Κάθε φορά που πλησιάζουν οι Ολυμπιακοί αγώνες, το όνομά του βρίσκεται στα χείλη των αθλητικών συντακτών και των καναλιών που κάνουν αναδρομές στις πρώτες σύγχρονες διοργανώσεις. Βλέπετε άλλο χρυσό μετάλλιο σαν κι αυτό που κατάκτησε για την Ελλάδα στην 5η Ολυμπιάδα στην Στοκχόλμη το 1912, ξαναείδαμε μετά από πολύν καιρό. Μετά από ογδόντα χρόνια το 1992 με την Πατουλίδου, στην Βαρκελώνη. Είναι δε, ο Έλληνας που έχει μαζί με τον Πύρρο Δήμα τα περισσότερα Ολυμπιακά μετάλλια.
Τέσσερα σωστά. Ένα χρυσό, δύο αργυρά και ένα χάλκινο. Το όνομά του «Τσικλητήρας» είναι γνωστό λίγο πολύ σε όλους μας. Όμως δεν ξέρω πόσοι ακριβώς γνωρίζουν κάτι περισσότερο-εγώ πάντως δεν ήξερα- για τον Κωνσταντίνο Τσικλητήρα που έγραψε μια χρυσή σελίδα για τον Ελληνικό αθλητισμό μέσα σε μόλις έξι χρόνια. Γιατί εκτός από τα παραπάνω, κατέχτησε πρωτιές σε πανελλήνια πρωταθλήματα και αγώνες στην Σμύρνη, στην Αλεξάνδρεια, στο Βερολίνο στο Αμβούργο, στο Παρίσι, άλλα καταγεγραμμένα και άλλα όχι. Αγωνίστηκε ακόμα σε πολλά διαφορετικά αθλήματα όπως το άλμα εις ύψος και μήκος άνευ φοράς-εκεί που κέρδισε τις ολυμπιακές διακρίσεις-αλλά και στο άλμα εις ύψος και στο τριπλούν, στο πένταθλο, στην σφαιροβολία, στην πάλη, στον ακοντισμό, ακόμα και στην υδατοσφαίριση. Επίσης υπήρξε για κάποια έτη τερματοφύλακας σε ποδοσφαιρική ομάδα. Όπου και να βρισκόταν, με όποιο άθλημα και αν ασχολείτο, οι διακρίσεις και οι πρωτιές ήταν δεδομένες και συνεχείς. Ο Πανελλήνιος, ο αθλητικός σύλλογος του οποίου ήταν μέλος κάθε χρόνο έπαιρνε την πρώτη θέση στην γενική κατάταξη, χάρη στις νίκες του.
Ο Κωστής Τσικλητήρας γεννήθηκε το 1888 στην Πύλο της Μεσσηνίας, μέσα σε μια ιστορική οικογένεια με σπουδαία εθνική και κοινωνική δράση. Από παιδί λένε, είχε μιαν έφεση στον αθλητισμό. Πάντα πρώτος στα παιχνίδια στους φιλικούς μα και στους μαθητικούς αγώνες. Στα πανηγύρια δε, εντυπωσίαζε κάνοντας άλματα πάνω από δεμένα άλογα. Όσο για την αυλόπορτα του σπιτιού του αυτήν δεν τον έβλεπε ποτέ, γιατί προτιμούσε να μπαίνει μέσα, πηδώντας από τον μαντρότοιχο.
Στα δέκα εφτά του μετακομίζει στην Αθήνα για να σπουδάσει λογιστικά. Στην πρωτεύουσα συνεπαίρνεται ολοκληρωτικά από τον αθλητισμό. Οι προπονητές του εκτιμούν ότι βρήκαν στο πρόσωπο του Κωστή ένα μεγάλο ταλέντο με εξαιρετικό σωματότυπο-ψηλά, λαστιχένια πόδια, μέση με εκπληκτικό σπάσιμο- που του προσέφεραν δυνατότητες μεγάλων διακρίσεων.
Μέρα με την ημέρα, μήνα με τον μήνα οι προσωπικές του επιδόσεις βελτιώνονται. Ο χαρακτήρας του και το πάθος γι αυτό που κάνει, βοηθούν στην γρήγορη εξέλιξή του. Διακρίνεται σε όποιον αγώνα συμμετέχει. Τις λίγες φορές που δεν πετυχαίνει τους υψηλούς στόχους που βάζει, παρακολουθεί προσεκτικά τους αντιπάλους του και κάνει τις αποτυχίες, εμπειρία.
Το 1908 είναι ένας από την 12μελή ολυμπιακή ομάδα της Ελλάδας που με πλοία, τραίνα και μετά από πολυήμερο ταξίδι φτάνει, ταλαιπωρημένη, στο Λονδίνο. Τα δύο αργυρά μετάλλια που κατακτά, νικημένος μόνο από τον αδιαμφισβήτητο Αμερικανό πρωταθλητή, δεν τον ικανοποιούν. «Το φέρω πολύ βαρέως, ότι έχασα» δηλώνει. Ωστόσο στην Αγγλική πρωτεύουσα όλο το γήπεδο είχε παρακολουθήσει τον Έλληνα πρωταθλητή να αγωνίζεται. «Άλλωστε η εμφάνισις του Τσικλητήρα ήτο χαριτωμένον θέαμα. Ανυψωμένος εις την βαλβίδα, ετέντωνεν, ελέπτυνε το σώμα του προς τα επάνω, ύψωνεν ηνωμένα τα χέρια, μεθό εξετέλει το ελαφρόν και άκοπον ως ακρίδος πήδημά του…»*
Το 1912 οι αγώνες διεξάγονται στην Στοκχόλμη. Ο Τσικλητήρας είναι από τους λίγους αθλητές μας που οι επιδόσεις του παραμένουν σταθερά, υψηλές. Μπαίνει στο στάδιο ως σημαιοφόρος της Ελληνικής αποστολής και την τρίτη ημέρα των αγώνων στο άλμα εις μήκος άνευ φοράς καταφέρνει να κατακτήσει την πρωτιά και το χρυσό μετάλλιο. «Η νίκη του αυτή θεωρήθηκε ως νίκη του ευρωπαϊκού αθλητισμού επί του παντοδύναμου αμερικανικού. Χιλιάδες θεατές του σταδίου αποθέωσαν τον νεαρό Ολυμπιονίκη. Οι Σουηδοί αθλητές τον ανασήκωσαν ψηλά στα χέρια τους και τον πέταξαν τρεις φορές ψηλά στον αέρα…»**
Πέντε μέρες μετά, διεξάγεται και το άλλα αγώνισμα το άλμα εις ύψος άνευ φοράς. Αυτό όμως, δεν είναι το καλό του άθλημα και παίρνει μόνο την τρίτη θέση. Ο Τσικλητήρας ανακηρύσσεται ως ο ένας από τους δύο πιο εξαιρετικούς αθλητές των αγώνων. Παίρνει το χρυσό από τα χέρια του βασιλιά της Σουηδίας και η Ελληνική ομάδα κατακτά την 7η θέση στην γενική κατάταξη.
Η επιστροφή στην πατρίδα και η υποδοχή του κόσμου και των αρχών είναι αντίστοιχη με τις σημερινές. Θερμή, ενθουσιώδης και παλλαϊκή . Ο ολυμπιονίκης όμως απαντά; «εξετέλεσα το καθήκον, εις ο η Πατρίς με απέστειλε». Και όταν τον ρωτούν πώς νίκησε λέει: «Όταν ευρέθην εν τω Σταδίω, εις την ταραχήν της πάλης, ησθάνθην λιποψυχούσαν πως την πεποίθησίν μου…… την στιγμήν εκείνην έλαβον μίαν πανίσχυρον έμπνευσιν από την γλυκείαν κυανόλευκόν, …. καθώς ηνεμίζετο ελαφρώς υπό το λίκνισμα απαλής πνοής πρωϊνής αύρας, μου εφαίνετο, ότι με παρώτρυνε στοργικώς προς την νίκην» . **
Αυτά συνέβησαν το καλοκαίρι του 1912. Το φθινόπωρο του ίδιου χρόνου όμως, αρχίζει ο α΄ Βαλκανικός πόλεμος. Ο πρωταθλητής μας στρατεύεται και όταν όλοι τον παροτρύνουν να πάρει μια θέση στα μετόπισθεν γιατί είναι πολύτιμος για το έθνος, αυτός αρνείται. «Στείλτε με στην πρώτη γραμμή,» επιμένει. «Οι Ολυμπιονίκες πρέπει να δίνουν το παράδειγμα».
Τοποθετείται στην Θεσσαλία, αλλά με παρεμβάσεις άνωθεν, επιστρέφει αρχές του 1913 στην Αθήνα. Κρούσματα μηνιγγίτιδας εμφανίζονται στον τομέα του και το μικρόβιο πλήττει και τον ίδιο. Νοσηλεύεται και παλεύει επί μέρες. Οι γιατροί κάνουν το ανθρωπίνως δυνατόν για να τον σώσουν, όμως το μοιραίο τον βρίσκει τον Φεβρουάριο του 1913, στα 25 του χρόνια. Οκτώ μήνες μόνο, μετά τον θρίαμβό του στην Σουηδία.
Η χώρα ολόκληρη έκλαψε για την απώλεια του μεγάλου πρωταθλητή-συμβόλου, τον οποίο ταύτιζε με την Ελληνική ψυχή και ο οποίος κατατάσσεται ακόμα και μέχρι σήμερα στους κορυφαίους αθλητές της χώρα μας. Στο συλλυπητήριο τηλεγράφημά του προς την οικογένεια του αθλητή ,ο πρωθυπουργός Ελεύθ. Βενιζέλος γράφει: «Απέθανε δις ενδόξως Ολυμπιονίκης και Στρατιώτης, Έδωσε εις την πατρίδα του ό,τι ήτο δυνατόν» . **
*Από την ανταπόκριση του απεσταλμένου της εφημερίδας ΕΜΠΡΟΣ στο Λονδίνο, Ζαχαρία Παπαντωνίου
** Από την Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία του Ιωάννη Σκαρτσίλη : ΟΙ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΑΠΟ ΤΟ 1906 ΕΩΣ ΚΑΙ ΤΟ 1912. ΕΛΛΗΝΕΣ ΟΛΥΜΠΙΟΝΙΚΕΣ: Η ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΚΩΣΤΗ ΤΣΙΚΛΗΤΗΡΑ