Θαρρέψαμε πως το 2021 και το 2022 τα είπαμε όλα. Πως με τις εκδηλώσεις, τους εορτασμούς και τις μαζώξεις διαδικτυακές και ζωντανές εξαντλήσαμε το 1821 και την επανάστασή μας. Μα τούτη φανερώνεται ανεξάντλητη κι αστείρευτη κι όλο καινούργια πράγματα έχει να μας πει και να μας διδάξει.
Σήμερα, παραμονές της 202ης επετείου θα σας πω μιαν ιστορία από την δύσκολη εποχή της. Όχι από την εποχή των επιτευγμάτων και των νικών. Αλλά από τον καιρό του Ιμπραήμ. Τότε που, αρχίσανε οι εμφύλιοι, η φαγωμάρα. Και ο Αιγύπτιος πασάς που έστειλε ο σουλτάνος για να μας συνετίσει, ανεβοκατέβαινε την Πελοπόννησο, έκαιγε, διαγούμιζε και μοίραζε προσκυνοχάρτια. Τότε που όλοι θαρρούσαν πως το τέλος του αγώνα, σίμωνε.
Μετά το πάρσιμο του Μεσολογγιού και την ηρωϊκή του έξοδο τον Απρίλη του 1826, ο Ιμπραήμ ξαναγυρίζει στον Μοριά. Ένα από τα επόμενα σχέδιά του είναι να βάλει χέρι στην Μάνη. Να τσακίσει τους ανυπότακτους της περιοχής και να τελειώνει με τους ραγιάδες. Στις 21 του Ιούνη του 1826, 8.000 πεζοί και 2.000 ιππείς παρατάσσονται στην Βέργα του Αλμυρού στον Μεσσηνιακό κόλπο, απέναντι σε 2.400 Μανιάτες. Οι Έλληνες είναι ταμπουρωμένοι πίσω από ένα φράχτη, μια ξερολιθιά κατασκευασμένη επι ταυτού, για την άμυνα του τόπου. Ο Αιγύπτιος πασάς εξαπολύει εναντίον τους τον άριστα εκπαιδευμένο από Γάλλους αξιωματικούς, στρατό του. Τις επόμενες ημέρες 22, 23, και 24 του Ιούνη αμέτρητη καβαλαρία με πολλά κανόνια εφορμά σε απανωτά γιουρούσια -οκτώ με δέκα την ημέρα- πρσπαθώντας να ξεπεράσει τον φράχτη. Μα δεν τα καταφέρνει. Τότε ο Ιμπραήμ συλλαμβάνει την ιδέα να στείλει δυνάμεις στα μετόπισθεν, πίσω από τους αμυνόμενους. Στον Δυρό. Ήξερε ότι όλοι οι μάχιμοι Μανιάτες πολεμούσαν στην Βέργα και ότι στα χωριά τους είχαν μείνει μόνο οι γέροντες, οι άρρωστοι και οι γυναίκες,. Επομένως η κατάληψη του εσωτερικού της Μάνης κατά την άποψή του, θα ήταν εύκολη υπόθεση.
Πίστευε ότι έτσι, με τον τρόπο αυτό θα έκοβε τις γραμμές επικοινωνίας και εφοδιασμού των αμυνομένων και θα τους έκαμπτε το ηθικό. Και κάπου στο βάθος του μυαλού του υπήρχε η υπόνοια, ότι οι αγωνιστές θα άφηναν το πεδίον της μάχης στην Βέργα για να πάνε να υπερασπιστούν τα σπίτια τους και τα γυναικόπαιδα. Στέλνει λοιπόν στις 24 Ιουνίου ένα μικρό στόλο με 1.500 άνδρες στον κόλπο του Δυρού, ο οποίος όμως εύκολα, αποκρούεται. Την επομένη, αχάραγα στέλνει νέες δυνάμεις. Οι παπάδες που ετοιμάζονταν για την λειτουργιά, τούς αντιλαμβάνονται. Χτυπούν τις καμπάνες και καλούν τα χωριά σε συναγερμό. Οι άμαχοι, κυρίως γυναίκες που ήταν στους αγρούς για να θερίσουν, επιτίθενται στους εισβολείς με πέτρες, με ξύλα, με δρεπάνια.
«…Οι γυναίκες εν τω άμα, κάμανε μεγάλο θάμα. Ανασκουμπώνουν τις ποδιές και βάνουν πέτρες στρογγυλές. Καύκαλα ανοίγουνε πολλά ή σκορπούνε τα μυαλά και αρπάζουν τα τραπάνια (δρεπάνια) και τους κόβουν τα κεφάλια…» μαρτυρείται. Κάπου αλλού: «Η απόβασις των εχθρών τάχιστα εγνώσθη εις τα πέριξ χωρία. Και πάραυτα οι γέροντες ανακαλούντες την παλαιάν νεότητά των και αι γυναίκες ως μυθολογούμεναι Αμαζόνες, ωπλισμέναι αι πλείσται, άλλαι δε με δρεπάνια, έδραμον κατά των εχθρών».
Παρά τους 1.000 κανονιοβολισμούς που έριξαν τα αιγυπτιακά πλοία προς εκφοβισμό, τίποτα δεν μπορούσε να ανακόψει την ιερή μανία ων Μανιατών και των Μανιατισσών. Σε λίγη ώρα σύμφωνα με μαρτυρία αυτόπτη, ο τόπος γέμισε κουφάρια και ο όρμος του Δυρού κοκκίνισε από το αίμα.
Απίστευτες εικόνες θάρρους και μεγαλοσύνης ξετυλίγονται.
Η Πανώρια Βοζίκη σκοτώνει με το δρεπάνι αυτόν που προσπαθούσε να αιχμαλωτίσει τον πατέρα της. Κάποιες μανάδες που βρίσκουν τα παιδιά τους σκοτωμένα παίρνουν τα όπλα τους-γιατί τα παληκαράκια οπλοφορούσαν- και συνεχίζουν τον αγώνα.
Ο αρχιμανδρίτης Αμβρόσιος Φραντζής γράφει παραστατικά για τον πάνδημο συναγερμό της Μάνης: « οι Μανιάτες χτύπησαν τις καμπάνες των εκκλησιών και μαζεύτηκαν όλοι. Αρχιερείς, ιερείς, άνδρες, γυναίκες και παιδιά έτρεξαν προς τον Δυρό…. συγχρόνως έγραφαν προς τους αμυνομένους στον Αλμυρό να μην ταραχθούν καθόλου και να μην αφήσουν την θέση τους».,
Οι Αιγύπτιοι σύντομα τράπηκαν σε φυγή.
Την Παρασκευή 25 Ιουνίου ο Ιμπραήμ αποχωρεί και από την Βέργα με μεγάλες απώλειες. Πολλοί σκοτώθηκαν, αλλά και πολλοί πνίγηκαν
Ο Σπυρίδων Τρικούπης στην Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως διηγείται ότι «αυτές οι δρεπανηφόρες Μανιάτισσες εφάνηκαν άνδρες κι ακόμα και μέσα στην θάλασσα κατεδίωκαν τους Αιγυπτίους».
Μετά από αυτές τις αποτυχημένες μάχες, ο Ιμπραήμ εγκατέλειψε προσωρινά την προσπάθεια κατάληψης της Μάνης και το ηθικό των επαναστατημένων Ελλήνων, σε μια περίοδο που η Επανάσταση περνούσε τη δυσκολότερη φάση της, τονώθηκε.
Ο Αμβρόσιος Φραντζής συνεχίζει την αναφορά του στις μάχες του Δυρού και της Βέργας, λέγοντας ότι ο Ιμπραήμ επέστρεψε εις τα Μεσσηνιακά φρούρια με πολύ ντροπή και « εκινδύνευσε να καταστή φρενήρης». Ο περίγυρός του τον παρηγορούσε ότι στην επόμενη εκστρατεία θα καταστρέψουν ολοκληρωτικά τους Μανιάτες και την Μάνη. Παρά τις υποσχέσεις όμως και η επόμενη προσπάθεια του Αιγύπτιου δυό μήνες μετά, στις 28 Αυγούστου 1826 αποτυγχάνει. Ο Ιμπραήμ τότε επιχείρησε νέα εκστρατεία, από άλλη μεριά αυτή τη φορά. Με 4.000 άνδρες κατευθύνεται προς την ανατολική πλευρά του Ταΰγετου. Και πάλι δεν τα καταφέρνει. Έχει μάλιστα τόσες απώλειες που το μέρος που έγινε η μάχη και που μέχρι τότε λεγόταν Πολυτσάραβος δηλ. τόπος με πολλές αφάνες πολλά ρείκια, αλλάζει όνομα. Σήμερα πλέον ονομάζεται Πολυάραβος- εξ αιτίας του πλήθους των Αράβων που εξολοθρέφτηκαν εκεί.
Τελικά όσο διαβάζω και μελετώ γι αυτήν την περίοδο του Ιμπραήμ, τόσο σκέφτομαι ότι υπάρχουν πολλά στερεότυπα και ότι παρ όλα όσα λέγονται και όσα γράφονται για την δύναμη και την αποτελεσματικότητά του δεν τα κατάφερνε παντού καλά. Την Μάνη πάντως, παρ όλο που προσπάθησε τρεις φορές, δεν την κατέλαβε.
