Βιότοπος – περιγραφή
Η επιστηµονική ονοµασία του βοτάνου είναι Allium Sativum (Άλλιο το εδώδιµο). Ανήκει στην οικογένεια των Λειριοειδών και είναι αυτοφυές σε Ευρώπη και Αίγυπτο. Είναι µεσογειακό φυτό, αρκετά κοινό στην Ελλάδα όπου το συναντάµε παντού µε την ονοµασία σκόρδο.
Σήµερα δεν φυτρώνει συχνά µόνο του στη φύση. Στις καλλιέργειες το ύψος του φτάνει τα 60 εκ. Τα άνθη του έχουν χρώµα άσπρο ή µοβ. Φυτρώνει σχεδόν σε όλα τα µέρη του κόσµου. Αγαπάει τα σχετικά ξερά και ηλιόλουστα σηµεία και τα καλά αλλά όχι υπερβολικά καλλιεργηµένα εδάφη. Πολλαπλασιάζεται µε βολβούς.
Συστατικά-χαρακτήρας
Το σκόρδο έχει πέντε γεύσεις, και του λείπει µόνο η όξινη. Έχει βέβαια σαν προεξάρχουσες γεύσεις την καυτερή, τη στυφή και την πικρή, αλλά υπάρχουν και η αλµυρή και η γλυκιά. Η εκατοστιαία του χηµική σύνθεση είναι 58% νερό, 6,52% λευκωµατούχες ουσίες, 0,15% λιπαρές ουσίες, 32,68% αµυλώδεις ουσίες, 1,43% κυτταρίνη, 1,43% τέφρα.
Περιέχει αιθέριο έλαιο, το θειοκυανιούχο αλλίλιο, το οποίο έχει αντιβιοτικές ιδιότητες και είναι πολύ πτητικό, µε οσµή διαπεραστική, γεύση έντονη, δηκτική και χρώµα κίτρινο. Το αιθέριο έλαιο συνίσταται από θειώδεις και πολυθειώδεις ενώσεις του βινυλίου, του αλλιλίου και του αλλιλ-προπυλίου και κατά 60% από διθειώδες αλλίλιο. Το αλλίλιο περνά µέσα από το κυκλοφοριακό σύστηµα πριν αποβληθεί από τους πνεύµονες και το δέρµα. Η αλλιίνη όταν κόβονται οι σκελίδες µετατρέπεται σε αλλικίνη και µε την έκθεσή της στον αέρα σε διαλυδισουλφίδιο. Το σκόρδο περιέχει ακόµα θειάφι, ασβέστιο, φωσφόρο, ιώδιο, πυρίτιο, µαγνήσιο, αλλιστατίνες, βιταµίνες Α,Β1, Β2, νιασίνη, βιταµίνη C, νικοτυλαµίδιο, φυτικές κόλλες κ.α.
Ιστορικά στοιχεία
Έχει µακρόχρονη ιστορία στην πρόληψη και θεραπεία πολλών ασθενειών. Κείµενα µε σφηνοειδή γραφή από το 3000 π.Χ. αποδεικνύουν ότι οι Σουµέριοι και οι Ασσύριοι κατανάλωναν σκόρδο για να τονώσουν τον οργανισµό τους και να θεραπεύσουν αρκετές ασθένειες.
Αρχεία στα σανσκριτικά της ίδιας περιόδου, αναφέρουν ότι οι Ινδοί χρησιµοποιούσαν το σκόρδο για βήχα, δερµατικές παθήσεις, αιµορροΐδες και τη λέπρα.
Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι το θεοποίησαν. Ο αιγυπτιακός πάπυρος της Έµπερς του 1550 π.Χ., αναφέρει 22 χρήσεις του σκόρδου. Στους εργάτες της Πυραµίδας του Χέοπος, στα 4500 π.Χ. το έδιναν ως τονωτικό.
Οι αρχαίοι Έλληνες καλλιεργούσαν το σκόρδο σε ξεχωριστούς κήπους, τους σκορδώνες. Οι Αθηναίοι ιδιαίτερα το αγαπούσαν πολύ. Αναφέρεται από τον Αριστοφάνη, ενώ ο Θεόφραστος το αναφέρει ως σκόρδον ή σκόροδον και ο ∆ιοσκουρίδης ως σκόρδον το ήµερον. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι πιθανόν κατάγεται από το είδος της κεντρικής Ασίας, το άλλιον το µακρόαιχµον, το οποίον µετέφεραν οι Σκύθες στην Ευρώπη.
Οι αθλητές πριν κατέβουν στον στίβο να αγωνισθούν το έτρωγαν γιατί το θεωρούσαν τονωτικό του σώµατος και της ψυχής. Το σκόρδο έχει χρησιµοποιηθεί για την πρόληψη και τη θεραπεία του καρκίνου ήδη από τον 4ο αιώνα π.Χ., όταν ο Ιπποκράτης πρότεινε τη χρήση του.
Ο Ιπποκράτης και ο Γαληνός γνώριζαν τις διουρητικές ιδιότητες του σκόρδου. Ο Ιπποκράτης το θεωρούσε και αντιµεθυστικό. Ο Κέλσος το χρησιµοποιούσε ως αντιπυρετικό.
Στον στρατό των Ρωµαίων ήταν απαραίτητο για τη διατροφή του στρατού και των θεριστών. Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, Ρωµαίος διοικητής και φυσιογνώστης, συνέστησε το σκόρδο σε 61 παθήσεις. Στη λαϊκή ιατρική χρησιµοποιήθηκε πολύ ως προφυλακτικό από τις επιδηµίες.
Άνθιση – συλλογή –
χρησιµοποιούµενα µέρη
Το βότανο ανθίζει Ιούλιο και Αύγουστο. Χρησιµοποιούνται ο βολβός, τα φύλλα και τα κοτσάνια. Τα χλωρά σκόρδα µαζεύονται το Φεβρουάριο και οι ώριµοι βλαστοί Απρίλιο και Μάιο, ξεραίνονται στη σκιά και τα ξερά φύλλα πλέκονται κοτσίδες.
Θεραπευτικές ιδιότητες
και ενδείξεις
Το σκόρδο είναι από τα λίγα βότανα που έχουν παγκόσµια αναγνώριση.
Θεωρείται βασικό στοιχείο της Μεσογειακής διατροφής, που έχει συνδυαστεί µε χαµηλά ποσοστά καρδιαγγειακών παθήσεων. Το σκόρδο προστατεύει τα αγγεία και την καρδιά, µειώνει την πίεση και ελαττώνει τη χοληστερόλη του αίµατος. Ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστηµα και χρησιµοποιείται κατά της οξείας βρογχίτιδας, στο κοινό κρυολόγηµα και τη γρίπη. Επιπλέον, µελέτες έδειξαν ότι το σκόρδο έχει αντικαρκινικές ιδιότητες.
Είναι απολυµαντικό, χωνευτικό, καθαρίζει το αίµα, αντιφλεγµονώδες, καταπολεµά τα παράσιτα του εντέρου, προλαµβάνει την αρτηριοσκλήρωση και τη στένωση των αγγείων και είναι αντιδιαβητικό.
Είναι αντισηπτικό, βακτηριοστατικό, βακτηριοκτόνο και αντιβιοτικό. Εσωτερικά είναι επουλωτικό και παυσίπονο. ∆ιαλύει πρηξίµατα, αποστήµατα, κύστες, βοηθά στην ψώρα, τα τσιµπήµατα εντόµων, σε νευραλγίες, ρευµατισµούς και αρθριτικά. Με εντριβές, µπορεί να εξουδετερώσει κρεατοελιές, κάλους και κονδυλώµατα.
Μεγαλύτερη θεραπευτική αξία έχει το ωµό σκόρδο.
Σήµερα είναι γενικά παραδεκτό ότι διατροφή πλούσια σε φρέσκα φρούτα, λαχανικά και σκόρδο προστατεύει από τον καρκίνο του στοµάχου.
Το σκόρδο επίσης δυναµώνει την άδηλη διαπνοή (αναπνοή µε το δέρµα) και δραστηριοποιεί τις εκκρίσεις του δέρµατος.
Παρασκευή και δοσολογία
∆οσολογία: 4-6 σκελίδες ηµερησίως
Πρόβληµα στη χρήση του σκόρδου είναι η δυσάρεστη οσµή. Για να την εξαλείψετε µπορείτε να µασήσετε µαϊντανό, µήλο, κάρδαµο, µάραθο ή σπόρους γλυκάνισου.
Προφυλάξεις
∆εν ενδείκνυται για τις θηλάζουσες και δεν πρέπει να το λαµβάνουν όσοι υποφέρουν από υπερεκκριτική δυσπεψία (οι υπερχλωρυδικοί). Επίσης δεν πρέπει να το λαµβάνουν εσωτερικά ως έγχυµα ή εξωτερικά ως κατάπλασµα όσοι υποφέρουν από νοσήµατα του δέρµατος, γιατί προκαλεί ερεθισµούς. Όταν το λάβουµε σε υπερβολική ποσότητα, προκαλεί ένα είδος µέθης και εξαιρετική ευαισθησία του αµφιβληστροειδούς χιτώνα.
Υ.Σ. Όλα τα προηγούµενα άρθρα της στήλης µπορούµε να τα βρούµε στη διεύθυνση www.herb.gr.
Επίσης αν κάποιος φίλος αναγνώστης γνωρίζει οποιαδήποτε θεραπευτική ιδιότητα βοτάνου του τόπου µας που δεν είναι ευρέως γνωστή ή έχει κάποιο ερώτηµα µπορεί να το απευθύνει στην ηλεκτρονική διεύθυνση skouvatsos11@gmail.com
