■ Για το 2024
Μια σειρά σηµαντικών αποστολών προγραµµατίζει ο Ευρωπαϊκός Οργανισµός ∆ιαστήµατος (ESA) για το 2024. Ανάµεσα σε αυτές βρίσκεται και η αποστολή ‘‘EarthCARE’’, στην οποία συµµετέχει το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, µε στόχο την κατανόηση της αλληλεπίδρασης µεταξύ των νεφών, των αερολυµάτων και της ακτινοβολίας στη γήινη ατµόσφαιρα και τελικά την καλύτερη πρόγνωση των καιρικών και κλιµατικών συνθηκών.
Η εκτόξευση του δορυφόρου παρατήρησης της Γης «EarthCARE» (Cloud, Aerosol and Radiation Explorer), που αποτελεί κοινοπραξία µεταξύ της ESA και της Ιαπωνικής Υπηρεσίας Αεροδιαστηµικής Εξερεύνησης (JAXA), αναµένεται τον Μάιο.
Ο δορυφόρος θα διερευνήσει τον ρόλο που παίζουν τα σύννεφα και τα αερολύµατα στην ανάκλαση της ηλιακής ακτινοβολίας πίσω στο ∆ιάστηµα και στην παγίδευση της υπέρυθρης ακτινοβολίας που εκπέµπεται από την επιφάνεια της Γης, ώστε να κατανοηθεί καλύτερα η εξέλιξη της θερµοκρασίας της Γης.
Οι παρατηρήσεις της ατµόσφαιρας θα γίνουν µε τη χρήση µιας σειράς επιστηµονικών οργάνων: ενός lidar υψηλής φασµατικής ανάλυσης, ενός Doppler ραντάρ νεφών και δεκτών ακτινοβολίας (ολικής και ανά φασµατικές περιοχές).
«Ένα από τα µεγαλύτερα προβλήµατα που έχουµε να λύσουµε σε θέµατα κλιµατικής έρευνας είναι τα νέφη. Τα αριθµητικά µοντέλα που χρησιµοποιούµε για την πρόγνωση καιρού και τις κλιµατικές προβολές, πάσχουν από την αδυναµία µας να αναπαραστήσουµε µε ακρίβεια πώς σχηµατίζονται τα νέφη και πώς εξελίσσονται στο χρόνο. Αυτό γίνεται γιατί δεν ξέρουµε καλά τις φυσικές διεργασίες που διέπουν τις αλληλεπιδράσεις µεταξύ σωµατιδίων, νεφών και ακτινοβολίας. Ο EarthCARE είναι ο πρώτος δορυφόρος που θα µας παράσχει ταυτόχρονα όλες τις απαραίτητες πληροφορίες από το ∆ιάστηµα για να αποκωδικοποιήσουµε άγνωστες ατµοσφαιρικές διεργασίες που θα βελτιώσουν τις προγνώσεις», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο διευθυντής ερευνών του Ινστιτούτου Αστρονοµίας, Αστροφυσικής, ∆ιαστηµικών Εφαρµογών και Τηλεπισκόπησης (ΙΑΑ∆ΕΤ) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, Βασίλης Αµοιρίδης.
Το ΙΑΑ∆ΕΤ θα έχει σηµαντική συνεισφορά στην αποστολή, καθώς έχει σχεδιάσει και θα υλοποιήσει για την ESA το πείραµα ACROSS µε πρωταρχικό στόχο τη βαθµονόµηση και διακρίβωση των παρατηρήσεων του EarthCARE.
Για την υλοποίησή του το ΙΑΑ∆ΕΤ θα αξιοποιήσει την τεχνογνωσία που έχει αναπτύξει ήδη σε τεχνικές παρακολούθησης της ατµόσφαιρας από το έδαφος. Το πείραµα προγραµµατίζεται να διεξαχθεί το 2025 και το 2026 στη Μεσόγειο, µε επίκεντρο τρεις τοποθεσίες στην Ελλάδα, την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και τα Αντικύθηρα.
Στο πείραµα θα συµµετέχουν το Γερµανικό Αεροδιαστηµικό Κέντρο DLR, το Εργαστήριο Ατµόσφαιρας, Περιβάλλοντος και ∆ιαστηµικών Παρατηρήσεων LATMOS του Πανεπιστηµίου του Παρισιού και το βρετανικό ερευνητικό εργαστήριο FAAM µε όργανα και ερευνητές από διαφορετικά βρετανικά πανεπιστήµια. Ενδιαφέρον να πάρει µέρος έχει εκδηλώσει και η NASA.
Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ
«Ο λόγος που έχουµε επιλέξει τη Μεσόγειο για το πείραµα είναι επειδή αποτελεί ένα σταυροδρόµι αέριων µαζών, µε µεταφορά καπνού από δασικές πυρκαγιές στη Μεσόγειο, ερηµική σκόνη από την Αφρική, ηφαιστειακή τέφρα από την Αίτνα, αλλά και ανθρωπογενή και θαλάσσια αιωρήµατα. Επιπλέον, θα επικεντρωθούµε ιδιαίτερα στην παρατήρηση ακραίων φαινοµένων, όπως οι µεσογειακοί κυκλώνες, για να µελετήσουµε τους µηχανισµούς που επηρεάζουν την εξέλιξή τους», επισηµαίνει η ειδική επιστήµονας του Αστεροσκοπείου και υπεύθυνη του πειράµατος, Ελένη Μαρίνου.
Ήδη, τους τελευταίους µήνες διεξάγεται ένα πείραµα προετοιµασίας για το ACROSS στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής ερευνητικής υποδοµής ACTRIS, στο οποίο συµµετέχει κοινοπραξία από 46 ευρωπαϊκά παρατηρητήρια, υπό τον συντονισµό του γερµανικού ινστιτούτου TROPOS και του ΙΑΑ∆ΕΤ. Οι επιστηµονικές οµάδες έκαναν µετρήσεις σε εικονικά περάσµατα του δορυφόρου και ανέπτυξαν τις απαραίτητες διαδικασίες προκειµένου οι µετρήσεις αυτές να αποστέλλονται µε αυτόµατο τρόπο και σε σχεδόν πραγµατικό χρόνο στους κεντρικούς servers της ESA. Στόχος της ESA είναι µέσα στις πρώτες 45 ηµέρες από την εκτόξευση του δορυφόρου τον Μάιο να γίνουν τα τελικά τεστ διακρίβωσης των δεδοµένων του δορυφόρου, ώστε να διατεθούν αυτά άµεσα στους χρήστες.
Άλλες αποστολές του 2024
Η πρώτη αποστολή της ESA για το 2024 θα γίνει στα µέσα Ιανουαρίου (πιθανότατα στις 17 Ιανουαρίου), µε τη συµµετοχή της Σουηδικής Εθνικής ∆ιαστηµικής Υπηρεσίας. Η αποστολή µε την ονοµασία «Muninn» θα διαρκέσει έως 14 ηµέρες κατά τη διάρκεια των οποίων ο αστροναύτης, Μάρκους Γουάντ (Marcus Wandt) θα κάνει το πρώτο του ταξίδι στον ∆ιεθνή ∆ιαστηµικό Σταθµό και θα λάβει µέρος σε ερευνητικές και εκπαιδευτικές δραστηριότητες µικροβαρύτητας. Και η αποστολή αυτή έχει ελληνική συµµετοχή. Τον Σουηδό αστροναύτη υποστηρίζει ιατρικά ο Έλληνας γιατρός, Αδριανός Γολέµης, ενώ σε ένα από τα πειράµατα που θα εκτελέσει, θα συνεργαστεί ο Έλληνας ερευνητής στο KTH Royal Institute of Technology, Μιχάλης Μάγκος.
Τον Απρίλιο αναµένεται η εκτόξευση δύο δορυφόρων Galileo από την SpaceX, ενώ άλλοι δύο θα ακολουθήσουν αργότερα µέσα στο έτος. Το Galileo είναι το ευρωπαϊκό δορυφορικό σύστηµα πλοήγησης, το οποίο επιτρέπει µια πληθώρα εφαρµογών, όπως οι µεταφορές, οδικές, σιδηροδροµικές και θαλάσσιες, η γεωργία και οι επιχειρήσεις διάσωσης. Σήµερα, το σύστηµα αποτελείται από 28 δορυφόρους, οι οποίοι βρίσκονται σε ύψος 23.222 χιλιοµέτρων πάνω από τη Γη. Συνολικά δέκα δορυφόροι πρώτης γενιάς του Galileo πρόκειται να εκτοξευθούν για να ολοκληρωθεί ο σχηµατισµός. Στη συνέχεια θα τους διαδεχθεί η δεύτερη γενιά του Galileo, που θα προσφέρει βελτιωµένες δυνατότητες.
Το 2024 θα έχει ως κύριο σηµείο αναφοράς για την ESA την ανάκτηση της αυτόνοµης ευρωπαϊκής πρόσβασης στο ∆ιάστηµα µέσω της πολυαναµενόµενης εναρκτήριας πτήσης του Ariane 6. Η εναρκτήρια πτήση τοποθετείται χρονικά την περίοδο από τα µέσα Ιουνίου 2024 ως το τέλος Ιουλίου 2024.
Το καλοκαίρι αναµένεται και η εκτόξευση της αποστολής Proba-3 µε όχηµα εκτόξευσης του Ινδικού Οργανισµού ∆ιαστηµικής Έρευνας. Η αποστολή περιλαµβάνει δύο µικρούς δορυφόρους, οι οποίοι θα µελετήσουν το στέµµα του Ήλιου και την περιβάλλουσα ατµόσφαιρα. Η αποστολή θα απογειωθεί από το ∆ιαστηµικό Κέντρο Satish Dhawan της Ινδίας.
Τον Οκτώβριο έχει προγραµµατιστεί η εκκίνηση της αποστολής Hera για τη διερεύνηση του δυαδικού συστήµατος αστεροειδούς ∆ίδυµος-∆ίµορφος, που προβλέπεται να εκτοξευθεί από την SpaceX από το Ακρωτήριο Κανάβεραλ στη Φλόριντα. Το Hera θα παράσχει σηµαντικές πληροφορίες για µελλοντικές αποστολές εκτροπής αστεροειδών και για τη διερεύνηση της γεωφυσικής των αστεροειδών, του σχηµατισµού του ηλιακού συστήµατος και των εξελικτικών διαδικασιών του.
Τέλος, η χρονιά θα ολοκληρωθεί µε την αναµενόµενη επιστροφή του αναβαθµισµένου εκτοξευτή Vega-C σε πτήση, που αναµένεται να επεκτείνει την αυτονοµία της Ευρώπης στο ∆ιάστηµα υποστηρίζοντας νέες δυνατότητες αποστολών.
