Τις πρώτες ώρες του καινούργιου μας αποκλεισμού, που τον ονόμασαν εις άπταιστον Ελληνικήν lockdown, επιδόθηκα μετά μανίας στο γνωστό σε όλους σπορ της περιήγησης του διαδικτύου. Αυτή τη φορά μάλιστα, το έκανα και χωρίς τις συνήθεις τύψεις για το χάσιμο χρόνου που μου προκαλούσε. Καλέ, τώρα έχουμε άααπειρο χρόνο, να καταναλώσουμε.
Κι αν είδα κείμενα, εικόνες και άρθρα σ αυτήν την περιήγησή μου: Ταξίδια (τώρα που δεν μπορούμε να πηγαίνουμε πουθενά ας ταξιδεύσουμε με το μυαλό), αρχαιότητες ελληνικές που τις καταστρέφουν αυτοί οι κατάπτυστοι που τις έχουν (εμείς που επιδιδόμαστε με μεγάλη ζέση στη εξαφάνιση των έργων τέχνης που έχουμε στον τόπο μας, δεν πειράζει -δικά μας είναι ότι θέλουμε τα κάνουμε- εξ άλλου αν θέλουμε μπορούμε να τα ξαναδημιουργήσουμε πάλι), επιστημονικά άρθρα επί παντός επιστητού (από την μεγαλύτερη σοφία ως την μεγαλύτερη βλακεία) θέματα λογής λογής, ενδιαφέροντα ή ανιαρά. Από όλα έχει ο μπαξές. Ξάφνου το μάτι μου έπεσε σε μια παράγραφο της ηλεκτρονικής εγκυκλοπαίδειας Βικιπαίδεια που μιλούσε για τον θάνατο του πατριώτη μας συγγραφέα του Νίκου Καζαντζάκη.
«Ο Καζαντζάκης, έλεγε, ,…. είχε προσβληθεί στην Κίνα από ασιατική γρίπη βαριάς μορφής, που τον οδήγησε τελικά στο θάνατο».
Καλέ τι μου λέτε. Υπήρχε ασιατική γρίπη τότε; Υπήρχαν και άλλοτε αρρώστιες που θέριζαν και θανάτωναν; Γιατί σήμερα συμπεριφερόμαστε σαν να είναι η μοναδική φορά που βρέθηκε η κοινωνία μας σε πανδημίες και επιδημίες. Ακόμα κι αυτόν τον μεγάλο μας λογοτέχνη από ένα τέτοιο νόσημα τον χάσαμε;
Συνέχισα να διαβάζω το κείμενο το σχετικό με τη ζωή αυτού του φημισμένου συγχωριανού μας-όσες φορές και να διαβάσω γι αυτόν πάντα κάτι νέο ανακαλύπτω, πάντα κάτι καινούργιο έχει να μου πει. Θυμήθηκα μια από τις πάμπολλες ιστορίες του και μπαίνω στον πειρασμό να σας την μεταφέρω.
Είναι γνωστό ότι ο Ζορμπάς υπήρξε υπαρκτό πρόσωπο. Ο Καζαντζάκης τον γνώρισε κάπου στα τριάντα τόσα χρόνια του και ομολογεί ό ίδιος στο βιβλίο του «Αναφορά στον Γκρέκο» πως ήταν από τους λίγους ανθρώπους που άφησαν «τα αχνάρια τους βαθύτερα στην ψυχή του». Και πως το βιβλίο που έγραψε για τον βίο και την πολιτεία του το ξεκίνησε μετά το άγγελμα του θανάτου του. Γιατί δεν μπορούσε να δεχθεί ότι ένας τέτοιος ζωντανός άνθρωπος, λάτρης της χαράς της ζωής μπορούσε να πεθάνει, να χαθεί και να εξαφανιστεί. Έπρεπε, όπως ομολογεί ο ίδιος, να βρεθεί ένας τρόπος να ξορκίσει τον θάνατό του και αισθανόταν πως είχε χρέος καρδιάς να αναστήσει με κάποιον τρόπο αυτόν τον σημαδιακό, για κείνον, άνθρωπο.
Κράτησε ζωντανό τον ήρωά του με το βιβλίο που αναφέρεται στην ζωή του Ζορμπά, που έγινε και κινηματογραφική ταινία αργότερα και με το οποίο πάρα πολλοί άνθρωποι παγκοσμίως μας γνώρισαν και μας αγάπησαν.
Κάποτε, λέει, όταν πια είχαν χωρίσει οι δρόμοι τους και είχαν αρκετά χρόνια να συναντηθούν, παραμονές του α΄μεγάλου πολέμου, έστειλε ο Ζορμπάς ένα γράμμα στον Καζαντζάκη. «Εύρον πρασίνην πέτρα ωραιοτάτην, του έγραφε. Ελθέ αμέσως.
Στην αρχή, συνεχίζει ο συγγραφέας, θύμωσα. Ο κόσμος χάνεται, κιντυνεύει η ζωή, η τιμή κι η ψυχή του ανθρώπου κι ορίστε τώρα ένα τηλεγράφημα να κινήσεις να κάμεις χίλια μίλια για να δεις μια όμορφη πράσινη πέτρα! ….. ένα άγριο όρνιο μέσα μου τίναξε τα φτερά του να φύγει. Όμως δεν έφυγα ∙ δεν τόλμησα πάλι∙ δεν κίνησα να πάω, δεν ακολούθησα την θεϊκιά θηριώδη μέσα μου κραυγή, δεν έκαμα μια γενναία παράλογη πράξη. Ακολούθησα την κρύα ανθρώπινη φωνή του λογικού, πήρα την πένα κι έγραψα του Ζορμπά και του ξηγούσα ….κι αυτός μου αποκρίθηκε:
-Είσαι και να με συμπαθάς, αφεντικό, καλαμαράς. Μπορούσες κι εσύ κακομοίρη, μια φορά στη ζωή σου να δείς μια όμορφη πράσινη πέτρα και δεν την είδες».
Αναλογίζομαι την ιστορία αυτή. Σκέφτομαι πόσες φορές στην ζωή μας κληθήκαμε να κάνουμε μια πράξη παράλογη κι αναίτια, μια πράξη που θα ανέβαζε όμως την ψυχή μας πιο ψηλά κι εμείς αρνηθήκαμε για να μην χαλάσουμε το βόλεμά μας, από φόβο, γιατί δεν τολμήσαμε. Και σαν τον συγγραφέα χάσαμε την ευκαιρία μαζί με την πράσινη πέτρα να δούμε την ομορφιά του κόσμου, να ανακαλύψωμε τα μυστικά του, ν ανυψωθούμε εντέλει από τη γη που μας κρατά κολλημένους το σώμα μας. Ακολουθήσαμε την φωνή της λογικής και χάσαμε ευκαιρίες για να ζήσουμε κάτι αλλιώτικο, κάτι ωραίο, κάτι υπερβατικό.
Σαν τον καλαμαρά του Καζαντζάκη , ψάχνωμε έναν Ζορμπά, έναν οδηγό «να μας μάθει να αγαπούμε την ζωή και να μην φοβούμαστε το θάνατο. Έναν, που όπως γράφει ο συγγραφέας, θα έχει την πρωτόγονη ματιά, την δημιουργικιά που κάθε πρωί θα βλέπει ακατάπαυτα για πρώτη φορά τα πάντα….. τη σιγουράδα του χεριού, τη δροσεράδα της καρδιάς, την παλικαριά να κοροϊδεύει την ίδια του την ψυχή….. και τέλος το άγριο γάργαρο γέλιο, ….που ανατινάζουνταν απολυτρωτικό στις κρίσιμες στιγμές από το γέρικο στήθος του Ζορμπά∙ ανατινάζουνταν και μπορούσε να γκρεμίσει-και γκρέμιζε- όλους τους φράχτες- ηθική, θρησκεία, πατρίδα- που άσκωσε γύρα του ο κακομοίρης ο φοβητσιάρης ο άνθρωπος, για να κουτσοπορέψει ασφαλισμένα τη ζωούλα».
