Ενόσω έγραφα το προηγούμενο κείμενό μου με τις αναμνήσεις από εκείνο το εκδρομικό Πάσχα στις τρεις χώρες της Μέσης Ανατολής, την Συρία, την Ιορδανία και τον Λίβανο κατακλίστηκα από τις μνήμες, τις εικόνες και τις μυρωδιές των τόπων αυτών. Ήταν τόσο έντονες που δεν μπόρεσα να τις παραμερίσω.
Σκέφτηκα ότι αξίζει τον κόπο να τις μοιραστώ μαζί σας. Αυτή η εκδρομή τα είχε όλα, όσα θα μπορούσε να γυρέψει ένας ταξιδιώτης. Πάμπολλα απομεινάρια παλαιότερων χρόνων και πολιτισμών σε μέρη σχεδόν ανέγγιχτα μέσα στους αιώνες, με τεράστιο Ελληνικό ενδιαφέρον (από τους τόπους αυτούς πέρασε ο μεγάλος στρατηλάτης ο Αλέξανδρος και εδώ άκμασαν για κάποιους αιώνες τα βασίλεια των διαδόχων του των Πτολεμαίων και των Σελευκιδών κατά την λεγόμενη Ελληνιστική περίοδο). Μνημεία θρησκευτικά μιας και η Μέση Ανατολή είναι το μέρος που γεννήθηκαν και επιβιώνουν μέχρι και στις μέρες μας οι τρεις μονοθεϊστικές θρησκείες. Απομεινάρια μεταγενέστερα, μας θυμίζουν ότι σε τούτα τα μέρη οι οπαδοί των ίδιων θρησκειών πολεμούν από την ημέρα δημιουργίας τους ως και σήμερα ακόμα για την κυριαρχία των τόπων αυτών που και οι τρεις τούς θεωρούν ιερούς. Και στα ίδια μέρη, βρίσκομε φυσικά φαινόμενα και γεωλογικούς σχηματισμούς μοναδικούς στον κόσμο.
Η πρώτη εντύπωση που κυριαρχεί με το που φτάνει κανείς και αρχίζει τις περιηγήσεις, είναι οι αρχαιότητες. Δίπλα δίπλα με τις σύγχρονες πόλεις τα ερείπια αρχαίων ναών, ιερών και θεάτρων. Πολλές φορές ανακατεύονται το ένα μέσα στο άλλο. Στο Αμμάν την πρωτεύουσα της Ιορδανίας, την παλιά Φιλαδέλφεια των Σελευκιδών, ο ναός του Ηρακλή και το αρχαίο θέατρο επιβιώνουν στο κέντρο της πόλης, δίπλα σε μοντέρνα σημερινά οικοδομήματα.
Σε όλη την ευρύτερη περιοχή ανατολικά του ποταμού Ιορδάνη εντυπωσιακές είναι οι αρχαίες οικήσεις, με καθαρά ελληνική γλώσσα, κουλτούρα και πολιτισμό. Είναι γνωστό ότι οι μεγαλύτερες από αυτές συνέστησαν την Συριακή δεκάπολη. Είδαμε κάποιες από τις πόλεις στην εκδρομή μας. Μια από τις πιο όμορφες η Γέρασα που την έκτισε ο Αλέξανδρος για να τελειώσουν οι παλαίμαχοί του εκεί την ζωή τους. Το όνομά της από την αρχαία λέξη γέρας που σημαίνει δώρο, γιατί τους την πρόσφερε σαν ανταμοιβή για τις υπηρεσίες τους. Πολύ καλά διατηρημένη με κιονοστοιχίες, πλατείες και δρόμους. Μαζί με τις αρχαιότητες αμέτρητα ψηφιδωτά και επιγραφές. Που σου δημιουργούν μεγάλο θαυμασμό και κατάπληξη. Το ξέρεις πολύ καλά ότι εδώ ήταν κέντρα Ελληνισμού. Δεν παύεις όμως να απορείς. Γιατί όλες μα όλες οι επιγραφές, όλα τα γραπτά μνημεία, μιλούν. Και μιλούν στην γλώσσα μας. Είναι αυτό που περισσότερο από οτιδήποτε άλλο σε κάνει να αντιληφθείς το μέγεθος του περάσματος του Ελληνικού πολιτισμού από τα μέρη αυτά. Και της επίδρασης που αυτός άσκησε.
Εντυπωσιακές η Παλμύρα και η Πέτρα. Πόλεις που άκμασαν λόγω της θέσης τους που τις έκανε κέντρο του διαμετακομιστικού εμπορίου με την απώτερη Ανατολή. Το βασίλειο της αρχαίας Παλμύρας χτισμένο μέσα σε μια όαση. Είναι γνωστή η τελευταία της βασίλισσα η Ζηνοβία που αντιστάθηκε για πολλά χρόνια ενάντια στους Ρωμαίους. Νικημένη τελικά από τον Αυρηλιανό, κόσμησε τον θρίαμβό του στην Ρώμη δεμένη με χρυσές αλυσίδες πίσω από το άρμα του και στολισμένη με κοσμήματά και πολύτιμους λίθους.
Η Πέτρα σε γοητεύει ήδη με το που διασχίζεις το στενό φαράγγι που σε οδηγεί στα λαξευμένα υπέρκομψα απομεινάρια του “θησαυροφυλακίου” των Ναβαταίων. Αλλά διαθέτει ακόμα βασιλικούς τάφους, λουτρά, δεξαμενές, κατοικίες, θέατρο και ναούς.
Λίγο πιο πέρα μας περιμένουν παλιές Χριστιανικές εκκλησιές κάποιων εκατοντάδων χρόνων.
Ιδιαίτερη η μονή του Αγίου Συμεών του Στυλίτη όπου είδαμε την κολώνα πάνω στην οποία έζησε για σαράντα δύο χρόνια. Η συνάφεια με τον κόσμο αποσπούσε, διαβάζω, τον Άγιο από την προσευχή του. Γι αυτό επέλεξε να μείνει πάνω σε ένα στύλο, μακριά από τους ανθρώπους, όρθιος, εκτεθειμένος στα στοιχεία της φύσεως, μέχρι τον θάνατό του.
Μακρύτερα το υπεράνω κάθε περιγραφής κάστρο των σταυροφόρων, το Κρακ. Με πύργους, με πολεμίστρες, με τάφρο. Το κοιτάς, κοιτάς τους τοίχους των τριών μέτρων πάχους, τα πελεκητά αγκωνάρια και αναρωτιέσαι πως στην ευχή κτίστηκε. Πόσα χρόνια και πόσες χιλιάδες άνθρωποι εργάστηκαν για την κατασκευή του; Εκεί μέσα μπορούσαν να ζήσουν, όπως μας είπαν, μέχρι και 2,000 στρατιώτες. Πολιτεία ολόκληρη. Βλέποντάς το ζωντανεύουν μπροστά σου ιστορίες ιπποτών, πολέμων, σταυροφόρων.
Μαζί με τα έργα των ανθρώπων και τα έργα της φύσης. Η νεκρά θάλασσα. Μια λίμνη που έχει τόσο αλάτι-10 φορές ποιό πολύ από ότι έχουν οι ωκεανοί-που δεν μπορεί να ζήσει τίποτα μέσα της. Ακριβώς αυτή της η αλατότητα της με την άνωση που δημιουργεί δεν αφήνει κανένα να βουλιάξει αλλά ούτε και να κολυμπήσει ( γιατί εμποδίζει τις κινήσεις των κολυμβητών). Πανέμορφο το φαράγγι που διασχίζεις για να φτάσεις στην Πέτρα. Καθώς και η έρημος. Το Ουάντι ραμ. Η ταινία ‘ ο Λόρενς της Αραβίας” που είχα δει πριν το ταξίδι μου, με προετοίμασε κάπως για τούτη την επίσκεψη. Η κόκκινη άμμος, οι πέτρινοι όγκοι, ο ήλιος που σε βαράει αλύπητα…. Είναι απίστευτα τα αισθήματα που σου γεννάνε. Αισθήματα θαυμασμού για την μεγαλωσύνη της φύσης και την μικρότητα του ανθρώπου.
Γράφω για μνημεία και αξιοθέατα που είδα. Επιγραμματικά και για πολύ λιγώτερα από αυτά που στην πραγματικότητα αντίκρισα. Φοβάμαι μήπως ακουστώ σαν διαφήμιση ταξιδιωτικού γραφείου. Γιατί η δική μου διάθεση είναι να περιγράψω τόπους και μέρη θαυμαστά, που σήμερα δυστυχώς είτε έχουν καταστραφεί είτε έχουν αλλάξει πολύ. Βλέπετε η περιοχή για την οποία μιλώ είναι μια περιοχή “θερμή” Με πολύ ευαίσθητες ισορροπίες. Και τότε που την επισκέφτηκα πριν δέκα έξι χρόνια υπήρχαν στην Βηρυτό το “Παρίσι της Μέσης Ανατολής” ίχνη του εμφύλιου πολέμου που είχε σημαδέψει την χώρα σε προηγούμενα χρόνια. Σπίτια κατεστραμμένα, τοίχοι με σημάδια πυροβολισμών πάνω τους, μπλόκα αστυνομικά στα περάσματα. Περπατούσες στους δρόμους και είχες την αίσθηση ότι βρισκόσουν πάνω σε ένα μπαλόνι που ανά πάσα στιγμή ήταν έτοιμο να εκραγεί. Τον Αύγουστο του 2020 το μπαλόνι όπως είχα εικάσει, έσκασε. Δεν ήταν ο πόλεμος, αλλά μια χημική ένωση που δημιούργησε την καταστροφή που είχε πάρα πολλά ανθρώπινα θύματα, που ισοπέδωσε το μεγαλύτερο μέρος του λιμανιού και βύθισε τρία πλοία.
Εντωμεταξύ στα ενδιάμεσα χρόνια ο πόλεμος που έπληξε και την γειτονική Συρία, αφάνισε τα περισσότερα από τα θαυμαστά που είχα δει τότε. Μια μέρα στο διαδίκτυο βρήκα ένα βίντεο με το πριν και το μετά του πολέμου. Στο πριν ήταν εκκλησιές, αρχαιότητες, κάστρα όλων των λαών που περάσανε από αυτήν τη γη Φοινίκων, Ελλήνων, Ρωμαίων, Αράβων.
Όλων αυτών που αιώνες τώρα έζησαν και δημιούργησαν πολιτισμό, σε αυτό το κομμάτι της γης–μερικά από αυτά σας περιέγραψα εν συντομία πιο πάνω Το μετά ήταν χαλάσματα και γκρεμίσματα. Πέτρες πάνω σε πέτρες, κυριολεκτικά. Τίποτα όρθιο. Μαζί με τους ανθρώπους που σκοτώθηκαν, εξαφανίστηκε και ο πολιτισμός χιλιετιών.
Τα μνημεία πολιτισμού είναι δημιουργήματα του πνεύματος και του αισθήματος των ανθρώπων. Μας δείχνουν τον δρόμο που διανύσαμε από την αρχή της ύπαρξής μας μέχρι σήμερα. Σηματοδοτούν την πορεία που πήραμε. Μας διηγούνται με την ύπαρξή τους το που ήμασταν και το που φτάσαμε. Είναι πολύτιμες αποδείξεις του τι έχομε καταφέρει, διαχρονικά. Ποιός και τί θα μας διδάξει για το μέλλον εάν καταστρέψομε αυτές τις ομιλούσες μνήμες μας;
