Φέτος συνέπεσαν οι ίδιες μέρες. Σάββατο 10 και Κυριακή 11 του Απρίλη. Τέτοιες μέρες ήταν και τότε, το 1826 στο επαναστατημένο Μεσολόγγι. Τότε που οι κάτοικοι μετά από ενός χρόνου πολιορκία από τους πασάδες Κιουταχή και Ιμπραήμ κατάλαβαν ότι δεν είχαν να περιμένουν τίποτα και από κανένα. Οι εχθροί απέξω από το τείχος (φράχτη τον έλεγαν οι επιτιθέμενοι μα ότι όνομα και να του έδιναν, τέσσερα χρόνια προσπαθούσαν να τον περάσουν και δεν τα κατάφερναν) πυροβολούσαν, βομβάρδιζαν, έσκαβαν λαγούμια; Κάθε μέρα όλη μέρα. Κι αυτοί από μέσα αντιστέκονταν, βαστούσαν, αλλά καταλάβαιναν. Δεν θα άντεχαν ακόμα για πολύ. Οι δρόμοι θαλάσσιοι και στεριανοί είχαν αποκλειστεί εδώ και αρκετό καιρό. Τα πολεμοφόδια τέλειωσαν. Τα τρόφιμα τέλειωσαν. Στην πόλη είχαν εξαφανιστεί όλα τα ζώα. Ακόμα και τα βρωμερά ποντίκια ήταν καλοδεχούμενα και αποτελούσαν γεύμα ζηλευτό. Νερό καθαρό δεν υπήρχε. Τα πηγάδια είχαν γεμίσει πτώματα κι ακαθαρσίες. Η δυσεντερία, η πανώλη και άλλες τέτοιες αρρώστιες, που είχαν να κάνουν με την δημόσια υγιεινή, θέριζαν. Να παραδοθούν το απέρριψαν την ίδια στιγμή που το συζήτησαν. Η απάντηση ήτανε πάντα η ίδια και από όλους. Όχι δεν δέχονταν. Οπότε η λύση ήταν μία. Να επιχειρήσουν να βγουν από την πόλη. Σχέδιο παρακινδυνευμένο και ριψοκίνδυνο. Αλλά αν δεν το τολμούσαν, στο τέλος θα πέθαιναν από την πείνα.
Μια και το πήρανε απόφαση, ξεκίνησαν να οργανώνουνε το πράγμα. Τι έπρεπε να γίνει με τους αρρώστους, τους ανήμπορους, τα γυναικόπαιδα. Είπανε στην αρχή να σκοτώσουνε ο ένας του άλλου την φαμελιά για να μην πέσουν στα χέρια των οχθρών. Μα επενέβη ο δεσπότης Ιωσήφ και αλλάξανε το σχέδιο. Είπανε να κοιμίσουνε τα μωρά με αφιόνι για να μην κλάψουν και τους προδώσουν. Και τα γυναικόπαιδα να ακολουθήσουν στην μέση, ανάμεσα στους πολεμιστές. Οι ανήμποροι να μείνουνε πίσω στην πόλη. Να μαζευτούνε σε σπίτια γύρω από βαρέλια μπαρούτης. Όταν θα έρχονταν οι εχθροί να έβαζαν φωτιά και να τινάζονταν όλοι μαζί.
Κι αρχίσανε τις ετοιμασίες. Βγάλανε φορεσιές πλυμένες, καθαρές και στολίστηκαν. Γυναίκες ντύθηκαν αντρίκια με φουστανέλες και ζώστηκαν με σπαθιά. Ανταμώθηκαν όλοι στις εκκλησιές, κοινώνησαν, φιλήθηκαν κι αποχαιρετίστηκαν με ένα «καλήν αντάμωσιν εις τον άλλον κόσμον».
Σαν έπεσε το βράδυ ξεκίνησαν. Μα το σχέδιο είχε προδοθεί και ο εχθρός ήτανε προετοιμασμένος. Η κατάληξη γνωστή. Από τις 9000 γυναικόπαιδα γλυτώσανε 3-4 παιδιά και 13 γυναίκες . Η πόλις καταλήφθηκε τελειωτικά στις 12 του Απρίλη αφού ανατιναχθήκανε κάμποσα σπίτια που τα είχανε κάνει αυτοσχέδιες πυριτιδαποθήκες παίρνοντας μαζί στον άλλο κόσμο υπερασπιστές και επιτιθέμενους, ανταμωμένους μαζί σε ‘ένα θανάσιμο αγκάλιασμα. Ο σουλτάνος στην Κωνσταντινούπολη πήρε πεσκέσι, λένε, 3000 αυτιά Ελλήνων. Τα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής γεμίσανε από τους αιχμάλωτους του Μεσολογγιού. Ο αγώνας φάνηκε να τελειώνει, αφού η απόρθητη πόλη, καταλήφθηκε και η επανάσταση να σβήνει.
Αναλογίζομαι την ιστορία της εξόδου αυτές τις μέρες τις σημαδιακές. Απρίλης και τότε όπως τώρα.
Θλίβομαι που διαβάζω ότι η θυσία αυτή θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί αν η Κεντρική Διοίκηση της επανάστασης, απασχολημένη με τα πολιτικά παιχνίδια για τις εκλογές της Εθνοσυνέλευσης, δεν αδιαφορούσε παντελώς για τον έγκαιρο εφοδιασμό της πόλης.
Εντυπωσιάζομαι που μαθαίνω πως οι επιζήσασες Μεσολογγίτισσες μετά από πολλά χρόνια, ηλικιωμένες πια, ζητούσαν να τις θάψουν με την φουστανέλα και το σπαθί που είχαν φορέσει κατά την έξοδο.
Γεμίζω υπερηφάνεια για την ομόθυμη, πρόθυμη πέρα από κάθε υπολογισμό, απόφαση των πολιορκημένων για μια ελεύθερη ζωή.
Διαβάζω πως η έξοδος με το μεγαλείο της πράξης της έδωσε μεγάλη ώθηση στο φιλελληνικό κίνημα και ότι ο απλός κόσμος πίεσε πάρα πολύ τις κυβερνήσεις του για το Ελληνικό ζήτημα. Όπως λέγεται, στην ουσία ανέστησε τον αγώνα.
Συγχρόνως έδωσε θέμα σε πολλούς καλλιτέχνες να εμπνευστούν και να δημιουργήσουν. Πρώτος πρώτος ο εθνικός μας ποιητής Δ. Σολωμός που μιλά σε ένα εμβληματικό του έργο για ελεύθερους πολιορκημένους.
Κάνω σκέψεις και συγκρίσεις. Τι άνθρωποι ήταν τούτοι δω που δεν λογάριασαν τις κακουχίες, την πείνα, τον θάνατο; Τι κοινωνία ήταν αυτή που μόνιασε τόσο πολύ μπροστά στα δεινά και που εν τέλει επέλεξε το κοινό, μακροπρόθεσμο και μεγαλειώδες καλό από το ατομικό, κοντόφθαλμο και μίζερο συμφέρον; Τι τους έκανε ήρωες; Δεν είχαν αυτοί θέλω ανθρώπινα; Επιθυμίες; Δεν αισθανόταν, δεν ζούσαν σαν όλους μας;
Και μείς σήμερα τα ίδια περνούμε. Πολιορκημένοι και μείς από έναν εχθρό ιό και σίγουρα όχι ελεύθεροι. Περιχαρακωμένοι όμως μέσα στην ατομικότητα και τα θέλω μας. Μέσα σε μια στενή κοινωνία που περιλαμβάνει μόνο το εγώ. Τι είχαν αυτοί που δεν μπορούμε να το έχουμε εμείς; Τι ήταν αυτό που τους έκανε ενώ ήταν πολιορκημένοι να είναι ελεύθεροι και ήρωες; Τι είναι αυτό που μας λείπει και ενώ είμαστε σε καλύτερη κατάσταση δεν μας αφήνει να ελευθερωθούμε;
Η έξοδος του Μεσολογγίου έγινε ένα Σάββατο 10 του Απρίλη. Σάββατο του Λαζάρου. Κι ενώ υπήρξε μια καταστροφή τελικά έφερε την Ανάσταση στην πατρίδα μας.
Αναρωτιέμαι σήμερα, μέσα σ αυτήν την κατάσταση ζόφου και απελπισίας που βιώνωμε όλοι, άραγε τι θα μπορούσε να φέρει και σε μας, μιαν Ανάσταση;
