Χρόνια πολλά, φίλοι συμπολίτες.
Για άλλη μια φορά αυτές τις άγιες ημέρες το «φλέγον» θέμα, είναι ένα. Το Άγιο Φως και η έγκαιρη άφιξή του με αεροπλάνα και ειδικές επί τούτου πτήσεις από και προς τους Αγίους Τόπους και ανά την Ελληνική επικράτεια . Η έγνοια μας μεγάλη, να προλάβει να φτάσει στην ώρα του, ώστε οι ιερείς εγκαίρως να μας καλέσουν από την Ωραία Πύλη να λάβωμε φως εκ του ανεσπέρου φωτός και να ξεκινήσει όλο το τελετουργικό που θα φτάσει στην κορύφωσή του με το «Χριστός Ανέστη» και το «Αναστάς ο Ιησούς από του τάφου».
Η τελετή της αφής του Αγίου Φωτός αποτελεί προνόμιο του Ελληνορθόδοξου Πατριάρχη Ιεροσολύμων και επαναλαμβάνεται κάθε πρωΐ Μεγάλου Σαββάτου στην λειτουργία της Ανάστασης στον Πανάγιο Τάφο, με ειδικό τελετουργικό και κανόνες που τηρούνται με μεγάλη προσοχή και τάξη. Οι ειδικοί εικάζουν ότι το άναμμα της λαμπάδας της Αναστάσεως με το Άγιο Φως, διασώζει παραδόσεις των πρώτων Χριστιανικών χρόνων. Καθιερώθηκε γύρω στον 9ο αιώνα όταν ο Ορθόδοξος Πατριάρχης άρχισε να εισέρχεται στον Πανάγιο Τάφο όπου αφού προσευχόταν έδινε στον αρχιδιάκονό του το Φως. Κι εκείνος με την σειρά του το πρόσφερε στον λαό. Περιγραφές ανά τους αιώνες από ταξιδευτές μοναχούς ή πολίτες, ορθόδοξους, καθολικούς αλλά και μουσουλμάνους και εβραίους αποδεικνύουν ότι η ιστορία του Αγίου Φωτός είναι μια ζωντανή παράδοση που επιβιώνει και φτάνει μέχρι τις μέρες μας, χωρίς διακοπή.
Παλιές ιστορίες λένε, ότι όταν οι Άγιοι Τόποι καταλήφθηκαν από τους Σταυροφόρους, οι Λατίνοι θέλησαν το Μεγάλο Σάββατο του 1100 μ.Χ. να αναλάβει ο δικός τους Πατριάρχης ο Καθολικός, την τελετή. Παρότι όμως όλο το τυπικό κρατήθηκε και έγινε με όλους τους προβλεπόμενους τρόπους, το Άγιο Φως δεν εμφανίστηκε.
Η τελετή παρατάθηκε για αρκετές ακόμη ώρες και επαναλήφθηκε με επικλήσεις, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Οι Λατίνοι ιερείς διέταξαν τότε τους Σταυροφόρους να εξομολογηθούν τα αμαρτήματά τους – πρώτα απ όλα τις σφαγές που διέπραξαν κατά την κατάληψη της Ιερουσαλήμ. Μετά, αφού το όλο πράγμα δεν έφερε αποτέλεσμα, αποσύρθηκαν και επέτρεψαν στους Ορθοδόξους να κάνουν λιτανεία στον Πανάγιο Τάφο. Το Άγιο Φως βγήκε πανηγυρικά και έτρεξαν όλοι να το παραλάβουν για να γιορτάσουν την άλλη μέρα, Πάσχα!
Την επόμενη χρονιά 1101 μ.Χ. οι Σταυροφόροι με το ιερατείο τους και πάλι προσπαθούν να βγάλουν το Άγιο Φως, Το Μεγάλο Σάββατο, προσεύχονται όλη μέρα, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Ο βασιλιάς τους παρακολουθεί περίλυπος. Τέλος, αποφασίζουν να συνεχίσουν και την άλλη μέρα το πρωί. Το Άγιο Φως όμως και πάλι δεν βγαίνει και απογοητευμένοι, κλειδώνουν το Άγιο Κουβούκλιο και φεύγουν για να συνεχίσουν τις προσευχές στο Ναό του Κυρίου που βρίσκεται πάνω στη βάση του Ναού του Σολομώντος.
Αφήνουν πίσω τους Ορθόδοξους, τους Αρμένιους και τους Κόπτες που επιχειρούν λιτανεία γύρω από του Κουβούκλιο. Και ω του θαύματος! Το Άγιο Φως βγαίνει πανηγυρικά. Το βλέπουν να αστραποβολά μέσα στον Πανάγιο Τάφο, παρότι είναι κλειδωμένος! Είναι η πρώτη και μοναδική φορά που αναφέρεται στην ιστορία ότι το Άγιο Φως δεν βγήκε το Μεγάλο Σάββατο αλλά την επόμενη μέρα, Κυριακή του Πάσχα του 1101 μ.Χ. Πιστεύεται ότι, αυτό το συγκλονιστικό περιστατικό είναι η αιτία που επιτρέπει στους Έλληνες Ορθοδόξους, να βγάζουν το Άγιο Φως ακόμη και μέχρι σήμερα.
Αλλά υπάρχει κι άλλη μια ιστορία, νεώτερη, για το Άγιο Φως. Λένε πως το 1579 ή κατ άλλους το 1634 οι Αρμένιοι δωροδόκησαν τον σουλτάνο για να τους δώσει την άδεια να εισέλθουν στον Ναό της Αναστάσεως και να βγάλουν αυτοί το Άγιο Φως από τον Πανάγιο Τάφο.
Η άδεια δόθηκε. Οι Αρμένιοι μπήκαν μέσα στον Ναό και τον κλείδωσαν.
Ο Ορθόδοξος Πατριάρχης όταν είδε το Κουβούκλιο κατειλημμένο και τους Αρμένιους μέσα στον Πανάγιο Τάφο, γονατίζει έξω στην είσοδο του Ναού κοντά σε μία από τις κολόνες της εισόδου και γεμάτος πίστη κάνει την ευχή και το τυπικό όπως ακριβώς συνήθιζε να το κάνει και τα προηγούμενα χρόνια.
Ξαφνικά η κολόνα σχίζεται. Το Άγιο Φως πετάγεται από την ρωγμή και ανάβει ς τις λαμπάδες του Πατριάρχη. Ή κολόνα μέχρι σήμερα παραμένει εκεί , ραγισμένη, να θυμίζει το γεγονός αυτό.
Ένας Αγαρηνός Εμίρης που παρακολουθούσε τα γεγονότα από τον μιναρέ του τζαμιού που βρίσκονταν απέναντι από τον Ναό, φώναξε μόλις είδε το Άγιο Φως να σκίζει την κολόνα: «Μεγάλη η πίστη των Χριστιανών! Ένας είναι ο αληθινός Θεός, ο Θεός των Χριστιανών. Πιστεύω στον Αναστάντα εκ νεκρών Χριστόν. Τον προσκυνώ ως Θεό μου».
Μετά από αυτή την ομολογία του ο εμίρης πήδησε από τον μιναρέ, ή κατά μια άλλη πιο πιθανή εκδοχή, μαινόμενο πλήθος μουσουλμάνων ανέβηκαν και τον γκρέμισαν από τον εξώστη. Κατά την πτώση του όμως δεν έπαθε τίποτα. Τότε οι μουσουλμάνοι τον έπιασαν και τον αποκεφάλισαν. Το λείψανο του φυλάσσεται μέχρι και σήμερα στην Ιερά Μονή της Μεγάλης Παναγίας των Ιεροσολύμων.
Εγώ ωστόσο θέλω να κλείσω τούτο το κείμενο με την κουβέντα μιας κολλητής που πριν μερικά χρόνια τέτοιες μέρες επισκέφτηκε τους Αγίους Τόπους.
Το Άγιο Φως, μου περιέγραφε, κατέβαινε από ψηλά τον θόλο της Εκκλησιάς. Έμοιαζε σαν ασπρογάλαζες φωτίτσες που στριφογύριζαν και κινούνταν μέσα στον Ναό και πολλές φορές κάθονταν πάνω στις λαμπάδες ή στις καντήλες των εικονισμάτων, που άναβαν από μόνες τους. Μα το πιο θαυμαστό ήταν, που η φλόγα αυτή αρχικά δεν έκαιγε. Μπορούσες να την αγγίξεις, να την περάσεις μέσα από τα μαλλιά, το πρόσωπο ή τα ρούχα σου. Δεν αισθανόσουν κάψιμο. Μόνο μια ελαφριά ζέστη που με κανένα τρόπο δεν σε πλήγωνε. Η φλόγα αυτή σταδιακά και μετά από λίγη ώρα, έπαιρνε τις κανονικές ιδιότητες της φωτιάς και άρχιζε να πονά και να καίει, όταν την ακουμπούσες.
Όλα αυτά είναι παραδόσεις και εντυπώσεις που κάθε τέτοιες μέρες τις θυμόμαστε και τις συζητάμε. Είναι θαύμα, λένε κάποιοι. Είναι κόλπο, λένε κάποιοι άλλοι. Εγώ θαρρώ πως τέτοιου είδους γεγονότα δεν εξηγούνται με την λογική. Η πίστη είναι αυτή που τα κάνει θαύματα ή όχι. Και τελικά δεν ξέρω αν έχει καν σημασία, η ορθολογιστική προσέγγιση και ερμηνεία τους. Η πίστη του καθενός μας είναι αυτή που έχει σημασία. Και αυτή, νομίζω, δεν θα έπρεπε -εκτός αν είμαστε σαν τον άπιστο Θωμά- να έχει ανάγκη αποδείξεων και εξηγήσεων.
Χριστός Ανέστη, φίλοι. Το Άγιο Φως ας φωτίζει τις ζωές μας.
