gr.
Επίσης αν κάποιος φίλος αναγνώστης γνωρίζει οποιαδήποτε θεραπευτική ιδιότητα βοτάνου του τόπου µας που δεν είναι ευρέως γνωστή ή έχει κάποιο ερώτηµα µπορεί να το απευθύνει στην ηλεκτρονική διεύθυνση skouvatsos11@gmail.com
