Αξιόλογο χωριό στην Επαρχία Σελίνου. Είναι κτισμένο στις ακτές του Λιβυκού Πελάγους και απέχει 68 χλμ. από τα Χανιά.
H Σούγια μέχρι το 1998 ήταν έδρα της ομώνυμης Κοινότητας αλλά από το 1999 μέχρι το 2010, ανήκε στον Δήμο Ανατολικού Σελίνου και από το 2011 ανήκει στον Δήμου Καντάνου – Σελίνου.
Η απογραφή του 2001 μάς πληροφορεί πως σε τούτο το όμορφο παραλιακό χωριό μένουν 109 άτομα.
Το χωριό έχει μαγευτική παραλία με πεντακάθαρη θάλασσα για μπάνια και εξαιρετικό κλίμα. Εστιατόρια, ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια προσφέρουν τις υπηρεσίες τους.
Εδώ βρίσκεται η βυζαντινή εκκλησία του Αγ. Παντελεήμονος με ψηφιδωτά και αγιογραφίες μεγάλης καλλιτεχνικής αξίας. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει η τοιχογραφημένη το 1382 εκκλησία του Αγίου Αντωνίου.
Προς τ’ ανατολικά της Σούγιας, έχει την έξοδό του το φοβερό φαράγγι της Τρυπητής. Ο μόνος τρόπος να το γνωρίσει κανείς είναι ν’ αρχίσει από τον Ομαλό και συγκεκριμένα δεξιά από το Ξυλόσκαλο. Επειδή το φαράγγι είναι πολύ δύσβατο, όσοι επιχειρήσουν να το διαβούν θα πρέπει απαραίτητα να βρουν ντόπιο καλό οδηγό όπως είναι ορισμένοι κτηνοτρόφοι από την Αγία Ρουμέλη.
Ένας απ’ αυτούς, ο Γιάννης Τζάτζιμος, ήταν πολλές φορές επικεφαλής σε οργανωμένες ομάδες. Τότε ο φοβερός αυτός οδηγός των φαραγγιών έδειξε και τις φωνητικές του ικανότητες τραγουδώντας με την καταπληκτική του φωνή το ριζίτικο: “Σα δροσινιάσουν τα λαγκά και βασιλέψ’ ο ήλιος…”, που θεωρείται το τραγούδι των φαραγγιών.
ΙΣΤΟΡΙΚΑ
Η Σούγια είναι νέο σχετικά χωριό. Γι’ αυτό δεν το αναφέρουν οι Ενετοί στις απογραφές τους. Στις 29 Απριλίου 1834 ο Άγγλος περιηγητής Ρόμπερτ Πάσλεϊ πέρασε από την Σούγια και την βρήκε ακατοίκητη. Όμως, ούτε στην απογραφή του 1881 δεν αναφέρεται. Υπήρχαν μόνο τοποθεσία με το όνομα Σούγια.
Το σημερινό χωριό είναι κτισμένο στη θέση της αρχαίας πόλης Σύϊα ή Σούϊα. Ο Στράβων την ονομάζει Σύβα. Ήταν επίνειο της αρχαίας πόλης Ελύρου. Η πόλη έφτασε σε μεγάλη ακμή σ τους ρωμαϊκούς χρόνους αλλά υπήρχε και κατά την Α’ Βυζαντινή περίοδο (330-823 μ.Χ.). Πιστεύεται ότι η Σύϊα καταστράφηκε από τους Σαρακηνούς. Σήμερα σώζονται ερείπια υδραγωγείου, λουτρών καθώς και βωμοί, κολώνες κλπ.
Πηγές
– Α. Μακρυδάκη, Χανιά τουρ. Οδηγός
– Ρ. Πάσλεϋ, Ταξίδια στην Κρήτη (μετ. Δ. Γόντικα)
– Ν. Σταυράκη, Στατιστική του πληθ. Της Κρήτης
– Σ. Σπανάκη, ΚΡΗΤΗ (τ. Β’)
– Ιωσήφ Γεωργιακάκης, πρώην Κοινοτ. Σούγιας, έγγραφες πληροφορίες.
