Ανατροπές-σοκ στο Ασφαλιστικό, με την μετατροπή του σε μεγάλο βαθμό σε κεφαλαιοποιητικό σύστημα, με περικοπές μέσω της αλλαγής του τρόπου υπολογισμού των συντάξεων, ακόμη και τη χορήγηση της βασικής σύνταξης με εισοδηματικά κριτήρια, και ενοποιήσεις Ταμείων, εισηγείται η Επιτροπή Σοφών. Το πόρισμά της παραδόθηκε την Πέμπτη στην ηγεσία του υπουργείου Εργασίας προκειμένου να αρχίσει ο διάλογος για τη ριζική αναμόρφωση του ασφαλιστικού συστήματος.
Όλο το πόρισμα της Επιτροπής Σοφών
Σημειώνεται ότι το πόρισμα της Επιτροπής δεν προχωρά σε εξειδίκευση συγκεκριμένων μεγεθών, αλλά προτείνει τις Αρχές ενός νέου ασφαλιστικού συστήματος. Έγκειται στην κυβέρνηση να αποφασίσει τα μεγέθη, το χρόνο μετάβασης από το παλαιό στο νέο σύστημα, αλλά και το τι θα υιοθετήσει και τι όχι από τα προτεινόμενα μέτρα.
Ενδεικτικό το σημείωμα της προέδρου της Επιτροπής στην αρχή του πορίσματος, που αφού τονίζει τη δυσκολία του εγχειρήματος και την πίεση του χρόνου, ξεκαθαρίζει: «Το πόρισµα δεν έκρυψε την πολυφωνία και τον πλουραλισµό, ενώ παράλληλα απέφυγε τις ωραιοποιήσεις. Εννοείται ότι το μόνο που χάραξε η Επιτροπή, είναι το μονοπάτι. Γι’ αυτό περιορίστηκε στην παράθεση των αρχών του προτεινόµενου συστήµατος. Η υλοποίησή του προϋποθέτει περαιτέρω τεχνικές επεξεργασίες. Οµοίως, η Επιτροπή δεν προχώρησε στην εξειδίκευση της μετάβασης που θα αποτελέσει αντικείµενο ξεχωριστής πρότασης».
Η πρόταση προβλέπει ενιαίους κανόνες για τον υπολογισμό των συντάξεων (που θα οδηγήσουν σε μειώσεις) μαζί με την ενοποίηση των ασφαλιστικών ταμείων. Οι ενιαίοι κανόνες για παλιούς και νέους ασφαλισμένους είναι μια αλλαγή που θα επιφέρει ένα μειωμένο κοινό ποσοστό αναπλήρωσης για όλους τους συνταξιούχους και συνεπώς έμμεση περικοπή των συντάξεων.
Η δομή της νέας σύνταξης προτείνεται να βασίζεται στις εισφορές του ασφαλισμένου (αναλογική), τακτοποιημένες σε ατομικές ασφαλιστικές μερίδες με βάση κανόνες νοητής κεφαλαιοποίησης (όσα δηλαδή πληρώνει ο ασφαλισμένος κατά τη διάρκεια του εργασιακού βίου του συν ένα επιτόκιο), μαζί με τη βασική σύνταξη (σήμερα 360 ευρώ) που θα χορηγείται στα 67 με εισοδηματικά κριτήρια, ενώ θα δίνεται η δυνατότητα συμπληρωματικών παροχών από επαγγελματικά ταμεία και την ιδιωτική ασφάλιση.
Μία από τις βασικές ανατροπές αφορά την εγγυημένη βασική σύνταξη καθώς, σύμφωνα με την πρόταση, η βασική σύνταξη που θα απονέμεται θα συνδέεται με την περιουσία, δηλαδή θα συνυπολογίζονται εισοδήματα από ενοίκια, μερίσματα, επενδύσεις και καταθέσεις, που θα μειώνουν τη σύνταξη και ατομικά και οικογενειακά.
Έτσι, τα 360 ευρώ σύνταξη θα είναι εγγυημένα μόνο για τους φτωχότερους (και όταν συμπληρώσουν τα 67 τους χρόνια), καθώς όσο μεγαλύτερο είναι το εισόδημα τόσο μικρότερη θα είναι η βασική σύνταξη, η οποία μπορεί να καταλήγει και σε μηδέν ευρώ για τους πλούσιους, μοντέλο που προσομοιάζει με αυτό που ισχύει στην Αυστραλία.
Το νέο σύστημα με τις ατομικές μερίδες θα εφαρμοστεί για τους πρωτοασφαλιζόμενους από την 1/1/2016, θα προβλέπει μειωμένους συντελεστές υπολογισμού των συντάξεων και θα οδηγεί σε χαμηλότερες συντάξεις.
Μέχρις ότου ωριμάσει το νέο σύστημα και να μπορεί να αποδώσει την εξοικονόμηση που απαιτείται, θα υπάρξει μεταβατική περίοδος 5-10 χρόνων κατά την οποία θα εφαρμοστεί για τους παλαιότερους ασφαλισμένους ο τρόπος υπολογισμού που προέβλεπε ο νόμος Σιούφα του 1992, με χαμηλότερους όμως συντελεστές. Δηλαδή από 70% που είναι το ποσοστό αναπλήρωσης στην 35ετία να συρρικνωθεί στο 55%.
Για την επικουρική σύνταξη υποβλήθηκαν δύο προτάσεις:
α) να ενσωματωθεί στην κύρια με στόχο να εξαερωθεί σε λίγα χρόνια, καθώς καταργείται η χρηματοδότηση των επικουρικών ταμείων από το ΑΚΑΓΕ,
β) να παραμείνει το ενιαίο επικουρικό ταμείο με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Δηλαδή το αναδιανεμητικό σύστημα που ίσχυε έως τώρα να μετατραπεί σε κεφαλαιοποιητικό.
Επίσης προτείνεται οι εισφορές να προσαρμοστούν στα πρότυπα του ΙΚΑ. Αυτό σημαίνει ότι σε άλλες περιπτώσεις θα αυξηθούν (π.χ. ΟΓΑ) και σε άλλες θα μειωθούν (ΔΕΚΟ). Στον ΟΑΕΕ οι εισφορές θα συνδεθούν με το πραγματικό εισόδημα (τζίρος).
Ενοποιήσεις Ταμείων
Οι προτάσεις της επιτροπής σοφών στο Ασφαλιστικό οδηγούν σε ενοποιήσεις Ταμείων. Ειδικότερα προτείνεται:
– Είτε να δημιουργηθεί Ταμείο-μαμούθ για δημοσίους και ιδιωτικούς υπαλλήλους, για αγρότες και ελεύθερους επαγγελματίες
– Είτε να δημιουργηθούν τρία υπερ-Ταμεία: Ταμείο για εργαζομένους σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, Ταμείο για ελεύθερους επαγγελματίες, δηλαδή γιατρούς, μηχανικούς, δικηγόρους, εμπόρους, βιοτέχνες και ένα Ταμείο για τους αγρότες.
