Η συνεργασία είναι ένα από τα αρχέγονα όπλα του ανθρώπου στην κυριαρχία του στη Φύση και στην επίτευξη υψηλών στόχων.
Σήμερα στην αρχή του σχολικού έτους οι μισοί Ελληνες δηλαδή νήπια, μαθητές, φοιτητές γονείς και εκπαιδευτικοί αναζητούν, δημιουργούν και συμμετέχουν σε υποστηρικτικά δίκτυα. Είναι αρκετοί αυτοί που επιθυμούν να φοιτήσουν ή να υπηρετήσουν στο ίδιο σχολείο, να γραφτούν στο ίδιο φροντιστήριο και στο ίδιο Κέντρο Ξένων Γλωσσών: Ο λόγος μοναδικός, επιζητούν να έχουν συμμαθητές και συνεργάτες συμμάχους σε μια κοινωνία που δεν έχει κουλτούρα συνεργασιών. Μερικές όψεις αυτής της κουλτούρας που αλλού υπερισχύει κι αλλού έχει έλλειμμα παρουσιάζω συνοπτικά. Οι συζευτάδες Πριν από μια – δύο γενιές η συνεργασία κι η αλληλοβοήθεια ήταν πολύ διαδεδομένη στις αγροτικές κοινότητες. Υπήρχε μάλιστα κι η έκφραση ‘συζευτάδες’ για τους χωρικούς που βοηθούσαν ο ένας τον άλλον στις αγροτικές εργασίες. Ο κάθε συζευτής πρόσφερε την προσωπική του εργασία, το βόδι του ή το χωράφι του συνεταιρικά Αν υπήρχε και τρίτος χωρικός λεγόταν ‘τριτάρης’. Τις μέρες μας το συναντάμε στο πάτημα των σταφυλιών κ.α. Νήπια εναντίον χιμπατζήδων. Σε εκτεταμένες έρευνες που γίνονται στο Ινστιτούτο Max Planck τα αποτελέσματα δείχνουν ισοπαλία νηπίων και χιμπατζήδων σε τεστ που αφορούν τη χωρική αντίληψη και τη λογική. Όμως, τα νήπια υπερτερούν σημαντικά στα τεστ κοινωνικών δεξιοτήτων όπως συνεργασία και μαθαίνω με τη βοήθεια άλλων. Συγκεκριμένα τα νήπια φαίνεται ότι κατανοούσαν τον κοινό στόχο έτσι συνεργαζόταν -στο πείραμα της φωτογραφίας- και τραβούσαν το σχοινί ταυτόχρονα με αποτέλεσμα να κερδίζουν δώρα. Φαινόταν σαν να διάβαζαν τη σκέψη του συνεργάτη τους! Αντίθετα, οι χιμπατζήδες δεν μπορούσαν να συνεργαστούν κι έτσι είτε έμειναν χωρίς μπανάνα, είτε έτρωγε μόνο ο ένας τους.Στα σχολεία Μαθητές εξομολογούνται ότι αισθάνονται απελπιστικά μόνοι στην εξερεύνηση της γνώσης, στην κατανόηση θεμάτων και στις επαναλήψεις που κάνουν την περίοδο των εξετάσεων. Σήμερα, κυρίαρχος στόχος στο σχολείο οφείλει να είναι η συγκρότηση ομάδων με στόχους τη μελέτη ενός θέματος, τη συνεργασία, τη δημιουργία ενός υποστηρικτικού δικτύου.
Αυτές οι ομάδες ωφελούν τους αδύναμους, τους διστακτικούς, τους εσωστρεφείς μα και τους εθελοντές και τους εκπαιδευτές. Όλοι κερδίζουν χρόνο, εμπειρίες μάθησης και κοινωνικοποιούνται με τη συμμετοχή τους. Οι ευκαιρίες πολλές για ετερο-αξιολόγηση εργασιών, για λογομαχίες και κοινές παρουσιάσεις εργασιών. Σε σεμινάρια που κάνω αυτές τις μέρες σε εφήβους τους προτρέπω στη διαρκή συμμετοχή τους στο γίγνεσθαι της τάξης τους. Οφέλη έχουν και τα ‘βουβά’ μέλη μιας ομάδας, οι στοχαστικοί τύποι, αφού γίνονται μάρτυρες μιας ενεργούς μαθησιακής δραστηριότητας. Οι εικονοχωρικοί Μια κατηγορία ατόμων -οι εικονοχωρικοί- προτιμά να μη βιάζεται να απαντήσει σε ένα ερώτημα. Οι λίγοι παρατηρούν, σημειώνουν συγκρίνουν, ακούν προσεκτικά τους συνομιλητές τους και παρεμβαίνουν τελευταίοι στη συζήτηση. Η παρέμβαση τους είναι πάντα καθοριστική προς την κατεύθυνση της συνεργασίας και του κοινού στόχου. Οι προτάσεις τους, της σύγκλισης και της κοινής λογικής βρίσκει πάντοτε υποστηρικτές. Τα κοινωνικά δίκτυα Η συμμετοχή μας στα ηλεκτρονικά κοινωνικά δίκτυα μας δίνει την ψευδαίσθηση της διαρκούς σύνδεσης και συνεργασίας -always on, always on you- με μια συνεχώς διευρυνόμενη κοινότητα μελών. Η αλήθεια είναι ότι το Internet μας δίνει ευκαιρίες για γνωριμίες και συμμαχίες, ταυτόχρονα όμως μας αποξενώνει από τα άτομα που είναι δίπλα μας. Σκοτώνει τον δια ζώσης διάλογο και τη συνεργασία ακόμη και μέσα στην οικογένεια.
Συμπέρασμα
Οι μαθητές που συμμετέχουν και συνεργάζονται σε ομάδες – υποστηρικτικά δίκτυα αφήνουν πίσω τους άγχη, εντάσεις, ανοργανωσιά και ρηχή μάθηση. Αντίστοιχα συνάδελφοι που συνεργάζονται στον επαγγελματικό τους χώρο με όπλο την κοινή λογική και στόχο την κοινή προκοπή είναι ευτυχισμένοι στο τέλος της ημέρας.
