Ξαναβρέθηκα στα δεύτερα φοιτητικά μου χρόνια, στη διπλανή μας πόλη στο Ρέθυμνο. Μέσα στη μικρή αίθουσα άκουγα μια εξαιρετική δασκάλα να μιλά για τον ποιητή που θα αποτελούσε το θέμα της εργασίας μας το επόμενο εξάμηνο.
Ο ποιητής ήταν σε όλους λίγο πολύ, γνωστός. Μια και θεωρώ ότι οι περισσότεροι γνωρίζουμε τον δημιουργό του Εθνικού μας Υμνου. Αλλά συγχρόνως άγνωστος, καθώς η γνώση μας-στα δικά μου τουλάχιστον χρόνια- περιοριζόταν στο ότι ο Σολωμός συνέθεσε το ποίημά του για την ελευθερία ακούγοντας να ηχούν τα κανόνια από το πολιορκημένο Μεσολόγγι. Έχω δε την αίσθηση, ότι οι νεώτεροι αγνοούν ακόμα και τούτη την μικρή ψηφίδα από την ζωή αυτού του σπουδαίου ποιητή.
Αυτά θυμόμουν, όταν το Σάββατο 4 του Αυγούστου με συνάντησε σε κάμποσους διαδικτυακούς τόπους η ανάρτηση που περιέγραφε το πώς μια ίδια μέρα του 1865 καθιερώθηκαν ως Εθνικός Υμνος της Ελλάδας οι τέσσερεις πρώτες στροφές από το ποίημα του Διονυσίου Σολωμού «Yμνος εις την Ελευθερίαν».
Στους ποιητές βέβαια και εν γένει στους καλλιτέχνες εκείνο που έχει σημασία είναι το έργο τους και όχι η ζωή τους. Αλλά η ζωή τούτου δω μας δημιουργεί αισθήματα και ερωτηματικά πολλών λογιών.
Πατέρας του ο κόντε Νικόλαος Σολωμός πλούσιος έμπορος της Ζακύνθου με καταγωγή από την Κρήτη (η οικογένεια έφυγε από εδώ μετά την κατάληψη του Χάνδακα από τους Τούρκους). Μητέρα του η Αγγελική Νίκλη. Παιδί μανιάτικης οικογένειας προσφύγων που την παρέδωσε (πούλησε;) δεκατριών χρονών υπηρέτρια στον εξηντάχρονο κόντε.
Στο βενετοκρατούμενο Τζάντε της εποχής εκείνης η παρουσία στο σπίτι ενός ευγενούς, μιας μαντενούτα -σπιτωμένης ερωμένης- με την ανοχή της νομίμου συζύγου, είναι καθεστώς. Από την παράνομη, αλλά θεμιτή και κοινωνικά αποδεκτή αυτή σχέση γεννιέται ο ποιητής το 1798 καθώς κι άλλος ένας αδελφός ο Δημήτριος. Ο πατέρας πριν πεθάνει παντρεύεται την Αγγελική, νομιμοποιεί τα παιδιά τους και ορίζει το μέλλον τους. Σε ηλικία 9 ετών ο Διονύσιος στέλνεται από τους κηδεμόνες του στην Βενετία. Εκεί έρχεται σε επαφή με την ιταλική παράδοση και λογοτεχνία. Συμμετέχει σε βραδιές ποιητικής ανάγνωσης και αυτοσχεδιασμού και γράφει στα ιταλικά τα πρώτα του ποιήματα. Κατά πως γράφουν οι μελετητές, ο Σολωμός επιστρέφει στην Ζάκυνθο είκοσι χρονών, με την επιθυμία να γίνει ποιητής. Πολύ γρήγορα αποκτά φήμη για το ποιητικό του ταλέντο. Μόνο που η γλώσσα που κατέχει, που έχει σπουδάσει και συνθέτει ποίηση είναι τα Ιταλικά. Λένε ότι ο Σπυρίδων Τρικούπης ήταν ο άνθρωπος που σε μια συνάντησή τους τον έπεισε ότι θα πρέπει η γλώσσα που θα υπηρετήσει να είναι τα Ελληνικά. Για να μπορέσει να γράψει στη γλώσσα μας άρχισε να μελετά Έλληνες ποιητές της εποχής του και τη δημοτική μας ποιητική παράδοση. Στην βδομάδα πάνω είχε γράψει την πρώτη του σύνθεση.
Την είδα την Ξανθούλα,
την είδα ψες αργά
που εμπήκε στη βαρκούλα
να πάη στην ξενιτιά.
Είκοσι πέντε χρονών γράφει τον «Υμνο είς την Ελευθερίαν». Η φήμη του ποιήματος ξεπέρασε γρήγορα τα στενά όρια της Ζακύνθου. Μεταφράζεται στα Αγγλικά και στα Γαλλικά. Δημοσιεύεται τον ίδιο χρόνο, στον επαναστατημένο ελληνικό χώρο και στο Μεσολόγγι. Μελοποιείται τα επόμενα χρόνια από τον Νικόλαο Μάντζαρο και τραγουδιέται σε όλα τα Επτάνησα. Σε αυτό το έργο κατά κύριο λόγο οφείλεται και η εκτίμηση που απολάμβανε ο Σολωμός μέχρι τον θάνατό του, αφού τα υπόλοιπα έργα του ήταν γνωστά μόνο στον στενό κύκλο των θαυμαστών και «μαθητών» του.
Το 1828 ο Διονύσιος Σολωμός μετακομίζει στην Κέρκυρα. Η πατρική περιουσία τού επιτρέπει να ζει χωρίς να εργάζεται. Ασχολείται με τη μελέτη της φιλοσοφίας και της ποίησης. Συγχρόνως γράφει. Οι συνθέσεις του όμως μένουν ημιτελείς καθώς επανέρχεται στα γραπτά του για δεύτερη, τρίτη κάποτε και τέταρτη φορά. Σβήνει, διαγράφει, προσθέτει και συνεχώς διορθώνει τα έργα του.
Εμπλέκεται μαζί με τον αδελφό του Δημήτριο σε μια οικογενειακή πολύχρονη δίκη που πολύ τον ταλαιπώρησε και τον στεναχώρησε μιας και αντίδικος ήταν ένας ετεροθαλής, από τη μητέρα τους, αδελφός. Αντικείμενο τελικό η πατρική περιουσία. Η δίκη κερδήθηκε στο τέλος από τον ποιητή, αλλά αποτέλεσε τεράστια πληγή για τον πάντα ευαίσθητο Διονύσιο. Γιατί θεώρησε ότι η μητέρα τους που ο ίδιος την υπεραγαπούσε, τον απαρνήθηκε καθώς στη δικαστική διαμάχη δεν πήρε το μέρος του και όπως έγραφε ο ίδιος «του λάβωσε την καρδιά».
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του βασανίζεται σωματικά μια και οι γιατροί δεν καταφέρνουν να συμφωνήσουν για το είδος της ασθένειας που έχει. Αυτό έχει επίπτωση στην εγκεφαλική του διαύγεια. Σβήνει τελικά από εγκεφαλική συμφόρηση τον Φεβρουάριο του 1857.
Ήταν τέτοια η φήμη του που όλος ο λαός τον πένθησε. Το θέατρο της Κέρκυρας έκλεισε και η Ιόνιος Βουλή διέκοψε τις εργασίες της και αποφάσισε να κηρυχτεί πένθος για τον θάνατό του.
Σκέφτομαι όλα αυτά που μου ξαναθύμισαν οι αναρτήσεις για τον Εθνικό μας Υμνο. Τελικά αναλογίζομαι, ο κόσμος δεν αλλάζει. Πάντα θα υπάρχουν πλούσιοι αφεντάδες που θα εκμεταλλεύονται τη φτώχεια και την πείνα κάποιων άλλων. Κι αυτοί θα ξεπουλάνε ό,τι πολυτιμότερο διαθέτουν προκειμένου να επιβιώσουν. Όπως παρέδωσε την κόρη του ο Μανιάτης πρόσφυγας μπας και σωθεί η υπόλοιπη οικογένεια. Όπως κάνουν και σήμερα ακόμα, εκατοντάδες άλλοι σε Ανατολή και Δύση. Σε πόσες τριτοκοσμικές (και όχι μόνο) χώρες του κόσμου δεν μαθαίνουμε συνεχώς ότι γίνεται εμπορία ανθρώπων;
Πάντα θα υπάρχουν όμως και άνθρωποι που κάνουν υπερβάσεις. Ο Σολωμός μαθήτευσε την Ιταλική γλώσσα αλλά στην Ελληνική έγραψε τα καλύτερα ποιήματά του. Κι έγινε εθνικός μας ποιητής όχι μόνον γιατί έγραψε τον Εθνικό Ύμνο αλλά γιατί μπόρεσε να χαράξει, όσο οριστικά του επέτρεπε η εποχή του, το δρόμο που θα ‘παιρνε η ελληνική έκφραση. Αγάπησε τη ζωντανή γλώσσα του λαού, αυτήν τη γλώσσα που την έμαθε ενήλικος και δούλεψε σ’ όλη του τη ζωή για να την ανυψώσει στο επίπεδο της ποίησης που εκείνος οραματιζόταν.
Μπεμπλιδάκη Αγγελική
Η δική μας συγγνώμη…
Νικήτας Κανάκης
Τούτες τις πρώτες ημέρες της μεγάλης Οδύνης, το μόνο που πρέπει και αρμόζει σε όσους υπηρετούμε την Ανθρωπιστική Ιατρική είναι περισυλλογή, σεβασμός και δουλειά. Και κυρίως στήριξη. Σε όσους έμειναν πίσω στα αποκαΐδια που ακόμα καπνίζουν. Σε εκείνους που μέσα σε μια στιγμή έχασαν τα πάντα και πρέπει να βρουν το κουράγιο να ξεκινήσουν από την αρχή. Σε αυτούς που θρηνούν αλλά και στους άλλους που αισθάνονται ενοχές γιατί εκείνοι σώθηκαν, αλλά οι δικοί τους δεν τα κατάφεραν.
Ας μην θεωρηθεί αυτό που γράφω σαν αποφυγή να πάρω θέση, να κάνω κριτική, να πω εν τέλει ως πολίτη τη γνώμη μου.
Αλλά τη στιγμή που πολλοί, περισσότερο ή λιγότερο ειδικοί, μιλούν ακατάπαυστα, τη στιγμή που εξελίσσεται στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης ένας «πετροπόλεμος» ευθυνών ή δικαιολογιών, ας ρίξουμε ξανά μια ματιά στα Καμένα -ναι, εγώ έτσι από εδώ και πέρα θα τα αποκαλώ γιατί δεν θέλω να ξεχνώ- και στους ανθρώπους που είναι ακόμα εκεί. Και ας δούμε πώς μπορούμε να είμαστε, αυτή τη στιγμή, πραγματικά χρήσιμοι.
Στους Γιατρούς του Κόσμου από την πρώτη στιγμή κάνουμε αυτό που ξέρουμε καλά. Πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας και κυρίως ψυχολογική υποστήριξη πόρτα – πόρτα σε όσουν απέμειναν πίσω. Με τον τρόπο και την ανθρωπιά μιας Οργάνωσης που περηφανεύεται πως είναι κομμάτι της Ελληνικής Κοινωνίας 28 χρόνια τώρα. Με την εμπειρία μιας Ιατρικής του Δρόμου που πρώτα από όλα είναι παρηγορητική. Που δεν κρίνει, δεν επιλέγει, δεν ηθικολογεί. Που δε ζητάει ανταλλάγματα. Μια Ιατρική που συμπονεί, που φροντίζει. Αλλά και που αναρωτιέται με τη δύναμη της Μαρτυρίας. Που δίνει φωνή σε εκείνους που δεν ακούγονται.
Δεν είναι η ώρα να πούμε πόσο καλοί είμαστε ή πόσο σπουδαία τα καταφέρνουμε. Όσο υπάρχει ακόμα και ένας που μπορεί να χρειάζεται την ανάγκη και την παρηγοριά μας θα πρέπει να προσπαθούμε παραπάνω.
Δεν είναι η ώρα να ασχολούμαστε με όσους χολερικά και εκ του ασφαλούς κάνουν μια τυφλή κριτική ότι δήθεν θυμηθήκαμε τώρα τους Ελληνες. Ας κάνουν τον κόπο να μιλήσουν με την κυρία Δέσποινα, τη γιαγιά Φωτεινή, τον κύριο Γιώργο και τους άλλους ασθενείς μας εκεί, ας έρθουν να δουν τρεις μήνες μετά από τώρα ποιος παραμένει στην πρώτη γραμμή
Είναι η ώρα να είμαστε αποτελεσματικοί. Είναι η ώρα να συνεργαστούμε χωρίς περιττούς εγωισμούς με όσους επίσης δίνουν τον αγώνα τους αυτές τις μέρες στα Καμένα. Τοπική Αυτοδιοίκηση, άλλες Οργανώσεις, εθελοντές. Είναι η ώρα να διασφαλίσουμε πως ούτε η πιο μικρή προσφορά από το υστέρημα του κόσμου θα πάει χαμένη.
Είναι η ώρα η κοινωνία και οι ενεργές δυνάμεις της να δείξουν για μια ακόμα φορά τον δρόμο στην Πολιτεία. Πώς γίνεται δηλαδή να υπάρχει αποτελεσματικός συντονισμός, οργάνωση, αποτέλεσμα, έμπνευση. Πώς οι άνθρωποι στα Καμένα εν τέλει θα ξαναξεκινήσουν τη ζωή τους.
Αν μπορέσουμε να τα καταφέρουμε, αυτό θα είναι η δική μας ειλικρινής συγγνώμη…
Η ματιά των Γιατρών του Κόσμου στο Μάτι και στη Ραφήνα…
Κοντά σε όσους χρειάζονται για όσο χρειάζονται και για ό,τι χρειαστεί… οι Γιατροί του Κόσμου με 2 Ιατρεία, με τη στήριξη του Ιατρείου Ραφήνας και με ψυχολόγους, πλαστικούς χειρουργούς, με εθελοντές που βάζουν πλάτη στα δύσκολα σε αυτή την καμένη γη…
Γιατί πάνω απ’ όλα στα Καμένα υπάρχουν άνθρωποι…
Το Ιατρείο των Γιατρών του Κόσμου
θα είναι κλειστό από 6 έως 26 Αυγούστου.
