Σκέψεις… από μιαν εθελόντρια

Λοιπόν τα ψέματα τελειώσανε. Από αυτήν την Δευτέρα η πλήρης καραντίνα έληξε. Τώρα βρισκόμαστε στην μετά τον εγκλεισμό εποχή, την εποχή των γαντιών, των μασκών, της προσοχής και της απόστασης. Τουλάχιστον δυο μέτρα πρέπει να είναι το μεταξύ μας διάστημα, λένε οι ειδικοί. Γέλασα που είδα προχθές στο διαδίκτυο μαθητές μικρούς με τα καινούργια τους εξαρτήματα. Τα αντιψυθιριστικά καπέλα. Καπέλα που έχουν βραχίονες μακριούς έτσι που εμποδίζουν το ένα παιδί να πλησιάσει το κεφάλι του με το κεφάλι του συμμαθητή του. Θαρρώ πως κάτι αντίστοιχο θα επιβάλλουν σε όλους μας. Για να μας προφυλάξουν, όπως λένε.
Κι εγώ λοιπόν, πίσω, στην όποια κανονικότητα. Σήμερα θα καταγράψω δυο τρείς παρατηρήσεις για τις δύσκολες αυτές μέρες που βιώσαμε, κλεισμένοι σπίτι.
Όσο κι αν μας προσφέρθηκαν πάμπολλα πολιτιστικά δρώμενα παραστάσεις, συναυλίες, αφηγήσεις, μαθήματα, η φύσις που αναγεννιόταν και οργίαζε, ήταν αποκλεισμένη για τους περισσότερους. Όσο κι αν η τεχνολογία ήταν παρούσα με τηλέφωνα και με κομπιούτερ, η φυσική επαφή και η συν-αναστροφή με συγγενείς και φίλους μας έλειψε και την στερηθήκαμε. Όσο κι αν αράξαμε και ξεκουραστήκαμε(;) μας έλειψε η δουλειά, η δημιουργικότητα και η κοινωνικότητα που μας δίνει. Και τα έσοδά της βεβαίως. Πόσοι συν-άνθρωποί μας χωρίς εργασία λιώνουν στις σκέψεις και στους υπολογισμούς των μηδαμινών εσόδων με αυτές των υψηλών εξόδων (γιατί βέβαια παρά τις εξαγγελίες ελάχιστα πράγματα έχουν γίνει, ώστε να μεταφερθούν οι οικονομικές υποχρεώσεις προς τράπεζες και υπηρεσίες, αργότερα).
Από την μια τα σχολεία έκλεισαν. Από την άλλη ξεκίνησαν διαδικτυακά μαθήματα. Με προβλήματα. Δεν υπήρχε η κατάλληλη τεχνολογική υποστήριξη, δεν υπήρχε η τεχνογνωσία ούτε στους καθηγητές ούτε στους μαθητές, δεν είχαν όλοι οι εμπλεκόμενοι υπολογιστές. Για μένα το ερώτημα είναι. Μπορεί η τεχνολογία να αντικαταστήσει την προσωπική επαφή; Το μάθημα εξ αποστάσεως μπορεί σίγουρα να αναπληρώσει τις εγκύκλιες γνώσεις. Αναπληρώνει όμως την ανθρώπινη αλληλεπίδραση μεταξύ δασκάλων και μαθητών; Αναπληρώνει την επαφή των παιδιών με τους συμμαθητές τους;
Τις πρώτες μέρες της καραντίνας τις είδαμε σαν ευκαιρία να κάνωμε όλα αυτά που αφήναμε για καιρό στην άκρη. Ευκαιρία για να ειδωθούμε μεταξύ μας-ακόμα κι αυτοί που ζούμε στον ίδιο χώρο. Που είχαμε καταντήσει να συναντιόμαστε οι οικογένειες μόνο σε κοινές διαδρομές από και προς το σπίτι.
Στις μέρες εγκλεισμού όμως φανήκανε πολλά θέματα και διάφορα προβλήματα βγήκανε στην επιφάνεια..
Ασυνήθιστοι σε τόση πολύ συνάφεια με τους «δικούς μας» ανθρώπους, ακούσαμε διάφορα. Ακούσαμε κάποιους, λίγους, να λένε πως «εμείς τα καταφέραμε, βρήκαμε τους ρυθμούς μας και ξαναβρεθήκαμε ως οικογένεια». Γονείς συμπαραστάθηκαν στα παιδιά τους, και βρήκαν καιρό για να περάσουν χρόνο ποιοτικό μαζί. Ακούσαμε ζευγάρια να λένε πως περάσανε ένα δεύτερο μήνα του μέλιτος. Πήραμε τηλεφωνήματα ή μιλήσαμε διαδικτυακά με φίλους για χρόνια ξεχασμένους.
Ακούσαμε όμως κι άλλα. Για φωνές ξύλου, πόνου και σπασιμάτων που ήχησαν πίσω από κλειστά παράθυρα. Για την αστυνομία που λέει πως δεν μπορεί να επέμβη αν δεν υπάρχει καταγγελία από τον παθόντα. Τους χτυπημένους φαντάζεσαι, συνήθως τα πιο αδύναμα μέλη της οικογένειας, να μην μπορούν ούτε να βγούν έξω, από το σπίτι του βασανιστηρίου.
Συγχρόνως ακούσαμε πολλούς να μιλάνε και να λένε πως δεν έχουν όρεξη για δουλειές, για τάξη, για φαγητό. Και αντιλαμβάνεσαι πως όλο τούτο είναι μια καραμπινάτη κατάθλιψη που περιτριγυρίζει πάλι, τους πιο ευάλωτους.
Υπάρχουν βέβαια και οι άλλοι που ξόδεψαν τον χρόνο τους σε δημιουργικότητα. Η μαγιά εξαφανίστηκε, λένε, από τα ράφια των σούπερ μάρκετ. Οι φούρνοι, λένε αστεϊζόμενοι κάποιοι, είναι τα μόνα μαγαζιά από αυτά που ήταν ανοικτά αυτόν τον καιρό, που θα αντιμετωπίσουν προβλήματα οικονομικά. Γιατί όλοι προκομμένοι και μη- εγώ είμαι μια από αυτές τις ανεπρόκοπες-φτιάχνουμε ψωμί στο σπίτι. (Οι ζύμες έχουν κάτι το μαγικό για όλους. Ίσως έχει να κάνει με το ότι την αισθάνεσαι ζωντανή μέσα στα χέρια σου. Ίσως γιατί μας παραπέμπει σε πανάρχαια πρωτόγονα μαγειρέματα. Ίσως γιατί ο φόβος περισσεύει.)
Κι έτσι με αυτά και με κείνα, δειλά δειλά ξαναμπαίνουμε σ αυτό που θεωρούσαμε μέχρι πρότινος κανονικότητα. Με την έξωθεν καλή μαρτυρία. Γιατί το ακούσαμε κι αυτό. Εκεί που πηγαίναμε πια να συνηθίσουμε τις βαριές κουβέντες που εξαπέλυαν οι φίλοι μας οι προηγμένοι λαοί εναντίον μας, εκεί που οι πάντες μας έδειχναν με το δάκτυλο ως υπαίτιους για όλα τα κακά ανά την Ευρώπη και ανά την υφήλιο, ξάφνου το τροπάριο άλλαξε. Κι από απείθαρχοι, ασύδοτοι, κλέφτες κι ένα σωρό άλλα κοσμητικά που μας έσουρναν, γίναμε οι υπάκουοι, οι πειθαρχημένοι, οι συνετοί. Το παράδειγμα όλων, παγκοσμίως. Δεν ξέρω για σας. Αλλά εγώ μόνο που ακούω τόσα καλά λόγια ταράζομαι. Καθόλου καθησυχαστικά δεν μου φαίνονται, αλλά μάλλον ύποπτα και πονηρά.
Ωστόσο τα πράγματα αλλάζουνε. Η καραντίνα –το μεγαλύτερο κομμάτι της-παίρνει προς το παρόν τέλος και μπαίνουμε σε καινούργιες πρωτόγνωρες καταστάσεις. Πως θα ζούμε από τώρα κι έπειτα; Πως θα αθλούμαστε, πως θα διασκεδάζωμε, πως θα συν-υπάρχωμε με τους άλλους; Ακόμα όλα είναι ένα άγραφο χαρτί που περιμένει να το συμπληρώσωμε τις προσεχείς μέρες και μήνες. Το μόνο σίγουρο είναι πως όλα θα είναι διαφορετικά. Η ανθρωπότητα όμως τα έχει καταφέρει, αιώνες τώρα, και έχει επιβιώσει από μύριες όσες κακοτυχίες, πανδημίες και συμφορές. Θεωρώ ότι και τώρα θα τα καταφέρουμε.