Συνεχίζω το οδοιπορικό που ξεκίνησα την προηγούμενη εβδομάδα, με την άφιξή μας στην Καλαμάτα. Πρώτη εντύπωση: μια πόλη ευρύχωρη με χαμηλά κτίρια και πολλές, μεγάλες πλατείες.
Μετά τον τελευταίο σεισμό που έγινε εδώ, το 1986, την ξανάφτιαξαν με μεγάλη έγνοια και προσοχή. Όσοι την ήξεραν από παλιά, λένε ότι τώρα έχει γίνει μια κούκλα.
Την επόμενη μέρα παρακολουθήσαμε τις εργασίες του συνεδρίου, που ήταν η αιτία του ταξιδιού μας. Με θέμα «Ελληνικότητα και Ρωμιοσύνη. Η μακρά διαμόρφωση της νεοελληνικής πολιτισμικής ταυτότητας μέσα από την σύγκρουση δύο οραμάτων», με κέρδισε αμέσως-είναι γνωστή η αγάπη μου για τον τόπο μας και την ιστορία του. Στον απόηχο του εορτασμού των 200 χρόνων από την δημιουργία του νεώτερου Ελληνικού κράτους και με δεδομένο ότι η Καλαμάτα υπερηφανεύεται ότι ήταν η πρώτη πόλη που ελευθερώθηκε και ότι εκεί κηρύχτηκε πρώτα στις 23Μαρτίου του 1821 η Επανάσταση, ήταν φυσικό το θέμα του συνεδρίου να είναι σχετικό με όλα τα παραπάνω.
Η μία ημέρα που κράτησαν οι συζητήσεις της συνδιάσκεψης ήταν ενδιαφέρουσα αλλά και δύσκολη. Βλέπετε οι ομιλητές ήταν πολλοί και το πρόγραμμα πυκνό. Ωστόσο μας αποζημίωσαν με τα λεγόμενά τους. Ξεκίνησαν από το Βυζάντιο για να διατρέξουν την Τουρκοκρατία και να φθάσουν ως την Επανάσταση και τις ημέρες μας. Συζήτησαν για την ιστορική συνέχεια του έθνους και κατέληξαν στην αναζήτηση της νεοελληνικής ταυτότητας στον 20ο αιώνα.
Για να καταλάβετε το επίπεδο της ημέρας αυτής σημειώνω ότι ένας από τους ομιλητές ήταν και ο πρώην πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Παυλόπουλος καθώς και ο καθηγητής γλωσσολογίας κ. Μπαμπινιώτης. Αναφέρω αυτούς τους δύο ως πλέον αναγνωρίσιμους αλλά όλοι οι ομιλητές ήταν αντίστοιχης πνευματικής αξίας και κορυφαίοι στον τομέα τους.
Από τα τόσα που άκουσα κρατάω το ότι «ο Ελληνικός κόσμος είναι ανθρωποκεντρικός», ότι «η Ελλάδα πάντα υπήρξε το όριο μεταξύ Ανατολής και Δύσης», ότι «όπως και να λεγόμαστε Έλληνες ή Ρωμιοί είμαστε απόγονοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου και την δική του παράδοση διαφυλάττομε», ότι «ο Έλληνας όλα τα γεφυρώνει», και ότι «Έλλην, Γραικός , Ρωμιός, είναι το ίδιο έθνος, διάλεξε και πάρε. Κάνουν το ίδιο». Κουβέντες όχι καινούργιες, αλλά που έχουν πάντα την βαρύτητά τους, ειδικά όταν λέγονται από τέτοιους ομιλητές. Κουβέντες που μερικές φορές τις ξεχνάμε, ή ακόμα χειρότερα τις απαξιώνομε.
Εκείνο το βράδυ περπατήσαμε για λίγο στην πόλη ψάχνοντας για εστιατόριο της αρεσκείας μας. Το παραδοσιακό της φαγητό είναι η γουρνοπούλα που μαθαίνω ότι ήταν το αγαπημένο έδεσμα των Καλαματιανών ήδη από τα Ρωμαϊκά χρόνια και τα νοστιμότατα λαλάγγια-ένα είδος κουλουριού που αντί να το φουρνίσουν, το τηγανίζουν..
Η επόμενη μέρα υπήρξε το ίδιο πολυάσχολη με την προηγούμενη αλλά με διαφορετικό τρόπο. Σήμερα γνωρίσαμε περισσότερο την πόλη και τα περίχωρά της. Από την ξακουστή μονή της Βελανιδιάς που ονομάστηκε έτσι γιατί η θαυματουργή εικόνα της κυράς Χρυσοπηγής-της Παναγίας Ζωοδόχου Πηγής- βρέθηκε μέσα στην κουφάλα μιας αιωνόβιας βελανιδιάς.
Που ήταν το μοναστήρι όπου ασκήτεψε ο Γρηγόριος Δικαίος, αυτός που αργότερα τον είπανε Παπαφλέσσα. Πού είναι τέλος το μέρος, από όπου ξεκινούν κάθε χρόνο οι εορταστικές εκδηλώσεις της 23ης Μαρτίου για την απελευθέρωσης της πόλης από τους Τούρκους.
Εξίσου με εντυπωσίασε και η εκκλησία των Αγίων Αποστόλων ένας μικρός βυζαντινός ναός του 12ου αιώνα που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης. Σύμφωνα με την παράδοση εδώ ήρθε ο Κολοκοτρώνης με τους άλλους καπετάνιους μετά την ελευθέρωσή της, λειτουργήθηκαν και ύψωσαν την σημαία της Επανάστασης. Στην πλατεία έξω από τον ναό αυτό τελειώνουν οι ετήσιοι εορτασμοί και εδώ γίνεται και η αναπαράσταση των γεγονότων της απελευθέρωσης,
Από δίπλα, το αρχαιολογικό Μουσείο γεμάτο καλούδια από μια περιοχή με καμπόσους αρχαιολογικούς χώρους ήδη, από την προϊστορία. Από την πήλινη πινακίδα με το αρχαιότερο κείμενο της Ευρώπης από το 3,500 π.Χ μέχρι το ανάκτορο του Νέστορα και τα βενετσιάνικα κάστρα της Μεθωνης και της Κορώνης που όριζαν τους θαλάσσιους δρόμους η αρχαιολογική σκαπάνη αποκαλύπτει μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ιστορία ανθρώπων και τόπων.
Μα εκεί που εντυπωσιάστηκα περισσότερο ήταν σε δυό εκθέσεις που πήγα. Η μια ήταν του Χανιώτη ενδυματολόγου Γιάννη Μεντζικώφ που αποτύπωσε ζωγραφικά με πολλές λεπτομέρειες και πολύ ευαισθησία και σεβασμό, λαϊκές φορεσιές από όλη την Ελλάδα καθώς και από τις αλησμόνητες πατρίδες. Μας μίλησε κιόλας για το πόνημά του αυτό και γενικότερα για την παράδοση. Δεν ξέρω αν είχατε ποτέ την τύχη να τον ακούσετε αυτόν τον ιδιαίτερο άνθρωπο και καλλιτέχνη. Γιατί είναι μαγικός. Λες, δώσε μου Θεέ μου αυτιά να τον ακούω. Παρακολουθώντας τον, συνειδητοποίησα για μια φορά ακόμα πόσο σημαντική είναι η αξία της παράδοσης. Και πόσος σημαντικός είναι αυτός ο πολιτισμός που είχε αναπτυχθεί όλους αυτούς τους αιώνες στον τόπο μας και που αντί να τον προσέχομε και να τον διαφυλάττομε ως κόρη οφθαλμού, τον αποποιούμαστε και τον ειρωνευόμαστε με μεγάλη ευκολία. Θα αναφέρω δυό περιστατικά. Κάποτε σε ένα χωριό αντάλλαξαν λέει, μια νυφιάτικη τοπική φορεσιά με δυο παπλώματα. Και στην Αθήνα πριν 100 χρόνια μια κυρία της καλής τάξεως αντάλλαξε μια στολή Αμαλίας που είχε από την μητέρα της, με ένα οικόπεδο στο κέντρο της πόλης.
Η δεύτερη έκθεση ήταν αυτή του Μουσείου Γεωργίου και Βικτωρίας Καρέλια. Η οικογένεια Καρέλια-της γνωστής καπνοβιομηχανίας- που ζει και δραστηριοποιείται σε τούτη την περιοχή έχει ενεργή συμμετοχή στα πολιτιστικά και άλλα πράγματα της πόλης. Χαίρεσαι να ακούς για τις δράσεις της καθώς και για το γεγονός ότι δεν κρατάνε το έχει τους για τον εαυτό τους μόνο, αλλά τον μοιράζονται με τους συμπολίτες τους. Που θεωρούν ότι η ανάπτυξη και η ευημερία της πόλης και της κοινωνίας αφορά και τους ίδιους. Σε ένα διώροφο σπίτι λοιπόν, που έχει διαμορφωθεί σε υπερσύγχρονο εκθεσιακό χώρο μας περίμεναν κάπου 90 φορεσιές πλήρεις, όπως και ενδυματολογικά κομμάτια και κοσμήματα από τα μέσα του 18ου αιώνα ως και το 1930. Δεν μπορείτε να φανταστείτε την ομορφιά και τον πλούτο των σχεδίων και των παραλλαγών τους. Όλα αυτά που μαρτυρούν ένα πολιτισμό ευγενικό, με φαντασία, ενταγμένο πλήρως στο φυσικό περιβάλλον τις δυνατότητες και τις ιδιαιτερότητές του.
Αυτές οι εκθέσεις καθώς και η εκδρομή μας της επόμενης ημέρας γράφτηκαν μέσα μου με ανεξίτηλα γράμματα και χρώματα.
Αλλά και τα νερά του Μεσσηνιακού κόλπου με εντυπωσίασαν. Αν και εμείς εδώ στα Χανιά δεν πάσχομε από παραλίες, σαν είδα εκείνο το απόγευμα μέσα στο φως του δειλινού, μετά από πέντε μέρες μακριά της την θάλασσα, κάτι σκίρτησε μέσα μου. Τελικά θέλομε δεν θέλομε, είμαστε απαρέγκλιτα δεμένοι μαζί της.
Το τελευταίο και πιο ενδιαφέρον αξιοθέατο είναι η αρχαία Μεσσήνη. Πόλη που ανασκάπτεται και αναστηλώνεται συνεχώς τα τελευταία 35 χρόνια. Το θαύμα αυτού του προγονικού τόπου το αφήνω για το επόμενο γραφτό μου.
