…Σμύρνη…Μια “εξόριστη ψυχή” της Ιστορίας…

Της παγκόσμιας ιστορίας. Οχι μόνο, της ελληνικής. Εκείνο, το “Πανσέληνο”! «Πώς το βλέπεις με τα ματάκια σου το πανσέληνο και λες, τι ωραίο που είναι, τι ωραίο! Αυτό παιδί μου ήταν η Σμύρνη… Ενα πανσέληνο, ένα φως, που φώταε τον κόσμον ολουνε…».
Ετσι απέδιδε τη λάμψη που εξέπεμπε το Ισμίρ, το διαμάντι της Ανατολής…, η Αγγέλα Παπάζογλου.
Η τυφλή τραγουδίστρια η Σμυρνιά, γυναίκα του Βαγγέλη Παπάζογλου, ενός στιλοβάτη του Σμυρναϊκού και του Ρεμπέτικου τραγουδιού, με τα οποία εμβολίασαν την πατρίδα ερχόμενοι, όσοι σώθηκαν του θανάτου…, καλλιτέχνες.
…Ενενήντα πέντε χρόνια από τον όλεθρο… Ο πικρός ξεριζωμός τους, από ευήμερο τόπο, από ευήμερη ζωή, για να ριχτούν στην Ελληνομάνα, σ’ ένα περιθώριο άθλιο, μελανό, πένθιμο…
Φτώχεια, μιζέρια κι απόρριψη ενίοτε…, γι’ αυτούς τους επείσακτους κάθε ηλικίας, που, “εποφθαλμιούν” το λίγο, ούτως ή άλλως ψωμάκι…
Ενα εκατομμύριο, και ήμισυ ακόμα ψυχές, έρημες και απογυμνωμένες.
«Σάμπως βγαλμένες από νοσοκομεία από φρενοκομεία από νεκροταφεία φθάνουν στα λιμάνια της χώρας…», γράφει η Διδώ Σωτηρίου.
Αυτός ο απροσδόκητος “αιμάσσων καημός”, εισέβαλε στο κοινωνικό σώμα της πατρίδας, αιφνιδιάζοντας και διασαλεύοντας την τάξη, με το συγκλονιστικό άχθος των αναγκών του, να γυρεύει επιτακτικά την κάλυψή τους, εδώ και τώρα!!
Εκείνοι, όμως οι ξεριζωμένοι, ικέτες θλιβεροί, για τη φιλοξενία του ψωμιού, ελάχιστου ως αντίδωρο, και του νερού ως δρόσο, που κρατεί τη ζωή οριακά σ’ ένα “μεταίχμιο” εύθραυστο και αγωνιώδες, κάτι έφεραν, απ’ το κακό και τ’ άδικο διωγμένοι…
Οχι, όχι τα ελάχιστα κειμήλια, που πρόλαβαν να πάρουν μαζί τους.
Εικόνες πίστης, ή Στέφανα αγιότητας, ή τιμαλφή, ή μετρημένα αργύρια σ’ ένα σύνολο ισχνό…
Οχι, αλλά έφεραν έναν τεράστιο όγκο Γνώσης, και Μνήμης, και Τρόπου… Την ΤΕΧΝΗ του βίου… και μας δίδαξαν:
Κι έτσι, με τις ζωτικές οσμώσεις, με τις ακριβείς επικονιάσεις και τις ευτυχείς συντήξεις, “στερώθηκαν” οι συμμείξεις των στοιχείων Πολιτισμού, σε μορφολογίες εκλεκτές!!
Ωστε να επαληθευτεί
-πάλι- το αξίωμα, ότι δηλαδή, κάθε καταστροφή, έχει φυλαγμένο “παρήγορο καταπίστευμα” τους αναγεννησιακούς σπόρους έμπνευσης και δημιουργίας… Και όχι μόνο στην Τέχνη, εδώ. Γεύσεις, ενδυματολογία, συναλλαγή, εργατικότητα, μεθοδικότητα, οικονομία του οίκου! Γνωστά πράγματα, αλλά, η Μουσική!!
Ο αρχέγονος ήχος ο Ιωνας, ο Φρύγος, ο Λυδός, αερισμένος από τη δροσιά του Σίπυλου, ετοίμασε το “χώμα” στο οποίο έμελε να γεωργίσουν οι μετέπειτα δημιουργοί της χώρας… Ακουμπώντας με ασφάλεια στο Ρεμπέτικο και το Σμυρναίϊκο, με ζυμώσεις κι αφομοιώσεις ενός αιώνα και πλέον, μελώδισαν και δίνουν στον καιρό, τα μεγαλυνάρια του Λαϊκού τραγουδιού!! Η “Σμυρνιά μούσα” η “λιγύμολπος” και πολύτροπος, με το σάλι της, το σαντούρι της, το βιολί, το λαούτο και το μπουζούκι – μπαγλαμά, “ωφελεί” τη Μουσική μας!
Οι πρόσφυγες, αρχινήσανε όλα… Ολα… να τα παίζουνε… Αυτοί προσφέρανε τα πολλά… Οι δικοί μας, δεν τα ξέρανε”… ομολογεί θερμά ο Βαμβακάρης.
Και τι να γράψεις τώρα, που να αρκεί, σ’ ένα άρθρο;
Ενα μικρό χαιρετισμό μόνο, στην Αγιογραφία του πονεμένου τόπου και των ανθρώπων του, τέτοιες ημέρες Μνήμης. Ενα χαιρετισμό, μόνο…
Επίμετρο: Μέρος του κειμένου, είναι από το αφιέρωμα που έκανε η γράφουσα στο Σμυρναίϊκο τραγούδι το καλοκαίρι του 2011, στο Πέτρινο θέατρο των Νοπηγείων.