«Στου Φιρκά ήταν από νωρίς μαζωμένη όλη η πολιτεία για τη σημαντική στιγμή. Οι στρατιώτες έκαμαν κορδόνι και παρουσίασαν όπλα στο πρόσταγμα του αξιωματικού του αγήματος, καθώς φάνηκαν στο βάθος να ‘ρχονται οι επίσημοι. Προπορευόταν ο Κωνσταντίνος, ορθόστητος στην μεγάλη του στολή. Δίπλα του ο Λευτέρης και πίσω του ακολουθούσε ο Χατζή Μιχάλης (Γιάνναρης) με τον καπετάν Μάντακα ….. Σίμωσαν στο σημαιοστάσιο. Ο σφοδρός άνεμος καταχτυπούσε απάνω ψηλά τη σημαία της Πολιτείας της μισής λευτεριάς. …. Ένας στρατιώτης πλησίασε ως ακούστηκε η σάλπιγγα. Το πλήθος είχε βουβαθεί. Μόνο ο βρόντος των κυμάτων στα βράχια ακουγόταν. Ο στρατιώτης άπλωσε τα χέρια κι έλυσε το σκοινί. Η σημαία χαμήλωσε γοργά, σαν πουλί χτυπημένο από τον άνεμο, και βρέθηκε ξέπνοη στα χέρια του στρατιώτη. Στο δεύτερο σάλπισμα, δέθηκε η καινούργια∙ της λευτεριάς. Μονομιάς από την μπάντα ακούστηκε ο Εθνικός Ύμνος του Ελεύθερου Βασιλείου και σκέπασε το μούγκρισμα της θάλασσας. Ο Κωνσταντίνος έπιασε το σκοινί. Τα χέρια του διέκρινε ελαφρή τρεμούλα. Σταμάτησε. Γύρισε κι έγνεψε προς τον Χατζή Μιχάλη και στον Μάντακα. Τους έδωκε το σκοινί. Τα γερασμένα χέρια το ‘πιασαν δυναμικά, σταθερά. Ο Χατζή Μιχάλης κοίταξε κατάματα τον Κωνσταντίνο κι ύστερα, με μια κίνηση γεμάτη νεανική ορμή, τράβηξε το σκοινί. Το ασπρογάλανο πανί όρμησε και χύθηκε ψηλά, ξεδιπλώθηκε και πλατάγισε στον αέρα κι έφτασε μέχρι την κορφή. Τα δάκρυα του καπετάνιου είχαν βρέξει την κατάλευκη γενειάδα του. Δίπλα του ο Λευτέρης στεκόταν μαρμαρωμένη κολώνα. Στα ματογυάλια του καθρεφτιζόταν ο ουρανός και το πέλαγος.» Έτσι περιγράφει ένας Ρεθεμιώτης συγγραφέας (1) την στιγμή της έπαρσης της Ελληνικής Σημαίας, εκείνη τη μακρινή Κυριακή 1η του Δεκέμβρη του 1913. Στιγμή που έβαλε την τελεία σε μακρόχρονους αγώνες και διεκδικήσεις αιώνων των κατοίκων του νησιού μας. Στιγμή που την θυμήθηκα όταν την περασμένη Κυριακή έβλεπα τις φωτογραφίες και τα βίντεο από τις εορταστικές εκδηλώσεις στον τύπο, όταν άκουγα τον ήχο του αεροπλάνου που πετούσε πάνω από την πόλη συμμετέχοντας κι αυτό με τον τρόπο του στην μεγάλη γιορτή της ημέρας. Την επέτειο της ενώσεως της Κρήτης με την Ελλάδα. Έβλεπα, άκουγα κι αναρωτιόμουν, Τι θα σκέφτονταν άραγε οι δυό καπετάνιοι, που τραβούσαν το σκοινί της πρώτης, ολόπρωτης σημαίας της Λευτεριάς; Τα εξακόσια ενενήντα τέσσερα (694) χρόνια της σκλαβιάς; Τετρακόσια εξήντα πέντε (465) στους Βενετσιάνους και άλλα διακόσια είκοσι εννέα (229) στους Οθωμανούς; Την δύσκολη ζωή όπου το πώς θα ζήσεις και το αν θα ζήσεις εξαρτιόταν από τα κέφι και την διάθεση του εκάστοτε κατακτητή; Τους προσηλυτισμούς, τους σκοτωμούς, τους βιασμούς, τα σκλαβοπάζαρα; Τις επαναστάσεις; είκοσι επτά κατά των Ενετών και δώδεκα κατά των Τούρκων. Τον γδαρμένο Δασκαλογιάννη , τους ανατιναγμένους του Αρκαδιού και όλους αυτούς που ξεκινούσαν με οράματα και ελπίδες και στο τέλος κατέληγαν στο χώμα ή στα μπουντρούμια; Πολεμιστές μιας λευτεριάς που αργούσε πολύ. Ή μήπως αναλογίζονταν την δική τους ζήση; Από έφηβοι στα βουνά και τα σπηλιάρια να μην γνωρίζουν σπίτι και ήσυχη ζωή με προσκεφάλι το όπλο να μάχονται για μιαν ιδέα για έναν σκοπό. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ γράφανε στα πρώτα λάβαρα. Μετά σαν φτιάχτηκε το καινούργιο κράτος γράψανε: ΕΝΩΣΗ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ. Το αποδείξανε όλα τούτα τα χρόνια των αγώνων πως τούτες οι δυο λέξεις δεν ήτανε κενές νοήματος. Αγωνιστήκανε για να τις κάνουν πράξεις. Και αξιωθήκανε σε μεγάλη ηλικία, 94 χρονών ο ένας και 86 ο άλλος να δούνε, να ζήσουνε την μεγάλη μέρα. Τι να σκεφτότανε άραγε ο Λευτέρης ο Βενιζέλος; Να αναλογιζόταν τα χρόνια της εφηβείας και της νιότης όταν αγωνιζόταν και ο ίδιος, στον ίδιο τόπο για την ίδια ιδέα; Την επανάσταση του 1897 στο Ακρωτήρι, την ανακήρυξη της αυτονομίας του νησιού — τη μισή λευτεριά- την άφιξη του πρώτου αρμοστή του Πρίγκηπα Γεωργίου; Τις ελπίδες που κατέρρευσαν σιγά σιγά μπρος στην αυταρχικότητα και αδιαλλαξία του κυβερνήτη; Την απόφαση και τις δυσκολίες της επανάστασης στο Θέρισσο; Την πρώτη ανεπιτυχή κήρυξη της ένωσης το 1908 όταν κι ίδιος στην κεφαλή της διοίκησης του νησιού στείλανε τους Κρήτες βουλευτές να συμμετάσχουν στις εργασίες της Ελληνικής Βουλής κι αυτοί δεν έγιναν δεκτοί; Την απάντησή του, ως πρωθυπουργός πλέον της Ελλάδας, στους χθεσινούς συναγωνιστές «Οι Κρήτες λησμονούν ότι τίθενται αντιμέτωποι, όχι μόνον της Τουρκίας και των Μεγάλων Δυνάμεων, αλλά και αυτού τούτου του ελευθέρου Βασιλείου, του οποίου η κυβέρνησις δεν εννοεί να αποδεχθή το κρητικόν πραξικόπημα και να έλθη εις άκαιρον ρήξιν με την Τουρκίαν….». Την δική του άρνηση, και μάλιστα δυο φορές, να δεχθεί τους συντοπίτες του βουλευτές στο Ελληνικό κοινοβούλιο; Ή μήπως σκέφτεται το μέλλον και ονειρεύεται μια ελεύθερη, δυνατή και σεβαστή χώρα; Τι να σκεφτόμαστε εμείς οι πολίτες του σήμερα πέρα από τις γιορτές και τις μεγάλες κουβέντες; Τι να σκέφτονται οι έφηβοι που βρέθηκαν την Κυριακή το πρωί στο Φιρκά κρατώντας μια σημαία. Οι άλλοι που έμειναν στα σπίτια τους; Μπορούν να βρεθούν στην θέση των συνομήλικων τους εκατό, διακόσια χρόνια πριν; Τότε που ο πόθος για την λευτεριά έκανε τους νέους να μην σκέφτονται τίποτε άλλο να μην λογαριάζουν τις θυσίες και το κόστος ακόμα και τις ίδιας τους της ζωής; Μπορούμε εμείς σήμερα να ονειρευτούμε και να θέσουμε αρχές και ιδανικά υπέρ άνω όλων; Ακόμα και της καλοπέρασης και της ζωής μας; Να αγωνιστούμε γι αυτές με όλες μας τις δυνάμεις; Με πίστη και αυταπάρνηση; Η ιστορία διδάσκει ότι τίποτα δεν είναι αυτονόητο και δεδομένο. Ότι κάθε τι μεγάλο θέλει αγώνα και προσπάθεια για να γίνει. Διδάσκει επίσης ότι όλα είναι δυνατά. Ακόμα και αυτά που στην αρχή μοιάζουν ακατόρθωτα. Έχουμε την δυνατότητα να κάνουμε τα μαθήματα της ιστορίας, γνώση και εμπειρία; Έχουμε την θέληση και την δύναμη να αγωνιστούμε και να επιτύχουμε το θεωρητικώς ακατόρθωτο και αδύνατο;
1).Ν. Ε. Παπαδογιαννάκης. Δυό κιβωτάρια και μια ιστορία. Εκδόσεις Λεξίτυπον 2013
