Στην εποχή μας ο ΟΗΕ δεν παράγει ήρωες. Γενικά, σε πολλές χώρες υπάρχουν πολλοί που κατακρίνουν τον ΟΗΕ, κυρίως στον πολιτικόν του ρόλον. Αυτό, όπως πολλές φορές έχω πει και γράψει, οφείλεται σε άγνοιαν εκ μέρους επικριτών της υποδομής του ΟΗΕ και του ρόλου των Κρατών-Μελών και ιδιαιτέρως των πέντε μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Μέσα σ’ αυτήν την ατμόσφαιρα, ο ΟΗΕ, εν τούτοις, ανάδειξεν και ορισμένους από τα μέλη του, που ο κόσμος ανήγαγε σε «ήρωες». Αναφέρω π.χ. το Σουηδό Ντάγκ Χάμμαρσολντ, ένα χαρισματικό και ιδιαίτερα δημοφιλή Γενικό Γραμματέα, που σκοτώθηκε από πτώση του αεροπλάνου του στο Κονγκό. Ένας άλλος «ήρωας» του ΟΗΕ, ήταν ο γοητευτικός βραζιλιάνος Sergio Vieira de Mello (Sergio), που σκοτώθηκε από την έκρηξη στην έδρα του ΟΗΕ στη Βαγδάτη την 19η Αυγούστου, 2003.
Ο Sergio ήταν γυιός διπλωματών από τη Βραζιλία. Σπούδασε φιλοσοφία στη Σορβόννη, έλαβε μέρος στα γεγονότα του 1968, που είχε σαν αποτέλεσμα την εκδίωξή του από τη Γαλλία. Αυτό τον οδήγησε στην αρχήν της λαμπρής του καριέρας στον ΟΗΕ, που διάρκεσεν 34 χρόνια μέχρι το θάνατό του το 2003. Υπηρέτησε σ’ όλα τα hot spots της τότε εποχής από το 1969. Μετά τη Γενεύη, στη Bangladesh, Σουδάν, Μοζαμβίκη, Περού, Ανατολικόν Τιμόρ, Λίβανο, Καμποντία, την πρώην Γιουγκοσλαβίαν και αλλαχού.
Επιστρέφοντας στη Γενεύη έγινε στο τέλος ο Ύπατος Αρμοστής για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στο Palais Wilson, στον κήπον του οποίου υπάρχει σήμερα το άγαλμα του, απέναντι από τη λίμνη Léman.
Ενώ ήταν στα Ανθρώπινα Δικαιώματα, ο Sergio ήταν μια προσωπικότητα στην πόλη. Χαρισματικός, πολύγλωσσος, «είχε την εμπιστοσύνην όλων, των Αμερικανών, των Βρεττανών, των Ρώσσων, των Κινέζων». Αυτός ήταν ίσως ο λόγος που ο τότε Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Kofi Annan, τον επέλεξε για την νευραλγική θέση του ειδικού του αντιπροσώπου στη Βαγδάτη το Μάιο του 2003 (βλ. Luis Lema, “La deuxieme vie de Sergio Vieira de Mello”).
Η κατάσταση στο Ιράκ ήταν εκρηκτική. Οι Αμερικανοί μόλις είχαν απαλλαγεί από τον Saddam Hussein και «κυβερνούσαν» στην ουσίαν τη χώρα. Μόλις εγκαταστάθηκεν ο Sergio στην Βαγδάτη και είδεν τη κατάσταση, άρχισε να διακηρύττει ότι έπρεπε το συντομότερον οι Ιρακινοί να κυβερνώνται μόνοι τους, χωρίς τις επεμβάσεις των ξένων. Αυτό βέβαια δεν άρεσε στους Αμερικανούς και ιδιαίτερα στον Paul Bremer, τον Αμερικανόν «διοικητή» στο Ιράκ (οπ. παρ.).
Είχε, όμως, εχθρούς και τους τρομοκράτες. Έτσι στις 19 Αυγούστου, 2003, έγινεν η επίθεση εναντίον της έδρας του ΟΗΕ στη Βαγδάτη, όπου 22 άτομα σκοτώθηκαν, μεταξύ των οποίων, και ο Sergio. Την επίθεση την ανάλαβεν η τρομοκρατική οργάνωση Al-Quaida στο Ιράκ.
Η επίθεση στους δίδυμους Πύργους την 11η Σεπτεμβρίου, 2001 στη Νέαν Υόρκη, σήμανε για μερικούς «το τέλος του παλιού κόσμου». Η επίθεση στη Βαγδάτη τον Αύγουστο του 2003 σήμανεν ένα κτύπημα εναντίον των υπερασπιστών των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και του λαμπρότερου εξ αυτών, του Sergio Vieira de Mello, της «εικόνας» της Γενεύης, που πολλοί το θεωρούσαν ως διάδοχον του Kofi Annan στη Γενική Γραμματείαν του ΟΗΕ.
Κανένας δεν πίστευεν ότι θα είχεν ένα τέτοιο τέλος. Σήμερα είναι μια «εικόνα» κυρίως στους κύκλους του ΟΗΕ.
