Στο δεύτερο μέρος της εκδρομής μας στην χώρα του καφέ αφήσαμε τα αεροπλάνα και πιάσαμε τα αυτοκίνητα.
Στην μέση περίπου της εκδρομής επιβιβαστήκαμε σε μεγάλου κυβισμού 4χ4 τζιπ πήραμε τα μπαγκάζια μας και ένα σωρό άλλα χρειώδη όπως γκαζιέρες, φουφούδες, σκηνές, στρώματα, τρόφιμα και ξαμοληθήκαμε στον νότο της Αιθιοπίας για σαφάρι. Διασχίσαμε χιλιόμετρα στην σαβάνα, κοιμηθήκαμε σε σκηνές -μια νύχτα μάλιστα δίπλα σε ένα λιοντάρι,- πλυθήκαμε στο ύπαιθρο με νερό από μια χειροκίνητη αντλία, φάγαμε φαγητά που τα είχαν μαγειρέψει οι συνοδοί μας στην μέση του πουθενά παρέα με κλέφτες μπαμπουΐνους που δεν άφηναν τίποτα απείραχτο. Ακόμα και τα σκουπίδια μας ήταν γι αυτούς πολύτιμα λάφυρα. Το πιο εντυπωσιακό και αυτό που μας έχει μείνει περισσότερο ήταν το καθημερινό σχεδόν κόλλημα στα λασπωμένα περάσματα. Οι υποτυπώδεις δρόμοι της κοιλάδας διακόπτονταν συχνά από ρέματα και ποτάμια. Διασχίζοντάς τους όλο και κάποιο από τα αυτοκίνητά θα έμενε ακινητοποιημένο στην γεμάτη νερό, λάσπες και φερτά υλικά, δίοδο. Ευτυχώς ήταν όλα τα τζιπ εφοδιασμένα με σχοινιά και βαρούλκα για να ρυμουλκούν το ένα το άλλο. Το επιστέγασμα ήταν όταν γυρνώντας από ένα χωριό βρήκαμε τον στεγνό ξεροπόταμο που είχαμε περάσει το πρωί να έχει μετατραπεί από τις βροχές στα βουνά σε ένα ορμητικό χείμαρρο. Εκείνο το μεσημέρι κόλλησαν και τα έξι αυτοκίνητα της παρέας μας.
Καταλαβαίνετε λοιπόν. Η διαδρομή αυτή ήταν δύσκολη, ασυνήθιστη αλλά και ενδιαφέρουσα. Γεμάτη εικόνες όμορφες και περίεργες μαζί που μόνο σε βιβλία έβλεπα μέχρι τότε. Μια εμπειρία ζωής, θεωρώ. Εννοείται ότι δεν φτάνουν χιλιάδες λέξεις για να περιγράψω εκείνες τις ημέρες. Θα σας μεταφέρω μόνο κάποιες στιγμές…
Τον νότο λοιπόν της χώρας αυτής τον διασχίζει ο μεγάλος ποταμός Όμο. Μεταξύ των συνόρων Αιθιοπίας Σουδάν και Κένυας σχηματίζεται μια κοιλάδα όπου είναι εγκατεστημένες 15 φυλές από 1,000 ως 70,000 άτομα η κάθε μια. Παρ όλο που η περιοχή που διαμένουν είναι σχετικά μικρή και οι άνθρωποι αυτοί στην ουσία είναι γείτονες, η κάθε μια φυλή έχει την δική της εξέλιξη, την δική της γλώσσα, κουλτούρα και ιδιαιτερότητα. Ζουν ακόμα και στις μέρες μας σε μιαν εποχή μακρινή, χιλιάδες χρόνια πριν. Κατοικούν σε καλύβες φτιαγμένες με χόρτα, πηλό και λάσπη. Τα ρούχα τους τις περισσότερες φορές είναι δέρματα ζώων. Φορούν μεταλλικά βραχιόλια και σκουλαρίκια φορτωμένα με λογής λογής αντικείμενο από καρφιά εως φυτά. Τα μαλλιά τους τα χτενίζουν με λάσπη και το σώμα τους το βάφουν και το στολίζουν με ανάγλυφα σημάδια –αυτά σχηματίζονται όταν αφήσουν τις πληγές που έχουν κάνει χαρακώνοντας με ξυραφάκια το δέρμα τους να μολυνθούν. Οι πληγές κάποια στιγμή επουλώνονται αλλά οι ουλές παραμένουν, για πάντα στολίδι αλλά και δηλωτικό ταυτότητας, φυλής και ιδιότητας.
Τη μεγαλύτερη ιδιαιτερότητα την κατέχουν οι γυναίκες της φυλής Μούρσι. Τρυπούν το κάτω χείλος-και τα αυτιά τους- και τοποθετούν μέσα στην τρύπα ένα μικρό ξύλινο ή πήλινο δίσκο. Με την πάροδο του χρόνου ο πρώτος δίσκος αντικαθίσταται με μεγαλύτερους, ολοένα μεγαλύτερους. Για να μπορούν να τρώνε οι γυναίκες αυτές αναγκάζονται να σπάσουν με πέτρα και να βγάλουν τα δυό μπροστινά τους δόντια. Λέγεται ότι την πρακτική αυτή την εφάρμοσαν οι Μούρσι για να προφυλάξουν τις γυναίκες τους από την αρπαγή. Οι άσχημες ήταν άνευ αξίας για τους παντός είδους εμπόρους που λυμαίνονταν την περιοχή.
Οι άνδρες ως επί το πλείστον ασχολούνται με την κτηνοτροφία, εκτρέφοντας βόδια και κατσίκια. Εκτός από το φαγητό που παίρνουν από αυτά, τα ζώα είναι και νόμισμα. Τα πάντα αποτιμώνται με αγελάδες- 30 με 50 από αυτές στοιχίζει ένα όμορφο κορίτσι. Τόσο όμως κοστίζει και ένα τελευταίοι τύπου καλάσνικοφ. Γιατί τα όπλα είναι το μοναδικό σύγχρονο κομμάτι του πολιτισμού τους. Hδη από την εποχή που ταξίδεψα, είκοσι χρόνια πριν, οι άνδρες κρατούσαν στο ένα χέρι ένα μπορκοτά –ξύλινο αντικείμενο πολλαπλών χρήσεων- και στ άλλο ένα όπλο. Θυμάμαι μάλιστα που κάποια φορά κόντεψε να τα χρησιμοποιήσουν εναντίον μας. Ήταν η στιγμή που θελήσαμε να τους φωτογραφίσωμε. Τους δίναμε ως δώρο σαπούνια και ξυραφάκια. Εκείνοι όμως ήθελαν χρήματα. Εμείς σκεφτόμαστε ότι τα δώρα θα τούς ήταν πιο χρήσιμα. Ότι το χρήμα διαφθείρει και ότι δεν θα μπορούσαν να το χρησιμοποιήσουν. Τελικά όμως μόνο με την επέμβαση των ψυχραιμότερων και μετά την καταβολή όσων χρημάτων ζητούσαν, απεφεύχθη σοβαρότερο επεισόδιο.
Η Αιθιοπία θεωρείται το λίκνο της ανθρωπότητας. Στην περιοχή Αφάρ το 1974 βρέθηκε η Λούσυ. Που είναι το πιο γνωστό και καλοδιατηρημένο απολίθωμα ανθρωποϊδούς αφού το 40% του σκελετού της είναι άθικτο. Η Λούσυ πρέπει να είχε ύψος μέχρι 1,10 μέτρα και να ζύγιζε περίπου 22-30 κιλά. Υπολογίζεται ότι η ηλικία της είναι γύρω στα 4,000,000 χρόνια και περπατούσε όρθια. Θεωρείται δε το μεταβατικό στάδιο από τον πίθηκο στον άνθρωπο. Πρόγονο του homo sapiens την θεωρούν όλοι. Χρωστά δε το όνομά της στο τραγούδι των Μπήτλς Lucy in the sky with diamonds. που ακουγόταν από το ραδιόφωνο την ώρα της ανακάλυψής της.
Άλλη μια δυνατή εικόνα ήταν τα παιδιά. Παιδιά να φωνάζουν να ποδοπατιούνται, να τρέχουν, να μας κυνηγούν και να μας ζητούν… οτιδήποτε. Οτιδήποτε θα ήθελαν οι παράξενοι λευκοί να τους δώσουν. Στην πορεία αντιληφθήκαμε ότι εκτός από τις καραμέλες είχαν ιδιαίτερη πέραση και τα άδεια μπουκάλια μιας χρήσεως. Βλέπετε το νερό τις περισσότερες φορές, απείχε από την κατοικία τους χιλιόμετρα. Και τα πλαστικά μπουκάλια τούς ήταν πολύτιμα για την μεταφορά του.
Μια τελευταία εικόνα είναι οι φωλιές των τερμιτών. Χωμάτινες, πανύψηλες σημαδεύουν την Αφρικανική σαβάνα. Διαβάζω ότι οι φωλιές αυτές, ολόκληρες πόλεις όπου κατοικούν εκατομμύρια εντόμων, είναι θαύμα τεχνικής. Είναι φτιαγμένες εξ ολοκλήρου από φυσικά, βιοδιασπώμενα υλικά. Οι χώροι κλιματίζονται και η υγρασία ελέγχεται με τρόπο φυσικό χωρίς την κατανάλωση ενέργειας. Τρόφιμα καλλιεργούνται, χωράφια ποτίζονται με νερό πηγαδιών που σκάβονται στο βάθος της αποικίας εξασφαλίζοντας στους κατοίκους της αυτάρκεια τροφής Τόσο τέλειες είναι αυτές οι πόλεις των εντόμων που οι επιστήμονες τις μελετούν προκειμένου να διδαχθούν από τις ευφυείς αυτές κατασκευές, τρόπους οικοδόμησης κατοικιών σε υγιεινό περιβάλλον, με εξοικονόμηση ενέργειας και εναρμονισμένο με την φύση. Ήδη το πρώτο κτίριο που στηρίχτηκε στο παράδειγμα των κατοικιών των τερμιτών έχει χτιστεί από την δεκαετία του 1990 στην Χαράρε της Ζιμπάμπουε.
Αναπολώ το την εκδρομή αυτή και σκέφτομαι ότι κι εμείς σαν τον πολυμήχανο Οδυσσέα «ανθρώπων μάθαμε πολλών τις χώρες και την γνώμη». Αλήθεια τι θησαυρό, τι πλούτο γνώσεων, εικόνων, συνηθειών και συναισθημάτων προσφέρει κάθε ταξίδι.
