«Θαλάσσια περιοχή εμβαδού 40.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων καλύπτουν τα δύο «οικόπεδα» δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης στα οποία, όπως ανέφερε ο Πρωθυπουργός, ξεκινούν τις επόμενες ημέρες σεισμικές έρευνες για την διερεύνηση ύπαρξης κοιτασμάτων υδρογονανθράκων.
Και στις δύο περιοχές η πλειοψηφία των δικαιωμάτων έρευνας ανήκει στην ExxonMobil, η οποία, ελέγχει το 70% των δικαιωμάτων, ενώ το υπόλοιπο 30% ανήκει στην Hellenic Energy (ΕΛΠΕ). Σύμφωνα με την Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ), «πρόκειται για την πιο υποσχόμενη περιοχή για την ύπαρξη μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου αλλά και ταυτόχρονα για την λιγότερο ώριμη, όπου είναι επιτακτική η άμεση πρόσκτηση σεισμικών δεδομένων»
Τα παντός είδους μέσα ενημέρωσης, έντυπα και ηλεκτρονικά, βούϊξαν πριν λίγες ημέρες με την παραπάνω είδηση και την αναπαρήγαγαν ποικιλοτρόπως. Η πρώτη σκέψη ήταν : Δηλ. τώρα τι; Θα έχομε-η χώρα μας θα έχει- κάποια στιγμή στο απώτερο μέλλον επάρκεια ενεργειακή; Χαράς ευαγγέλια. Ναι, το κοίτασμα φαίνεται να είναι μεγάλο. Ναι, η πατρίδα μας από κει που ζητιανεύει ενεργειακούς πόρους σαν πτωχή συγγενής, θα γίνει μάλλον, πρωταγωνίστρια και πλουσία. Καλά, όχι τώρα αμέσως. Μετά που θα τελειώσουν οι έρευνες και θα αρχίσει η εξόρυξη. Από το 2028 δηλ και μετά. Και το μεγαλύτερο ποσοστό κερδών, ως φαίνεται δεν θα το έχομε εμείς, αλλά οι ιδιωτικές εταιρείες.
Άκουγα να νέα προβληματισμένη. Αυτές οι έρευνες και η συνεπακόλουθη άντληση δείχνουν πολλά. Πως, εκτός των άλλων, η θάλασσά μας θα αλλάξει. Θα γεμίσει με πλοία μεγάλα ερευνητικά, πλατφόρμες άντλησης, γεωτρύπανα. Και τι ακριβώς σημαίνουν οι λέξεις «σεισμικές έρευνες»; Τα παραπάνω ακούγονται από την μια εντυπωσιακά και ευοίωνα και από την άλλη πολύ ανησυχητικά. Δεν θα επηρεαστεί η φύση με όλα αυτά; Θα ληφθούν άραγε τα προβλεπόμενα αναγκαία μέτρα ώστε να προστατευθεί το περιβάλλον; Δεν θα αλλάξει και η δική μας ποιότητα ζωής προς το χειρότερο; Θα μπορούμε να ζούμε δίπλα στην θάλασσα και να τρεφώμαστε από αυτήν το ίδιο όπως σήμερα; Με μια τόσο βίαιη επένδυση δεν θα υπάρξουν συνέπειες τόσο στην δική μας ζωή και άλλο τόσο στην ζωή του θαλάσσιου οικοσυστήματος της περιοχής;
Το μυαλό μου ταξίδεψε σε μια διαδικτυακή διάλεξη που είχα παρακολουθήσει προ ετών. Για τους δικούς μας θαλάσσιους γίγαντες μιλούσε. Αυτούς που ζουν στα νερά μας, στην λεγόμενη Ελληνική τάφρο-εκεί ακριβώς που θα γίνουν οι έρευνες. Στο κομμάτι της θάλασσας δηλ. που αρχίζει από το Ιόνιο, περνάει από τα ανοιχτά της Δυτικής Κρήτης, διασχίζει το Λιβυκό πέλαγος και καταλήγει στα Δωδεκάνησα. Στο μέρος αυτό της θάλασσας με τα μεγαλύτερα βάθη της Μεσογείου, όπου κατοικεί ένας πληθυσμός κάτω των τριακοσίων ατόμων από το τρίτο μεγαλύτερο ζώο στον κόσμο. Από ένα θηλαστικό θαυμαστό στην όψη αλλά και στην συμπεριφορά και την κοινωνικότητα. Πρόκειται για τους φυσητήρες. Ένα κητώδες που ανέκαθεν βρισκόταν δίπλα μας, στην γειτονιά μας. Οι σημερινοί επιστήμονες ανακάλυψαν και επιβεβαίωσαν την ύπαρξή τους πολύ πρόσφατα, μόλις το 1998. Αλλά ο Αριστοτέλης τα είχε περιγράψει και τα είχε σχολιάσει ήδη από το 350 π.Χ. στο «Περί τα ζώα ιστορίαι». Και φίλοι όμως που κατοικούν στα Φαλάσαρνα, λένε πως βλέπουν συχνά, ειδικά τους χειμερινούς μήνες που ησυχάζουν τα πράγματα και η βουή των επισκεπτών καταλαγιάζει, μακριά στο ανοιχτό πέλαγος, τους πίδακες που αφήνει η αναπνοή τους,.
Φυσητήρας, ο μεγαλύτερος οδοντοφόρος οργανισμός του ζωϊκού βασιλείου. Ένας από τους καλύτερους δύτες, που καταδύεται μέσα σε ελάχιστο χρόνο σε βάθη ως 2000 μέτρα και παραμένει εκεί για να τραφεί, μέχρι και δυό ώρες. Το ζώο-γιατί είναι θηλαστικό- με τον μεγαλύτερο εγκέφαλο από όλα στον κόσμο. Το πιο ομιλητικό στον πλανήτη και αυτό που διαθέτει το μεγαλύτερο όργανο παραγωγής ήχων- ένα, κατά κάποιο τρόπο βιολογικό σόναρ, που το βοηθάει να βλέπει δια των ήχων στα σκοτεινά βάθη των θαλασσών όπου περνάει το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου του.
Αλλά το κυριώτερο και το πιο θαυμαστό από αυτά που άκουσα κι έμαθα για τα κήτη αυτά, αφορά την κοινωνία τους και την ζωή μέσα σ αυτήν. Ένας πολιτισμός μη ανθρώπινος αλλά μεγαλειώδης, αξιοζήλευτος και παράδειγμα προς μίμηση. Γιατί οι φυσητήρες ζουν σε ομάδες των 8-12 ατόμων που έχουν απόλυτη αλληλεγγύη μεταξύ τους- στην κυριολεξία όλοι για τον ένα και ο ένας για όλους. Όταν γεννιέται ένα μικρό, όλη η ομάδα συμπαραστέκεται στην λεχώνα και στο μωρό. Όταν η μητέρα θα πρέπει να καταδυθεί για να τραφεί και να παράξει το γάλα του παιδιού, μια θεία ή μια γιαγιά θα κάνει μπεϊμπισίτινγκ μέχρι εκείνη να επιστρέψει. Οι μεγαλύτερες που είναι οι φορείς γνώσης και εμπειρίας θα διδάξουν το μικρό τα πάντα. Από την γλώσσα της ομάδας, την συμπεριφορά ανάμεσα στα μέλη, τους κανόνες της κοινής τους διαβίωσης, μέχρι και το πώς θα χρησιμοποιεί το ηχοεντοπιστικό του σύστημα. Θα του διδάξουν επίσης πώς οι χρήσιμες πληροφορίες για τους τόπους και τους τρόπους τροφής θα πρέπει να μοιράζονται ανάμεσα στα μέλη της κοινότητας . Η κοινωνία των φυσητήρων είναι λένε οι επιστήμονες πολυπολιτισμική, αφού σε κάθε περιοχή ζουν διαφορετικές φυλές. Κάθε φυλή έχει τα δικά της χαρακτηριστικά που δεν μοιάζουν με των άλλων, την δική της γλώσσα –όσοι διαβιούν στο Ελληνικό τόξο μιλούν, λένε οι ειδικοί, την κρητική μεσογειακή διάλεκτο-και τις δικές της μοναδικές συνήθειες.
Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερα από αυτά τα εξαιρετικά ζώα εκβράζονται στις ακτές θανάσιμα πληγωμένα από τις προπέλες διερχομένων σκαφών. Ή πεθαμένα από ασιτία με φριχτούς πόνους και με ένα στομάχι γεμάτο από πλαστικές σακούλες που έχουν πετρώσει. Ή τρελλαμένα από τους ολοένα περισσότερους και δυνατότερους θορύβους που πλήττουν το εξαιρετικά ευαίσθητο ηχοσύστημά τους. Πως θα επιβιώσουν αυτά τα ζωντανά εν μέσω σεισμικών ερευνών και εξορύξεων;
Τι λες τώρα, θα μου πείτε. Οι φυσητήρες θα μας νοιάξουν ή το φυσικό αέριο που θα μας σώσει και θα μας ξεπεινάσει δια παντός. Όμως νομίζω ότι το έχωμε πια καταλάβει πως είμαστε κι εμείς μέρος μιας αλυσίδας. Κάθε κρίκος που χάνεται, με κάποιον τρόπο επηρεάζει και την δική μας ποιότητα ζωής. Υπάρχουν μέθοδοι να κάνωμε τα πράγματα λίγο πιο ανώδυνα για τους γίγαντες των νερών μας, τον θησαυρό που μας κάνει την τιμή να ζει δίπλα μας, στην γειτονιά μας. Εξ άλλου, η φροντίδα μας για τους άλλους και το περιβάλλον δείχνει και την ποιότητα του δικού μας πολιτισμού.
Οι φυσητήρες με έναν εγκέφαλο έξίσου πολύπλοκο με του ανθρώπου, κατάφεραν να ζήσουν σε αυτόν τον πλανήτη 20 εκατομμύρια χρόνια-δηλ. 19 εκατομμύρια περισσότερα από το ανθρώπινο είδος, χωρίς να τον καταστρέψουν.
Θα καταφέρουν άραγε να επιβιώσουν και από την ανθρώπινη απληστία;
Υ.Γ. Τη διάλεξη «Φυσητήρες: Ένας νομαδικός πολιτισμός γιγάντων δίπλα στις ακτές μας» μπορείτε να την παρακολουθήσετε στο: http://www.blod.gr/lectures/Pages/viewlecture.aspx?LectureID=1392
