» Ανθρώπινες παρεµβάσεις και κλιµατική αλλαγή ανοίγουν την “πόρτα” σε ξενικά είδη
Οι ανθρώπινες παρεµβάσεις, η υπεραλίευση, η ερηµοποίηση πολλών θαλάσσιων περιοχών, η διάνοιξη και η διαπλάτυνση της διώρυγας του Σουέζ σε συνδυασµό µε την κλιµατική αλλαγή έχουν συµβάλει τα µέγιστα στην αλλαγή που συντελείται στην Μεσόγειο θάλασσα.
Αυτή τη στιγµή 1000 ξενικά είδη βρίσκονται στη Μεσόγειο, 650 ξενικά είδη έχουν βιώσιµους πληθυσµούς ενώ 100 είδη είναι εισβολικά και απειλούν τη θαλάσσια βιοποικιλότητα µε ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις θάλασσες µας.
Οπως ανέφερε µιλώντας στα “Χανιώτικα νέα” η κα Αναστασία Μηλιού επιστηµονική διευθύντρια του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας “Αρχιπέλαγος”, «πολλές φορές η κλιµατική αλλαγή και τα εισβολικά είδη είναι πολύ βολική δικαιολογία για την απραξία των πολιτικών. Εχουµε µία θάλασσα την οποία υπεραλιεύουµε. ∆εν διαχειριζόµαστε την αλιεία, δεν στηρίζουµε τους αλιείς. ∆εν προωθούµε διαχειριστικά σχέδια για βιώσιµη αλιεία. Ουσιαστικά έχουµε εγκαταλείψει τις θάλασσές µας. ∆εν τις διαχειριζόµαστε. Αδειάζουν. Και τι είναι το λογικό και µε την κλιµατική αλλαγή και µε όλα αυτά; Να υπάρχουν πολύ µεγάλα κενά ειδών στις θάλασσες τα οποία όταν έρχονται τα νέα ξενικά είδη ουσιαστικά βρίσκουν ένα µεγάλο χώρο για να αναπτυχθούν».
Ρωτάµε την κα Μηλιού τι σηµαίνει πρακτικά αυτή η εισβολή και εξάπλωση των ξενικών ειδών για τα είδη της Μεσογείου «το σίγουρο είναι ότι έπειτα από πολλές χιλιάδες χρόνια που είχαµε στην Μεσόγειο τα ίδια είδη, τώρα σε διάστηµα λίγο δεκαετιών όλα αυτά αλλάζουν. Αλλάζουν γιατί είναι πάρα πολύ έντονη η παρέµβαση του ανθρώπου και µε την υπεραλίευση, µε την καταστροφή των οικοσυστηµάτων, µε την κενά στα οικοσυστήµατα που είπαµε προηγουµένως, µε την διάνοιξη και την διαπλάτυνση της διώρυγας του Σουέζ, ανεβαίνει και η θερµοκρασία το αναπόφευκτο είναι ότι έρχονται νέα είδη. Αναφερόµαστε σε περισσότερα από 1.000 ξενικά είδη στη Μεσόγειο και πάνω από αυτά είναι εισβολικά.»
Τι επιπτώσεις έχουν τα εισβολικά είδη ρωτάµε την κα Μηλιού «έχουν επιπτώσεις στον άνθρωπο, στην αλιεία, στην οικονοµία και φυσικά στα οικοσυστήµατα. Αρα πρέπει να µάθουµε από την µία πλευρά, να ζούµε, να επιβιώνουµε και να βοηθάµε κυρίως τους αλιείς που είναι οι πρώτοι που επηρεάζονται από αυτήν την κατάσταση. Από την άλλη πλευρά είναι πολύ σηµαντικό να συνειδητοποιήσουµε ότι πρέπει να κάνουµε κάτι. Να µιλήσουµε για την διαχείριση και προστασία των θαλασσών µας, ως θέµα επιβίωσης. Η επιβίωση του περιβάλλοντος µας αφορά όλους µας».
«Φυσικά και µπορούµε να κάνουµε πράγµατα για την επιβίωση του περιβάλλοντος αλλά χρειάζεται γνώση πρώτα από όλα. Να κοιτάµε την αιτία και όχι το αποτέλεσµα µόνο» επισηµαίνει η κα Μηλιού.
ΟΙ “ΕΙΣΒΟΛΕΙΣ”
Όπως επισηµαίνει το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας “Αρχιπέλαγος” « για να µπορέσουµε να µάθουµε να ζούµε µε τις νέες συνθήκες που διαµορφώνονται, οι οποίες είναι τελικά αποτέλεσµα του δικού µας τρόπου ζωής, είναι απαραίτητο να ξεκινήσουµε να γνωρίζουµε τα διάφορα νέα είδη που ζουν στις θάλασσές µας»
Το Σουπιοκαλάµαρο (φωτ. Τ. Τσιµπίδης για το “Αρχιπέλαγος”)
– Το Σουπιοκαλάµαρο (Sepioteuthis lessoniana) είναι το µοναδικό ξενικό είδος καλαµαριού που συναντάται µέχρι στιγµής τις θάλασσές µας
Ο Λαγοκέφαλος είναι ένα από τα επιβλαβή είδη στη Μεσόγειο
(φωτ. Τ. Τσιµπίδης για το “Αρχιπέλαγος”)
– Ο Λαγοκέφαλος (Lagocephalus sceleratus) είναι ένα από τα πιο επιβλαβή εισβολικά είδη στη Μεσόγειο, λόγω της ευρείας εξάπλωσής του, της επικίνδυνης για τον άνθρωπο νευροτοξίνης που έχει στο σώµα του η οποία το καθιστά ακατάλληλο για κατανάλωση, αλλά και λόγω των επιπτώσεων που προκαλεί στη θαλάσσια βιοποικιλότητα και στην αλιεία.
Στο στοµάχι του Κυνηγού (βλ φωτογραφία) που αλιεύθηκε στο Αιγαίο βρέθηκαν δεκάδες νεαροί λαγοκέφαλοι µε τους οποίους τρέφεται. Η υπεραλίευση των θηρευτών είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες που ενισχύει την εξάπλωση των ξενικών και εισβολικών ειδών!
Το λεοντόψαρο έφτασε στα νερά της Μεσογείου από τον Ινδικό Ωκεανό
(φωτ. Τ. Τσιµπίδης για το “Αρχιπέλαγος”)
– Το Λεοντόψαρο (Pterois miles) προέρχεται από τον Ινδικό Ωκεανό και η εξάπλωση του είναι η ταχύτερη που έχει παρατηρηθεί ποτέ στη Μεσόγειο Θάλασσα. Μπορεί να αναπαράγεται όλο το χρόνο, ενώ ελλείψει φυσικών θηρευτών αναµένεται κάθετη αύξηση των πληθυσµών του, όπως άλλωστε έχει γίνει σε πολλές άλλες θάλασσες του πλανήτη.
Είναι όµως ένα είδος το οποίο είναι ασφαλές για κατανάλωση. Συνεπώς επιλέγοντας την αλιεία, αγορά ή την κατανάλωση των λεοντόψαρων, συµβάλλουµε στον έλεγχο των πληθυσµών τους, ενώ παράλληλα ενισχύουµε το εισόδηµα των αλιέων, τους οποίους πρέπει όλοι να βοηθήσουµε για να προσαρµοστούν στις νέες συνθήκες που διαµορφώνονται στις θάλασσές µας.
(Προσοχή όµως στο χειρισµό, πρέπει να κοπούν τα δηλητηριώδη αγκάθια, που έχουν στη ράχη και τα πλευρικά πτερύγια.)
Η µέδουσα έφτασε στα νερά της Μεσογείου τη δεκαετία του 1970 (φωτ. Τ. Τσιµπίδης για το “Αρχιπέλαγος”)
– Η µέδουσα (Rhopilema nomadica) είναι ένα είδος που παλαιότερα είχε κατανοµή µόνο στον Ινδικό και τον Ειρηνικό Ωκεανό. Μέσα από τη διώρυγα του Σουέζ, έφτασε στα νερά της Μεσογείου τη δεκαετία του 1970, ενώ στις ελληνικές θάλασσες καταγράφηκε για πρώτη φορά το 2006.
Ο Μακράκανθος αχινός εντοπίστηκε για πρώτη φορά στις ελληνικές θάλασσες το 2010 (φωτ. J. Sander για το “Αρχιπέλαγος”)
– O Μακράκανθος αχινός (Diadema setosum) εντοπίστηκε για πρώτη φορά στις ελληνικές θάλασσες το 2010. Είναι ένα είδος το οποίο στην έρευνα του Ινστιτούτου Αρχιπέλαγος το είχαµε καταγράψει τα προηγούµενα χρόνια σε µεγάλη πυκνότητα από τα επιφανειακά νερά έως και τα 95 µέτρα βάθος. Πρόσφατα παρατηρείται σηµαντική µείωση του πληθυσµού του στην ανατολική Μεσόγειο.
Καταγραφή των ξενικών ειδών
Από το “Αρχιπέλαγος” γίνεται καταγραφή των ξενικών ειδών και για τον λόγο αυτό κάνει κάλεσµα σε όποιον εντοπίσει ένα ξενικό ή εισβολικό είδος να στείλει φωτογραφίες και αναφορές στο Παρατηρητήριο Επιστήµης των Πολιτών του Ινστιτούτου Αρχιπέλαγος στο email: observations@archipelago.gr
