Στη διάρκεια μιας πυρκαγιάς στο δάσος, λέει ένα αφρικανικό παραμύθι, όλα τα ζώα έτρεχαν να ξεφύγουν από τον κίνδυνο της φωτιάς, εκτός από ένα μικρό κολιμπρί. Αυτό πήρε μια σταγόνα νερό με τη μπιμπίκα του και με κίνδυνο της ζωής του την έριξε στη φωτιά!
-«Είσαι τρελό, δεν μπορείς να σταματήσεις την πυρκαγιά», του λέει κάποιο ζώο από αυτά που έτρεχαν πανικόβλητα να σωθούν.
-«Το ξέρω», απάντησε το κολιμπρί, «όμως κάνω αυτό που μού αναλογεί».
Συνηθίζω στα κείμενά μου καταγραφής σκέψεων και συναισθημάτων να πυροβολώ, όχι αδίκως νομίζω, κατά της όποιας εξουσίας και να αναζητώ ευθύνες για πράγματα που έχουν γίνει κατά τη γνώμη μου στραβά ή άλλα που παραμελούνται πλήρως. Σίγουρα οι εξουσίες έχουν ευθύνη για την κατάστασή μας σήμερα, και μεγάλη μάλιστα. Στο σημείωμά μου αυτό όμως, θέλω να σταθώ σε ένα άλλο σημείο. Στην δική μας ευθύνη: των πολιτών. Γιατί μη νομίσετε. Κάπου φταίμε κι εμείς. Κάτι δεν έχουμε κάνει καλά κι εμείς.
Σε καμιά περίπτωση δεν ασπάζομαι το δόγμα του «μαζί τα φάγαμε». Ο κοσμάκης είδε την υπόσχεση για μια καλύτερη ζωή πιο εύκολη και λιγότερο στερημένη κι έπεσε θύμα των ονείρων του. Ούτε τις γνώσεις είχε, ούτε την μπόρεση να καταλάβει τι γινόταν και τι παιζόταν στις πλάτες του. Οι διάφοροι της εξουσίας όμως, είχαν γνώσεις. Είχαν και κατευθύνσεις. Ολοι αυτοί ήξεραν που μας οδηγούσαν. Κι αν δεν το αντιλαμβάνονταν εξ αρχής είχαν τον τρόπο να δουν τι θα συνέβαινε στο μέλλον.
Στο τέλος, καταλήξαμε εδώ που βρισκόμαστε. Και τώρα προσπαθούμε να προσαρμοστούμε σε μια νέα πραγματικότητα, που δεν είναι αυτή που είχαμε συνηθίσει τα τελευταία χρόνια. Σε μια πραγματικότητα που την ζούσαν οι παλιότερες γενιές. Και την είχαν βιώσει και την είχαν νοιώσει καλά στο πετσί τους. Αυτές ήξεραν πως να αντιμετωπίσουν τις όποιες δυσκολίες. Περάσανε φτώχειες, πολέμους… και τα κατάφεραν Εμείς έχουμε ξεχάσει τους παλιούς τρόπους και οι νέοι δεν μας βοηθούν καθόλου.
Το χειρότερο για μένα είναι που στερούμε από τους νέους μας την ελπίδα. Την ελπίδα για μια αξιοπρεπή ζωή, με καλή δουλειά στην πατρίδα που γεννήθηκαν. Αλλά πάλι όταν με πιάνουν οι μαύρες μου σκέφτομαι πως το 1922 οι ξεριζωμένοι της Μικρασίας τα κατάφεραν να ριζώσουν και να προοδέψουν.
Ε, αφού τα κατάφεραν αυτοί μπορούμε να τα καταφέρουμε κι εμείς, σκέφτομαι. Είμαστε πιο καλομαθημένοι βέβαια, αλλά κατά πως έλεγε η μητέρα μου «το αγώι ξυπνά τον αγωγιάτη». Ετσι θέλω να πιστεύω για να μην χάσω και την τελευταία ελπίδα ολότελα. Θέλω να πιστεύω και κατά πως έλεγε ο άλλος χωριανός μας πρέπει να προσπαθήσουμε και να φτάσουμε «εκεί που δεν μπορούμε».
Ωστόσο θεωρώ πως έχουμε ένα χρέος προς τον εαυτό μας και την κοινωνία. Νομίζω πως πρέπει σαν το κολιμπρί του μύθου να κάνουμε αυτό που μας αναλογεί. Και να το κάνουμε καλά. Ισως να είναι το μόνο πράγμα που μας μένει να πράξωμε πια. Ισως το δάσος μας καταφέρει και σωθεί αν όλοι μεταφέρουμε λίγο νερό στο στόμα μας. Ανάλογα με την μπόρεσή μας. Γιατί το κολιμπρί θα μεταφέρει μια γουλιά νερό μα ο ελέφαντας θα φέρει την προβοσκίδα του γεμάτη. Κάποιο άλλο ζώο θα ρίξει χώμα στη φωτιά. Και ένα άλλο παρόλο που θα καούν τα ποδάρια του θα πατήσει τα κάρβουνα. Όλοι μαζί ενωμένοι στον κοινό σκοπό για το κοινό καλό ίσως να τα καταφέρουμε.
Ποιο είναι αυτό που μας αναλογεί; Εγώ σε μια πρώτη ανάγνωση θα έλεγα πως το χρέος που μας αναλογεί είναι να κάνωμε καλά τη δουλειά μας. Την όποια δουλειά έχουμε. Με τιμιότητα και ευσυνειδησία. Όμως με τόσους ανθρώπους γύρω μας να έχουν χάσει τόσα πολλά δουλειά, ασφάλιση, αξιοπρέπεια τι είναι άραγε το «πρεπό»;
Ας ψάξουμε καλά μέσα μας. Ας κοιτάξουμε γύρω μας. Θα το βρούμε το χρέος μας. Και δεν πρέπει να βρίσκωμε δικαιολογίες του τύπου «ποιοι είμαστε εμείς που θα αντιδράσουμε;-είμαστε πολύ μικροί για να έχει η πράξη μας οποιαδήποτε σημασία-κανείς δεν θα μας δώσει σημασία ό,τι και να κάνουμε»
Ας το ακολουθήσομε, ας το υπηρετήσουμε το χρέος μας, ό,τι και να λένε οι διπλανοί μας. Όσο μικροί και νάμαστε έχομε κι εμείς το κάτιτις που μπορούμε και πρέπει να κάνωμε. Η πράξη μας μπορεί να φέρει αποτελέσματα που ούτε να τα φανταστούμε δεν μπορούμε. Και μπορεί αυτή να κάνει τη διαφορά.
Και μην ξεχνάτε τον χωριανό μας που πάντα μιλά για χρέος:
«Ν’ αγαπάς την ευθύνη
Να λες εγώ, εγώ μοναχός μου
Θα σώσω τον κόσμο.
Αν χαθεί, εγώ θα φταίω».
Mπεμπλιδάκη Αγγελική
Médecins du Monde Greece – Γιατροί του Κόσμου
Για τους Γιατρούς του Κόσμου τα παιδιά αποτελούν πάντα προτεραιότητα. Έτσι, φέτος, με αφορμή την παγκόσμια μέρας ψυχικής υγείας αποφασίσαμε να μιλήσουμε για το θέμα της ψυχικής υγείας των ασυνόδευτων παιδιών. Τα παιδιά αυτά, «παιδιά του πολέμου», έχουν βιώσει τραυματικές εμπειρίες, βία, εκμετάλλευση και κακοποίηση, γεγονός που έχει στιγματίσει τον ψυχικό τους κόσμο. Μέχρι σήμερα, η προσοχή έχει επικεντρωθεί στα ζητήματα του εντοπισμού, στέγασης και υποδοχής τους. Ως Γιατροί του Κόσμου είναι χρέος μας να επισημαίνουμε το πρόβλημα και να προτείνουμε συγκεκριμένες λύσεις.
Το ζήτημα της προστασίας των ασυνόδευτων παιδιών βρίσκεται στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης και αποτελεί ένα από τα λίγα πεδία στα οποία φαίνεται ότι υπάρχει κοινή αντίληψη όλων των εμπλεκόμενων φορέων.
Μέχρι σήμερα, βέβαια, η προσοχή έχει επικεντρωθεί εύλογα στα ζητήματα εντοπισμού, στέγασης και υποδοχής των ασυνόδευτων παιδιών.
Εντούτοις, σιγά σιγά έχει αρχίσει να γίνεται αντιληπτό ότι μία από τις σημαντικότερες σχετικές προκλήσεις αναφορικά με τα ασυνόδευτα παιδιά αφορά το ζήτημα της προαγωγής της ψυχικής τους υγείας.
Τα παιδιά αυτά -συχνά «παιδιά του πολέμου»- έχουν βιώσει τραυματικές εμπειρίες, βία, εκμετάλλευση και κακοποίηση, γεγονός που έχει στιγματίσει τον ψυχικό τους κόσμο.
Φτάνοντας στην Ευρώπη, μετά από δύσκολα και επικίνδυνα ταξίδια, έρχονται αντιμέτωπα με πολλούς και διάφορους παράγοντες ευπάθειας που τα καθιστούν ακόμα πιο «ευάλωτα» υπό όρους ψυχικής υγείας.
Ελλιπείς διαδικασίες εντοπισμού και προστασίας, «προστατευτική φύλαξη» σε κλειστά κέντρα, ακόμα και σε αστυνομικά τμήματα για μεγάλα διαστήματα, μέχρι να βρεθεί θέση σε ξενώνα, αβεβαιότητα για το νομικό καθεστώς και το μέλλον τους εν γένει αποτελούν κάποιους από τους παράγοντες που επιβαρύνουν την ψυχική υγεία των ασυνόδευτων παιδιών ή επιτείνουν ήδη προϋπάρχοντα προβλήματά τους.
Δεν προκαλεί επομένως έκπληξη ότι μια μερίδα παιδιών προεφηβικής ή εφηβικής ηλικίας που φιλοξενούνται στους ξενώνες ασυνόδευτων ανηλίκων παρουσιάζουν προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως για παράδειγμα διαταραχές ύπνου, καταθλιπτικά επεισόδια, προβλήματα συμπεριφοράς, επιθετική συμπεριφορά προς άλλους φιλοξενουμένους ή/και προσωπικό των δομών.
Παράλληλα, δεν λείπουν και περιπτώσεις παιδιών που εμφανίζουν περισσότερο σοβαρές διαταραχές, όπως ψυχωτικά επεισόδια, αυτοτραυματισμούς, αυτοκτονικές τάσεις και εξάρτηση από αλκοόλ και ουσίες.
Αποτελεί κοινό μυστικό ότι το υπάρχον σύστημα προστασίας αδυνατεί να ανταποκριθεί πλήρως στις ανάγκες αυτών των παιδιών.
Oι υπάρχουσες δομές φιλοξενίας είναι προσανατολισμένες στην κάλυψη των βασικών αναγκών προστασίας των ασυνόδευτων παιδιών και όχι στη διαχείριση σύνθετων προβλημάτων ψυχικής υγείας.
Ούτως ή άλλως η διάγνωση και η θεραπεία θεμάτων ψυχικής υγείας στα παιδιά και τους εφήβους είναι ένα από τα δυσκολότερα αντικείμενα στον ιατρικό χώρο. Πολλώ δε μάλλον για μια ειδική ομάδα στόχου όπως τα ασυνόδευτα παιδιά πρόσφυγες και μετανάστες που έχουν ζήσει τη βία και την κακοποίηση.
Από την άλλη μεριά, το δημόσιο σύστημα υγείας, το οποίο έχει πληγεί τόσο εξαιτίας των περιοριστικών οικονομικών πολιτικών, δυσκολεύεται να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες όχι μόνο των ασυνόδευτων παιδιών αλλά και εν γένει του πληθυσμού της χώρας.
Ως αποτέλεσμα, τα ασυνόδευτα παιδιά που αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας δεν λαμβάνουν τη μέριμνα που πρέπει.
Εξαιτίας της παθολογίας τους αδυνατούν να συνεργαστούν με τους επαγγελματίες παιδικής προστασίας, ενώ συχνά μεταφέρονται από τον έναν στον άλλον ξενώνα, όταν εκδηλώνουν προβλήματα συμπεριφοράς.
Κάποια εξ αυτών είτε παραμένουν για κάποιες μέρες υπό αστυνομική επιτήρηση είτε νοσηλεύονται προσωρινά σε νοσοκομεία και κλινικές λαμβάνοντας θεραπευτική αγωγή και στη συνέχεια επιστρέφουν και πάλι στις δομές φιλοξενίας, δίχως επί της ουσίας να αντιμετωπίζονται τα προβλήματα ψυχικής υγείας τους.
Αυτό που χρειάζεται είναι μια νέα προσέγγιση. Μια διεξοδική και εμπεριστατωμένη αξιολόγηση και αντιμετώπιση των αναγκών ψυχικής υγείας από κατάλληλους ειδικούς.
Λύσεις και προτάσεις υπάρχουν. Μικρές ειδικές δομές φιλοξενίας με κατάλληλο και επαρκώς εκπαιδευμένο σε όρους ψυχικής υγείας προσωπικό, ενίσχυση των ήδη υπαρχουσών δομών με ειδικούς παιδοψυχίατρους ή/και δημιουργία κέντρων ημέρας, με ενισχυμένο πλαίσιο προστασίας και δημιουργικές δραστηριότητες είναι μόνο κάποιες από τις προτάσεις που έχουν πέσει ήδη στο τραπέζι.
Οι λύσεις αυτές ασφαλώς απαιτούν πρόσθετους πόρους. Μια τέτοια, παραδείγματος χάριν, ειδική δομή φιλοξενίας για άτομα με ψυχικά προβλήματα ασφαλώς κοστίζει περισσότερο απ’ όσο μια «παραδοσιακή» δομή.
Ανεξάρτητα από το ποια λύση τελικά προκριθεί, πρέπει να γίνει κατανοητό από τους αρμόδιους φορείς και χορηγούς ότι η υλοποίηση τέτοιων προγραμμάτων είναι απολύτως αναγκαία.
Κάτι τέτοιο είναι όχι μόνο προς το συμφέρον των ίδιων των παιδιών αλλά σε ένα δεύτερο επίπεδο διασφαλίζει και την κοινωνική συνοχή.
Πολλά από τα παιδιά αυτά με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θα παραμείνουν στη χώρα. Αφήνοντάς τα στο περιθώριο και μην προνοώντας για την αντιμετώπιση των αναγκών τους και την προαγωγή της ψυχικής τους υγείας τα σπρώχνουμε ακόμα περισσότερο στο περιθώριο, καθιστώντας τα πιο «ευάλωτα» σε κάθε είδους κίνδυνο.
*υπεύθυνου Προάσπισης και Διεκδίκησης Δικαιωμάτων, Γιατροί του Κόσμου – Ελληνική Αντιπροσωπεία
Médecins du Monde Greece – Γιατροί του Κόσμου·
Μπες στο http://mdmgreece.gr/ dorees/kane-mia-dorea/ και κάνε μια δωρεά στους Γιατρούς του Κόσμου Ελλάδος, στηρίζοντας του συνανθρώπους σου που δεν έχουν πρόσβαση σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.
Κάθε δωρεά είναι πολύτιμη.
Η ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ 09/10/2017 ΕΩΣ ΚΑΙ 13/10/2017 ΕΙΝΑΙ
ΕΘΝΙΚΟΤΗΤΑ ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΤΟΜΩΝ
ΕΛΛΑΔΑ 21
ΒΟΥΓΑΡΙΑ 15
ΜΑΡΟΚΟ 15
ΣΥΡΙΑ 7
ΑΛΓΕΡΙΑ 3
ΑΛΒΑΝΙΑ 2
ΙΡΑΝ 2
ΑΙΓΥΠΤΟΣ 2
ΡΟΥΜΑΝΙΑ 1
ΙΤΑΛΙΑ 1
ΓΚΑΝΑ 1
ΣΟΥΔΑΝ 1
ΤΥΝΗΣΙΑ 1
ΣΥΝΟΛΟ 72
