Κύριε διευθυντά,
σε συνέχεια του Ηθικού άρθρου (1) του αρχιτέκτονα και καθηγητή κ. Σκουτέλη, για τα Σφακιά, ας μου επιτραπεί να προσθέσω ορισμένα στοιχεία ως πολιτισμικός manager (2) και ορισμένες παρατηρήσεις σαν βιομηχανικός οικονομολόγος που δούλεψε στην βιομηχανία και στον τομέα υψηλής τεχνολογίας (εκεί που παράγεται η προστιθέμενη αξία- Maurice Allais, Nobel).
Καταρχήν δεν είναι η σύγχρονη Ελλάδα μια καπιταλιστική κοινωνία, αλλά μια μεταπρατική κοινωνία (υποτιμητική έννοια της λέξης – Adam Smith ). Επειδή όπως θα έλεγε ο A.Smith οι αιρετοί κάθε κατηγορίας δεν δίνουν σημασία στην δύναμη της high skilled εργασίας αλλά την εξάγουν (4). Παντοδύναμο κράτος που υπηρετεί το μεγάλο εμπόριο και τις φτηνές υπηρεσίες (οι βιομήχανοι κάνουν façon (5), και ο τουρισμός αδιαφοροποίητος).
ΑΠΟΔΟΣΗ των ΠΟΡΩΝ και ΑΝΑΠΤΥΞΗ του ΤΟΠΟΥ
Πολύ σημαντική η μελέτη και έρευνα του κ. Σκουτέλη: Ιστορία και Φύση.
Όμως στο πλαίσιο των εννοιών Nature et Culture (Cl. L. Strauss) θα πρόσθετα ότι υπάρχουν και άλλοι παράγοντες αειφόρου ανάπτυξης:
● Στην περιοχή, υπάρχουν, δεκάδες (αν όχι εκατοντάδες) χριστιανικοί τόποι λατρείας (έστω και ερείπια): εκκλησιές, εικονοστάσια, μοναστήρια, κ.α. (6) γενικά προσβάσιμοι πεζή.
Αυτό το υποσύνολο αποτελεί την 3η κατηγορία ενδιαφέροντος για την περιοχή Σφακίων. Όπως το επισημάνει ο κ. Σκουτέλης η 1η είναι η Φύση και η 2η, η Ιστορία.
● Επίσης στο πλαίσιο της ψυχικής ισορροπίας (ο πιο ανοδικός τομέας της ευεξίας) (7) ποιες θα ήταν οι δυνατότητες και ικανότητες της επαρχίας Σφακίων σε αυτόν τον τομέα σε συνδυασμό με το αρχαίο Ασκληπιείο της Λισσού (Σέλινο); Αλλά και της θάλασσας και του βουνού; Τι σεμινάρια και ποιες συνεδρίες θα μπορούσαν να γίνουν; (θέμα των Ψυχίατρων). Τα Χανιά έχουν ένα συγκριτικό πλεονέκτημα σε αυτόν τον τομέα λόγω της ιστορίας των ειδικών στον ψυχισμό από το Ψυχιατρείο. (Bassin d’activité historiquement déterminé- François Perroux) :
Στη Λισσό έχουν γίνει από το 2000 συνεδρίες με παλαιούς πολεμιστές των ΗΠΑ. 4ος παράγοντας επιτυχίας. Περιοχές της Μεσογείου (Provence, Côte d’Azur-France) με ίδια χαρακτηριστικά κάνουν με ψυχίατρους συνεδρίες π.χ.: *Κατάθλιψη, Ψυχικές διαταραχές και αντιμετώπιση τους, *Management & Παρακίνηση, κ.α..
Μήπως η περιοχή επιπλέον όλων των άλλων παραγόντων επιτυχίας μπορεί να γίνει και κύτταρο ολιγάριθμου Ιατρικού τουρισμού;
● Αν η περιοχή λόγω φωτός και τοπίου προσφέρεται για καλλιτέχνες [κλασσικούς ή ψηφιακούς, είναι μέσα και οι αρχιτέκτονες, αλλά και οι άνθρωποι του δημιουργικού της διαφήμισης] θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια Artists Residency; Μια επίλεκτη (ολιγάριθμη) πολιτισμική εστία;
5ος παράγοντας θετικής κοινωνικής και ήπιας οικονομικής εξέλιξης ανθρώπων (ντόπιων και ξένων) και του τόπου.
● Ποιες άλλες δραστηριότητες: πολιτισμικές, αθλητικές, σχετικές με την ευεξία, και την ανάπτυξη και ενδυνάμωση του ατόμου, μπορούν να υπάρξουν στα Σφακιά;
Πολλές για έναν Manager υποκινούμενο από τις συμβολικές και ψυχολογικές αξίες κάθε λειτουργικής δραστηριότητας, σε μια ένωση Φύσης και Πολιτισμού (Nature et Culture).
Οι παράγοντες αειφόρου ανάπτυξης, υπάρχουν σε αυτήν την περιφέρεια. Όμως ποιο είναι το ενωτικό τους στοιχείο; Δηλαδή ποιο το στοιχείο που θα προβληθεί προς τα έξω για να εισχωρήσει στην αντίληψη των ποιοτικών επισκεπτών και συγχρόνως την αναβάθμιση της εικόνας που έχουν οι ντόπιοι για την περιοχή τους; Εξαρτάται από την (ή τις) ομάδες στόχου που θα επιλεγούν για την αειφόρα ανάπτυξη.
Από Managerial aspect, αυτό το ενωτικό [ψυχολογικά + κοινωνιολογικά] στοιχείο είναι το στρατηγικό Positioning. (Απλοποιώντας), ποια θα είναι τα προϊόντα/υπηρεσίες/μηνύματα/στοιχεία υπενθύμισης/φάσεις ζωής, που θα επιλεγούν για ποιον/ποιους με σκοπό:
• τη δημιουργία αξίας,
• την εξασφάλιση ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος έναντι 1) των υπολοίπων περιοχών της Κρήτης, και της Ελλάδας με τα ίδια χαρακτηριστικά 2) της ΕΕ με τα ίδια χαρακτηρίστηκα, 3) απέναντι από τον ανταγωνισμό για τις κρατικές χρηματοδοτήσεις.
• την επιλογή κερδοφόρων ροών εσόδων στο πλαίσιο αειφόρου ανάπτυξης.
• την επιλογή παραγόντων επιτυχίας: μακροχρόνια και εξελίξιμοι.
Στο στρατηγικό Marketing προσπαθούμε πάντα να αναφερθούμε σε συμβολικά ή ψυχολογικά θέματα (η Φύση και ο Πολιτισμός προσφέρονται) που ξεπερνάνε τα απλά χαρακτηριστικά χρήσης, ώστε να μην συγκρινόμαστε και να υποπίπτουμε στον “κανιβαλισμό” του πολέμου τιμών, που (εν προκειμένω) σημαίνει εκποίηση της γεωγραφίας και της ιστορίας (βλέπε Φαλάσσαρνα, Σαντορίνη, αλλά και γενικά ελληνικού αδιαφοροποίητου τουρισμού) (8).
Υπάρχουν πολλοί άξονες που μπορούν να αναβαθμίσουν μερικές περιοχές της Κρήτης πριν τις εξαφανίσουν οι μεταπρατικές πρακτικές.
Αλλά όπως λέει ο κ. Σκουτέλης
«Η αδημονία των συλλόγων και των αρχών για τέτοια ανάδειξη, δεν δηλώνει τίποτε άλλο, από την κεκαλυμμένη εκποίηση ενός ακόμη θησαυρού».
Μανώλης Ντουρουντάκης
DEA Scs Sociales- Univ. Paris 5
DEA Economie du Développement – Univ. Paris 1
MBA ) Univ. Paris 1
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1- Στην έννοια του Καντ.
2- Manager με παράλληλη κατάρτιση σε ανθρωπιστικές και οικονομικές επιστήμες.
3- O M. Allais είναι ο πατέρας της προστιθέμενης αξίας.
4- Τα ιδιαίτερα συμφέροντα μιας χαμηλής σε προστιθέμενη αξία δραστηριότητας: τον τουρισμό , μετατρέπονται σε γενικό συμφέρον της χώρας. Αποτέλεσμα την εξαγωγή όχι βιομηχανοποιημένων προϊόντων ή καινοτομιών (πχ. Ισραήλ, Δανία, κ.α.), αλλά κάτι ‘’θετικό’’ για την εικόνα της ελληνικής εργασίας= τα καλύτερα εξαγώγιμα μας προϊόντα: γιατροί και μηχανικοί.
5- Μην ξεχνάμε την ανάλυση πχ. της φαρμακοβιομηχανίας στην σχέση Εφεύρεση /Façon ꞊꞊꞊> Ο μεταπρατησμός και ο χρόνος.
6- Το 1975 και στο πλαίσιο μεταπτυχιακών μελετών παρουσίασα την ‘’συμβολική έννοια των τόπων λατρείας στα Σφακιά (Lieux de culte et protection du territoire à Sfakia)’’ στην έδρα του Professeur Claude Levy Strauss –College de France, εκδόθηκε το 1975.
7- Mc Kinsey 2022. The multibillion business of well-being.
8- Παράδειγμα . Το 1975 υπό την Προεδρεία του V.G.d’Estaing, στον οποίο υπαγόταν το ΥΠΠΟ, μας είχε ανατεθεί (Publicis Marketing) προβολή των κάστρων του Λίγηρα (21) στις ΗΠΑ. Η πρόταση μας που έγινε δέκτη είχε:
*Κοινό στόχο: τους φοιτητές των Ιερών Πανεπιστημίων των ΗΠΑ: Princeton, Stanford, Harvard, κλπ. (12)
*Positioning: (απλοποιημένα) χάρτης στρατηγικού Positioning με 4 διαστάσεις και δεκάδες κουκίδες του πολιτισμικού σύμπαντος ((υποκατάστατα και ανταγωνισμό). Οι διαστάσεις : παράδοση, ψυχολογία, κοινωνιολογία, εμπειρία, με τις έννοιες και υποσχέσεις: revivre le siècle Lumière , le plaisir de la connaissance, la Culture et le Temps, επιλέξαμε ένα συνολικό τοπίο στον χώρο της αντίληψης και της εικόνας, εκείνο της ψυχω-κοινωνιολογίας και του χρόνου.
