Tα χρόνια της εφηβείας, αδιαπραγμάτευτα, είναι μία έντονη περίοδος τόσο για τον ίδιο τον έφηβο, όσο και για την οικογένειά του. Στο παρελθόν είχα διαβάσει μία φράση όπου χαρακτήριζε την εφηβεία ως την περιπετειώδη διαδρομή του εφήβου, το ταξίδι ανακάλυψης και εξερεύνησης του ίδιου του εαυτού του, η οποία ξεκινά από την παιδική ηλικία και καταλήγει στην ενηλικίωση.
Αν σκεφτούμε όλες τις αλλαγές σωματικές και ψυχικές που πραγματοποιούνται εκείνη την περίοδο, όντως θα συμφωνήσουμε ότι είναι ένα ταξίδι συνεχούς αναζήτησης και εξερεύνησης
Πιο επιστημονικά, στηριζόμενοι στις σωματικές αλλαγές, μπορούμε να ορίσουμε την εφηβεία ως την περίοδο της ζωής του ανθρώπου που ξεκινάει με την ήβη και φτάνει μέχρι την ενηλικίωση, όπου και ολοκληρώνεται η ανάπτυξη – ωρίμαση του οργανισμού
Σε τι διαφέρει η εφηβεία από την παιδική ηλικία;
Η εφηβεία, συγκριτικά με την παιδική ηλικία χαρακτηρίζεται από:
• πιο γρήγορο και έντονο ρυθμό ανάπτυξης.
• σεξουαλική ανάπτυξη.
• αύξηση του βάρους και του ύψους.
• αλλαγές σύστασης σώματος.
• αλλαγές σκελετικής ανάπτυξης.
Ας τα δούμε όμως λίγο πιο συγκεκριμένα.
Σωματική Ανάπτυξη
• Τα περισσότερα όργανα διπλασιάζονται σε μέγεθος.
• Ο έφηβος θα αυξήσει το ύψος του κατά 20% του τελικού του ύψους που θα έχει ως ενήλικος.
• Το βάρος αυξάνεται κατά 50%.
Σύσταση Σώματος
• Τα κορίτσια αποκτούν περισσότερο λίπος, ενώ τα αγόρια την ίδια περίοδο διπλασιάζουν τον μυϊκό τους ιστό.
• Στο τέλος της εφηβείας τα κορίτσια έχουν λίπος περίπου 23%, ενώ τα αγόρια περίπου 12%.
Σκελετική Ανάπτυξη
• Περίπου το 40% της συνολικής οστικής μάζας αποκτάται κατά την εφηβεία.
• Οι διαστάσεις των οστών αλλάζουν.
• Υπάρχουν διαφοροποιήσεις στην αύξηση της οστικής μάζας και της οστικής πυκνότητας ανάλογα με:
• την ηλικία.
• το φύλλο.
• σκελετική περιοχή.
Ψυχική Ανάπτυξη
• Έντονες Συναισθηματικές Αλλαγές.
• Φάση συνειδητοποίησης και προσδιορισμού του εαυτού τους.
• Ανάπτυξη προσωπικού συστήματος αξιών.
• Τάση αυτονόμησης και ανεξαρτητοποίησης από την οικογένεια.
• Ανάγκη αναγνώρισης και ένταξης σε ένα κοινωνικό σύνολο.
• Εξοικείωση με το σώμα τους.
• Αγχος όσον αφορά τις αλλαγές που παρατηρούνται
• Διαμόρφωση εικόνας σώματος.
• Μεγάλες και θεαματικές αλλαγές ως προς τα ενδιαφέροντά τους.
ΠΟΙΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΕΦΗΒΟΥ;
• Οικογένεια: δομή, συνήθειες κ.λπ..
• Φίλοι.
• Συναισθηματική του κατάσταση.
• Δραστηριότητα.
• Διαφήμιση.
• Σωματικά πρότυπα – Εικόνα σώματος.
• Προσωπικές εμπειρίες.
• Γεύση και εμφάνιση τροφίμων.
• Ευκολία παρασκευής – διαθεσιμότητας τροφίμων.
• Ο έφηβος θέλει να αποφασίσει ο ίδιος τι θα τρώει και τι δεν θα τρώει.
• Οι διαιτητικές του προτιμήσεις δείχνουν την επιθυμία του να ενταχθεί σε ένα κοινωνικό σύνολο.
• Ο έφηβος χρησιμοποιεί τη διατροφή για να καλύψει τις ψυχο-κοινωνικές του ανάγκες.
• Υπάρχει τάση να μην θέλει να φάει σπίτι.
• Προτιμά να γευματίζει έξω ή να ετοιμάζει μόνος του τα γεύματά του.
ΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΖΕΙ
ΤΟ ΘΕΜΑ Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ;
Α. Κατ’ αρχήν οι γονείς πρέπει να έχουν στο νου τους ότι:
• ο έφηβος έχει τάσεις αυτονόμησης και ανεξαρτητοποίησης αλλά ταυτόχρονα είναι συναισθηματικά δεμένος με τους γονείς.
• μπορεί να θέλει να ανεξαρτητοποιηθεί, αλλά ταυτόχρονα έχει συναισθηματική ανάγκη κάποιος:
– να τον φροντίζει
– να αναλαμβάνει ευθύνες
Β. Να αποτελεί παράδειγμα
Προσπαθήστε νε μείνετε συνεπείς στις σωστές διατροφικές συνήθειες. Μπορεί ο έφηβος με τις πράξεις του και τα λόγια του να μην σας το δείχνει, αλλά αυτός σας παρακολουθεί. Μην χάνετε την ευκαιρία να συζητάτε μαζί του και να του εξηγείτε τον λόγο για τον οποίο επιλέγετε κάποια τρόφιμα. Στην επιβολή μπορεί να αντιδράσει, όταν όμως γνωρίζει τον λόγο για τον οποίο επιλέγετε κάτι, αυτό μέσα στο μυαλό του θα το δουλεύει. Για ένα διάστημα αυτός μπορεί να επαναστατήσει, εσείς όμως καλό είναι τους βασικούς κανόνες υγιεινής διατροφής να τους εφαρμόζετε στον εαυτό σας πρώτα από όλα.
Γ. Φροντίστε να έχετε τα υγιεινά τρόφιμα σε εύκολη πρόσβαση
Είναι προτιμότερο στο τραπέζι να υπάρχει ένα μπολ με φρούτα, παρά ένα μπολ με σοκολατένια μπισκοτάκια. Σκεφτείτε τους εαυτούς σας. Πού θα στραφείτε πιο εύκολα όταν πεινάτε; Σε ένα ζουμερό κέικ που είναι νόστιμο και κόβεται εύκολα ή σε φρούτα που μπορεί να χρειάζονται και καθάρισμα.
Δ. Κανείς δεν απαγόρεψε το γλυκό
Το γλυκό εν μέρει το επιθυμούμε όλοι, και καλώς ή κακώς η έκθεσή μας σε αυτό είναι πολύ συχνή. Ο έφηβος πρέπει να εκπαιδευτεί στο πότε να τρώει γλυκό και τι είδους γλυκό να επιλέγει. Σε αυτό το κομμάτι μπορεί να συμβάλει η οικογένεια με την παρασκευή υγιεινών γλυκών.
Ε. Μην είστε επικριτικοί με την εικόνα σώματος τρίτων
Οι έφηβοι εκείνη την περίοδο είναι υπερβολικά πολύ ευαίσθητοι με την εικόνα σώματος που έχουν. Τα κορίτσια βομβαρδίζονται από τα πολύ αδύνατα πρότυπα και τα αγόρια από τα πολύ μυώδη σώματα. Αν σκεφτούμε το γεγονός ότι η εικόνα σώματος συμβάλλει σημαντικά στην αυτοπεποίθησή τους και στο να νιώθουν αποδεκτοί, συνειδητοποιήστε πόσο πολύ προσεκτικοί πρέπει να είστε εσείς στις κουβέντες σας. Το πιο σωστό είναι να εστιάζετε στα σωστά κιλά του παιδιού σας για την ηλικία του και το σώμα και μην το συγκρίνετε με άλλα παιδιά. Προσπαθήστε να βγάλετε από το μυαλό των παιδιών σας την εικόνα που λανσάρουν τα περιοδικά και η μόδα και βοηθήστε το να εστιάσουν στο υγιές βάρος.
ΣΤ. Γυμναστείτε μαζί με το παιδί σας
Η γυμναστική είναι πολύ σημαντική για την σωστή ανάπτυξη του εφήβου. Τα τελευταία χρόνια όμως του λυκείου, με την πίεση των πανελληνίων ο έφηβος δεν έχει πολύ χρόνο για δραστηριότητα. Αν πιέζεται τόσο, ώστε να μην προλαβαίνει να πάει γυμναστήριο, επιδιώξτε να βγαίνετε μαζί του για βόλτα. Με αυτόν τον τρόπο και θα τον βάλετε να κινηθεί, αλλά και θα σας ανοίξει την καρδιά του για πράγματα που θα τον απασχολούν.
Η. Μιλήστε τους για τους κινδύνους
του αλκοόλ
Οι έφηβοι γενικά πίνουν:
• για να γιορτάσουν.
• για να βρεθούν με φίλους.
• γιατί τους αρέσει η γεύση.
• επειδή το κάνουν οι φίλοι τους.
• για να βελτιώσουν την ψυχολογία τους όταν:
– είναι στενοχωρημένοι.
– νιώθουν μοναξιά ή ανία.
• επειδή η κατανάλωση αλκοόλ εντάσσεται στην γενικότερη επιθυμία να δηλώσουν την αυτονομία τους.
Ποιες είναι όμως οι συνέπειες του
αλκοόλ στους εφήβους;
• Δηλητηρίαση από αλκοόλ.
• Αν ένας έφηβος καταναλώνει αλκοόλ από μικρή ηλικία έχει αυξημένες πιθανότητες να κάνει κατάχρηση και ως ενήλικος.
• Το πότο συνήθως συνοδεύεται με τη χρήση και άλλων εθιστικών ουσιών, όπως το τσιγάρο και τα ναρκωτικά.
• Η χρόνια κατάχρηση αλκοόλ, και όχι τόσο η πρόσφατη κατανάλωση, σχετίζεται με τις βλάβες που μπορεί να προκαλέσει η κατανάλωσή του στον οργανισμό (εγκέφαλο, συκώτι, καρδιά, πάγκρεας, ανοσοποιητικό σύστημα).
• Οι ιστοί των νέων είναι πολύ ευαίσθητοι στο αλκοόλ
Θ. Τι είναι αυτό που πρέπει να καταλάβει ο έφηβος και στο οποίο μπορεί να βοηθήσει η οικογένεια;
• Οτι δεν αρκεί μόνο το υγιές βάρος αλλά πρέπει να αποκτήσει σωστές διατροφικές συνήθειες.
• Σωστό πρωινό και σνακ.
• Τρία κυρίως γεύματα και 2 σνακ.
• Φρούτα – λαχανικά.
• Ολικής αλέσεως δημητριακά και όσπρια.
• Καλά λιπαρά, όπως το ελαιόλαδο, οι ελιές, τα ψάρια, το ταχίνι, το αβοκάντο και οι ξηροί καρποί.
• Με προσοχή τα τρόφιμα με κορεσμένα λιπαρά, όπως το κρέας, και το γάλα με τα προϊόντα του.
• Αβγό 3-4 φορές την εβδομάδα.
• Μειωμένη κατανάλωση σε τρόφιμα πλούσια σε ζάχαρη, αλάτι και επικίνδυνο λίπος.
• Αποφυγή αλκοόλ κ ενεργειακών ποτών.
• Να μην χρησιμοποιεί το φαγητό ως λύση στα προβλήματά του.
• Να αποφεύγει επικίνδυνες δίαιτες.
• Τακτική φυσική δραστηριότητα.
• Καθημερινό καλό ύπνο.
