Τη διάβασα με την άκρη του ματιού μου. Στην αρχή δεν της έδωσα σημασία. Τις επόμενες μέρες, παρεμφερείς δημοσιεύσεις βρέθηκαν ξανά μπροστά μου. Ώσπου μια στιγμή συνειδητοποίησα τι έγραφαν : 9η Φεβρουαρίου. Ημέρα θανάτου του Εθνικού μας ποιητή Διονυσίου Σολωμού και παγκόσμια ημέρα εορτασμού της Ελληνικής γλώσσας.
Όλες οι μνήμες και τα διαβάσματα που έχω κατά καιρούς κάνει για τον μεγάλο μας ποιητή, ήρθαν στην μνήμη μου. Ο Διονύσιος Σολωμός ήταν γιός του κόντε Νικολάου Σαλαμόν και της ποπολάρας Αγγελικής Νίκλη. Μέχρι την ηλικία των 10 ετών έζησε στην Ζάκυνθο με τους γονείς του. Τότε, ο γηραιός κόντες πεθαίνει και την διαχείριση της τεράστιας περιουσίας του καθώς και την κηδεμονία των ανήλικων παιδιών του Διονυσίου και Δημητρίου, αναλαμβάνουν επίτροποι διορισμένοι από τον πεθαμένο ήδη γονιό. Αυτοί προκειμένου να απομακρύνουν τα παιδιά από την επιρροή της, με λαϊκή καταγωγή, μάνας στέλνουν τον Διονύσιο να σπουδάσει στην Ιταλία. Από εκεί γυρίζει στα είκοσί του χρόνια. Έχει ήδη αρχίσει να γράφει ποίηση, κυρίως στα ιταλικά. Μπορεί κανείς να φανταστεί ότι μετά από δέκα χρόνια σπουδές στην αλλοδαπή, τα Ελληνικά θα τού είναι κάπως.. απόμακρα και ξεχασμένα. Τότε διασώζουν οι παραδόσεις (Merlier 1957). περνάει από την Ζάκυνθο ο Σπυρίδων Τρικούπης.
Οι δυό άνδρες συναντιούνται και ο Σολωμός ως δείγμα ποιητικής δεινότητας, απαγγέλλει στον συνομιλητή του ένα ιταλικό του ποίημα. Ο Τρικούπης τον διακόπτει και τον ρωτά γιατί δεν γράφει στα Ελληνικά. «Η ποιητική σας ιδιοφυία σάς επιφυλάσσει μια διαλεχτή θέση στον ιταλικό Παρνασσό». Του λέει. «Αλλά οι πρώτες θέσεις εκεί, είναι πιασμένες. Ο ελληνικός Παρνασσός δεν έχει ακόμη τον Δάντη του.» Ο Σολωμός απαντά ότι δεν γνωρίζει τα νέα ελληνικά και ο Τρικούπης προσφέρεται να τον βοηθήσει.
Από τότε ο Σολωμός αποφασίζει συνειδητά να γράψει στην μητρική του μισοξεχασμένη γλώσσα. Την μελετά από την αρχή με μεγάλη συνέπεια και θα κατορθώσει να την καλλιεργήσει σε τέτοιο βαθμό και να δημιουργήσει τέτοιου ύψους ποίηση, που το έργο του θα αποτελέσει το θεμέλιο της νεώτερης λογοτεχνίας μας. Ο Σεφέρης γράφει πως «… την πορεία της Ελληνικής γλώσσας την εχάραξε μια για πάντα η διάνοια του Σολωμού ….που δεν ήξερε Ελληνικά, αλλά τα έμαθε και τα μάθαινε ως το τέλος της ζωής του».
Κι αν σκεφτούμε πώς επηρέασε σε δύσκολους καιρούς με σκληρούς αγώνες καθαρευουσιάνων και δημοτικιστών, ο λόγος του Σολωμού τα λογοτεχνικά μας πράγματα με κουβέντες σαν κι αυτές «Μήγαρις ἔχω ἄλλο στὸ μυαλό μου, πάρεξ ἐλευθερία καὶ γλῶσσα» και «Υποτάξου πρώτα στην γλώσσα του λαού και αν είσαι αρκετός, κυρίεψέ την», τότε νομίζω δικαίως ονομάστηκε εθνικός ποιητής. Δικαίως γιορτάζουμε στην ημέρα μνήμης του, την γλώσσα μας. Μια γλώσσα θαυμαστή και μοναδική.
Ακούω τον καθηγητή Μπαμπινιώτη να εξηγεί: Η γλώσσα δεν είναι ένα απλό εργαλείο. Είναι αξία. Δηλ. είναι ο πολιτισμός μας, η ιστορία, η σκέψη και η ταυτότητά μας. Η γλώσσα δεν είναι οι λέξεις της. Οι λέξεις υπάρχουν για να ονοματίζουν τις έννοιες. Επομένως η γλώσσα συνδέεται με την σκέψη μας, τον νου, την νόησή μας. Μέσα από αυτά πλησιάζωμε, αντιλαμβανόμαστε και ζούμε τον κόσμο. Η Ελληνική γλώσσα είναι μοναδική. Όχι γιατί είναι η δική μας, αλλά γιατί είναι η μόνη παγκοσμίως που έχει αδιάλειπτη συνεχή παρουσία 4.000 χρόνων. Κι άλλες γλώσσες υπήρξαν τόσο παλιές. Η Ελληνική όμως, είναι η μόνη που ομιλείται από το 2.000 π.Χ. μέχρι και σήμερα. Σαράντα αιώνες ζωής, με αλλαγές βέβαια και διακυμάνσεις, αλλά με συνέχεια χρήσης ομιλίας. Αλλά και σαράντα αιώνες καλλιέργειας γιατί η γλώσσα αυτή χρησιμοποιήθηκε από διανοητές του διαμετρήματος ενός Πλάτωνα και ενός Αριστοτέλη, Αυτοί οι άνθρωποι συνελάμβαναν φιλοσοφικές έννοιες, θεωρίες που έπρεπε να τις διατυπώσουν γλωσσικά και να τις συγκροτήσουν σε λόγο. Ο καλύτερο δυνατός τρόπος καλλιέργειας και πλουτισμού της γλώσσας.
Ο Ελληνικός πολιτισμός είναι ένας πολιτισμός του γραπτού λόγου. Μέσω του Ελληνικού αλφαβήτου μπόρεσε η ελληνική σκέψη να καταγραφεί, να συντηρηθεί και να διαδοθεί. Γι αυτό η γλώσσα μας θεωρείται σήμερα κλασσική, (γέλασα όταν άκουσα ότι ο μεγαλύτερος Άγγλος γλωσσολόγος ισχυρίζεται, πως αφού τα 2/3 της αγγλικής γλώσσας αποτελούνται από Ελληνικές και λατινικές λέξεις τότε και η Αγγλική δικαιούται να θεωρείται κλασσική γλώσσα).
Η ελληνική γλώσσα είναι προνόμιο και κεφάλαιο των Ελλήνων. Όλοι μας γνωρίζουν από τον λόγο του Ομήρου, του Αισχύλου, του Θουκυδίδη, μέσα από τα γραπτά τους κείμενα, δηλ μέσα από την γλώσσα που αυτά είναι γραμμένα.
Ωστόσο παρά την σημασία της, δεν την προσέχουμε όσο θα έπρεπε .Γιατί δεν μπορούμε να πιστέψωμε στην αξία της και πως πρέπει να της αφιερώσωμε κόπο και χρόνο. Δεν αντιλαμβανόμαστε ότι όταν βελτιώνωμε την γλώσσα, βελτιώνωμε συγχρόνως και την σκέψη μας. Αυτό θα έπρεπε να είναι η κύρια μέριμνα της παιδείας και της κοινωνίας. Πράγμα που δεν συμβαίνει και γι αυτό η ποιότητα στην χρήση της γλώσσας δεν είναι η καλύτερη δυνατή, σήμερα
Όταν έχεις όμως τέτοιο πλούτο, έχεις και μια υποχρέωση απέναντί του. Αναρωτιέμαι έχωμε άραγε την δύναμη να μάθωμε την γλώσσα μας σε βάθος, σε έκταση, σε ποιότητα; Να την διατηρήσωμε, διατηρώντας συγχρόνως μέσα στην παγκοσμιοποιημένη σημερινή πραγματικότητα, την ταυτότητα και τον αυτοσεβασμό μας;
Στον νου μου έρχονται οι στίχοι ενός άλλου μεγάλου μας ποιητή, του Σεφέρη:
«Ξύπνησα με το μαρμάρινο τούτο κεφάλι στα χέρια,
που μου εξαντλεί τους αγκώνες και δεν ξέρω που να τ ακουμπήσω».
Αναρωτιέμαι μήπως και μείς οι σημερινοί πολίτες τούτης δω της χώρας, που γνώρισε σε παλιότερες εποχές τέτοια ύψη πολιτισμού, αυτήν την δόξα και την μεγαλωσύνη την αντιλαμβανόμαστε όχι σαν πλεονέκτημα και πλούτο αλλά μόνο ως βάρος που δεν ξέρωμε τελικά που να το αποθέσωμε για να απαλλαγούμε από αυτό.
