Συμφωνία Πρεσπών: Ποιος έχει το trademark “Macedonia”;

Η Συμφωνία των Πρεσπών είναι εξαιρετικά πιθανόν να τεθεί σε ισχύ τους προσεχείς μήνες. Η αποτελεσματικότητά της σε πολιτικό επίπεδο και η αναγκαιότητά της στην παρούσα χρονική συγκυρία θα κριθούν από την ιστορία. Ωστόσο, κάποιες νομικές πτυχές μπορούν να κριθούν από σήμερα. Και τούτο διότι παρέμειναν αρρύθμιστοι σημαντικοί τομείς της οικονομικής πραγματικότητας της περιοχής.
Στην Ελλάδα δυστυχώς επί μακρόν θεωρούμε την επίλυση σημαντικών εθνικών ζητημάτων ως απόρροια πολιτικών συσχετισμών. Ωστόσο, η ιστορία έχει αποδείξει ότι η πολιτική σε διεθνές επίπεδο έπεται της οικονομίας. Η συντριπτική πλειοψηφία πολέμων μεγάλης έκτασης είχε ως γενεσιουργό αίτιο οικονομικούς λόγους. Στις σύγχρονες μεταβιομηχανικές κοινωνίες η «εμπόλεμη σύρραξη» συνεχίζεται όχι με τα όπλα αλλά με τα οικονομικά μέσα. Ο νέος «παγκόσμιος πόλεμος» που τείνει να ξεσπάσει από την προσπάθεια του Αμερικανού προέδρου να ξαναφέρει τους δασμούς στον παγκόσμιο εμπορικό χάρτη επιβεβαιώνει την ανωτέρω θέση.  Σε αυτό το πλαίσιο σε όλες τις χώρες του κόσμου η οικονομική διπλωματία διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο. Αντικείμενο της τελευταίας είναι η προσπάθεια επίτευξης στόχων εξωτερικής πολιτικής με τη χρησιμοποίηση οικονομικών μέσων ή η χρησιμοποίηση διπλωματικών μέσων για την προώθηση και επίτευξη οικονομικών στόχων.
Συμβαίνει αυτό στην περιλάλητη συμφωνία των Πρεσπών ανάμεσα στην Ελλάδα και στη νεοβαπτισθείσα «Βόρεια Μακεδονία»; Επιτυγχάνεται κάποια συμφωνία για τα σήματα, τις Προστατευόμενες Γεωγραφικές Ενδείξεις (ΠΓΕ) και τις Προστατευόμενες Ονομασίες Προέλευσης (ΠΟΠ); Δυστυχώς όχι, σε αντίθεση με όσα «αρμοδίως» έσπευσαν κάποιοι υφυπουργοί να διαβεβαιώσουν. Γίνεται πρόβλεψη για τις πινακίδες των αυτοκινήτων (!!!) αλλά για το κρίσιμο ζήτημα των εμπορικών ονομασιών, των σημάτων και των επωνυμιών η σύμβαση «πετάει την μπάλα στην κερκίδα». Το άρθρο 1 παρ. 3θ προβλέπει ότι τα δύο κράτη απλά «καλούν τις επιχειρηματικές κοινότητες των δύο χωρών να θεσμοθετήσουν έναν ειλικρινή, δομημένο και με καλή πίστη διάλογο, στο πλαίσιο του οποίου θα επιδιώξουν να βρουν αμοιβαίως αποδεκτές λύσεις». Ταυτόχρονα προβλέπει τη σύσταση μιας διεθνούς επιτροπής η οποία καλείται να ολοκληρώσει την εργασία της μέχρι το τέλος του 2022! Ως γνωστόν αν δεν θέλεις να δώσεις λύση συστήνεις μια επιτροπή…
Μπορεί, όμως, το συγκεκριμένο ζήτημα να μείνει σε εκκρεμότητα επί τριετία (στην καλύτερη περίπτωση); Το εμπόριο τρέχει σε ταχύτητες μεγαλύτερες από την πολιτική και σε κάθε περίπτωση δεν έχει καμία σχέση με τον ημερολογιακό χρόνο. Η αδράνεια δημιουργεί τετελεσμένα.
Η Ελλάδα θα έπρεπε ήδη να έχει διαμορφώσει τεχνικές επιτροπές για να υποβοηθήσουν τους επιχειρηματίες που οι συναλλαγές τους έχουν άμεση σχέση με τη χρήση του όρου «Μακεδονία». Είτε ως προϊόν εμπορικού σήματος ή ως αναφορά προστατευόμενης γεωγραφικής ένδειξης ή ονομασίας προέλευσης. Ειδικά στον τομέα των κρασιών και των οπωροκηπευτικών θα υπάρξουν σημαντικά προβλήματα στο μέλλον.
Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής νομοθεσίας, πράγματι, απαγορεύεται η αποκλειστική χρησιμοποίηση σημείων ή ενδείξεων με γεωγραφικό προσδιορισμό, καθόσον υπάρχει γενικό ενδιαφέρον να παραμείνουν στη διάθεση της ολότητας, ιδίως λόγω της ικανότητάς τους όχι μόνον να δηλώνουν, ενδεχομένως, την ποιότητα και άλλες ιδιότητες των οικείων κατηγοριών προϊόντων αλλά να επηρεάζουν ποικιλοτρόπως τις προτιμήσεις των καταναλωτών συνδέοντας για παράδειγμα τα προϊόντα με ορισμένο τόπο που μπορεί να δημιουργήσει θετικά συναισθήματα. Ωστόσο, η ανωτέρω απαγόρευση δεν ισχύει στα λεκτικά σήματα που έχουν ταυτόχρονα και άλλα διακριτικά στοιχεία, στα παραστατικά, αλλά και στα συλλογικά σήματα.
Την κρατική αβελτηρία οφείλουν να καλύψουν οι επιχειρήσεις και τα επιμελητήρια. Τα δεύτερα να ενημερώσουν επαρκώς τους επιχειρηματίες και οι τελευταίοι να προβούν στη νομική θωράκιση της εμπορικής τους δραστηριότητας. Πρωτίστως πρέπει να επιδιώξουν να κατοχυρώσουν το «διακριτικό τους σημείο» ως σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με το Κανονισμό (ΕΕ) 2017/1001 και ανάλογα με την εξωστρέφεια που παρουσιάζουν ή σχεδιάζουν να επιτύχουν στο μέλλον, ως διεθνές σήμα, σύμφωνα με το Πρωτόκολλο της Μαδρίτης, που αφορά την Διεθνή καταχώριση σημάτων.