Σκέψεις… από μιαν εθελόντρια

Μεγάλη Εβδομάδα στην εποχή του κορονωϊού. Όλα καινούργια και παράξενα είναι τούτη δω την εποχή. Προσπαθούμε να διατηρήσουμε τις παλιές συνήθειες των ημερών, μα δυσκολευόμαστε να τις ταιριάξουμε με τις καινούργιες καταστάσεις. Πως θα είναι αυτό το Πάσχα χωρίς την θρησκευτική του πλευρά; Χωρίς εκκλησιές, χωρίς Επιτάφιο, χωρίς Αναστάσιμο φως; Οι νοικοκυρές παλεύουν να κρατήσουν την ισορροπία κι ακούς κάποιες παρ’ όλη την οικονομική δυσκολία και ανέχεια, να μιλούν για τσουρέκια, για κουλουράκια, για κόκκινα αυγά. Πράγματα που θα μας δώσουν μια γεύση κανονικότητας σε τούτον δω τον ακανόνιστο καιρό.
Από παιδί η Μεγάλη μου Εβδομάδα ήταν συνυφασμένη εκτός των άλλων με την Κασσιανή και το τροπάριό της. Τότε στα χρόνια που μεγάλωνα η ιστορία της ωραίας Κασσίας ήταν πολύ γνωστή –την διαβάζαμε και στα κλασσικά εικονογραφημένα. Σήμερα δεν ξέρω αν οι νεώτεροι την γνωρίζουν.
Η Κασσιανή ή Κασσία ή Ικασία ή Εικασία κόρη ευκατάστατης Βυζαντινής οικογένειας έζησε στην αρχή του 9ου μ.Χ. αιώνα. Όμορφη, έξυπνη και μορφωμένη ήταν μια από τις νεαρές που πήγαν στο παλάτι, όταν ο αυτοκράτορας Θεόφιλος ζήτησε από τις ωραιότερες κοπέλες της αυτοκρατορίας να παρουσιαστούν μπροστά του, προκειμένου να διαλέξει μια από αυτές για σύζυγο. Η παράδοση λέει πως η μητριά του η Ευρυδίκη, του χάρισε ένα χρυσό μήλο και τον συμβούλεψε να το προσφέρει σ αυτήν που θα διαλέξει. Ο νεαρός αμέσως ξεχώρισε ανάμεσα στις υποψήφιες την Κασσιανή, ήταν πανέμορφη και την πλησίασε με σκοπό να της δώσει το μήλο. Την ώρα που άπλωνε το χέρι του, έτσι όπως κάνωμε όλοι μας πολλές φορές, θέλοντας να διασκεδάσουμε μια αμήχανη κατάσταση, είπε στην κοπέλα.
-Από την γυναίκα προέρχονται όλα τα κακά, εννοώντας ότι η πρώτη γυναίκα η Εύα ήταν αιτία να εκδιωχθούμε από τον παράδεισο.
Αμέσως η ετοιμόλογη και έξυπνη Κασσιανή, χωρίς να λογαριάσει πως αυτός που ήταν απέναντί της ήταν ο αυτοκράτορας που του όφειλαν όλοι υπακοή, απάντησε.
– Ναι, αλλά από την γυναίκα προέρχονται και τα καλύτερα. Αυτή εννοούσε βέβαια την Παναγία, που έφερε στον κόσμο τον Χριστό.
Στη στιγμή ο αυτοκράτορας προσβεβλημένος από τον αντίλογο, τράβηξε πίσω το χέρι με το μήλο. Λίγο αργότερα το έδωσε σε μια άλλη κοπέλα, την Θεοδώρα. (Μεγάλη αποκοτιά σε όλες τις εποχές και σε όλους τους καιρούς να αντιμιλάς και να πηγαίνεις κόντρα στους ισχυρούς και την εξουσία).
Έτσι λοιπόν η Κασσιανή δεν έγινε αυτοκράτειρα. Μετά από κάμποσα χρόνια ίδρυσε ένα μοναστήρι και έγινε ηγουμένη του. Αφού, λέει, δεν έγινε βασίλισσα του πρόσκαιρου τούτου κόσμου, θέλησε να γίνει υπήκοος της αιώνιας βασιλείας του Χριστού. Κάποτε, ,μας παραδίδεται από τους βιογράφους της, ο Θεόφιλος που ποτέ δεν την είχε ξεχάσει την επισκέφτηκε εκεί. Αυτή όμως κρύφτηκε και ο αυτοκράτορας βρήκε αντί για την γυναίκα που αναζητούσε, πάνω στο τραπέζι ένα μισοτελειωμένο ποίημα. Ο θρύλος λέει πως συμπλήρωσε ο ίδιος ένα στίχο στο αφημένο έργο. Ένα στίχο που η Κασσιανή δεν τον έσβησε, αλλά τον ενέταξε στο γραπτό της. Αυτό το ποίημα ήταν, που έγινε το γνωστό τροπάριο της Μ. Τρίτης: «Κύριε ἡ ἐν πολλαῖς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή». Το τροπάριο αναφέρεται σύμφωνα με την παράδοση στην ιστορία που περιγράφει ο Ευαγγελιστής Λουκάς όπου η μοιχαλίδα (αυτή που είχε σώσει ο Ιησούς από λιθοβολισμό με την φράση «ὁ ἀναμάρτητος πρῶτος τόν λίθο βαλέτω»), πλένει τα πόδια Του με μύρο και δάκρυά και μετά Τα σκουπίζει με τα μαλλιά της.
Η Κασσιανή λένε, υπήρξε μια μεγάλη ποιήτρια, υμνογράφος και μελωδός της εκκλησίας μας (έγραφε και την μελωδία στίχων, τόσο δικών της όσο και άλλων ποιητών). Εκτός από ύμνους έγραψε και στίχους μη λειτουργικούς, κυρίως γνωμικά και επιγράμματα.
Φίλοι μου, επέλεξα σε τούτη δω την βδομαδιάτικη συνάντησή μας να μην μιλήσω για το θέμα της εποχής. Να μην πω για τα προβλήματα που δημιουργεί οικονομικά, σωματικά, ψυχικά. Για τα νέα δεδομένα που φέρνει, τα δύσκολα και παράξενα.
Προσπαθώ να κρατήσω μια επίφαση κανονικότητας και σας γράφω μιαν ιστορία.
Εν τω μεταξύ διανύουμε την Μεγάλη Εβδομάδα. Χωρίς Επιτάφιους, και χωρίς Αναστάσιμο φως.
Εβδομάδα των παθών, σίγουρα.
Μήνα, μήνες των παθών, σίγουρα.
Αναρωτιέμαι αν θα ακολουθήσει μετά, μιά Ανάσταση.
Αναρωτιέμαι αν θα καταφέρουμε να ξαναβρούμε την ζωή μας μετά.
Αλλά θέλω να κρατήσω την ελπίδα ζωντανή.
Θέλω να πιστεύω ότι μετά από αρκετόν καιρό, όταν θα έχωμε αφήσει την πανδημία και τον εγκλεισμό πίσω μας, τα κακά θα έχουν ξεχαστεί. Ότι θα έχουμε κρατήσει μόνο, τα όποια μαθήματα μας έδωσε τούτη δω η ιστορία. Ότι θα έχει μαλακώσει ο πόνος για τις απώλειες. Ανθρώπων, συνηθειών, σχεδίων. Ότι θα έχωμε εκτιμήσει αυτά που κάποια στιγμή θεωρούσαμε δεδομένα και δεν τους δίναμε τη πρέπουσα σημασία.
Και ότι θα μπορέσωμε να συνεχίσωμε όρθιοι. Μπορεί λαβωμένοι, αλλά όρθιοι.
Χρόνια πολλά, Καλή Ανάσταση και του χρόνου γεροί, να την γιορτάσουμε σε όποιο μέρος του κόσμου θελήσουμε, με τους ανθρώπους που αγαπάμε και επιθυμούμε δίπλα μας.