Η περιέργεια είναι η κινητήριος δύναμη για να ανακαλύψουμε τον κόσμο. Στη περίπτωσή μας αυτός ο κόσμος είναι υπόγειος, σκοτεινός και το κάθε του μέτρο απαιτεί τεράστια προσπάθεια για να το διανύσεις…
Mια τρύπα τόσο δα, ίσα που χωράς να μπεις. Κι όμως εδώ στην ανατολική πλευρά των Λευκών Ορέων πάνω από το Μελιδόνι στην περιοχή Ατζίνες στα 1500μ. είναι η είσοδος του μεγαλύτερου κάθετου υπόγειου λαβυρίνθου που υπάρχει στην Ελλάδα. Όλα είναι έτοιμα για την “κατάδυση” στον πυθμένα του Γουργούθακα και τα πρώτα κάθετα μέτρα στα σχοινιά έφυγαν “νεράκι” μέσα από τον καταβατήρα μας. Έχουμε φτάσει κιόλας στα -320μ. Είναι ώρα για μια ανάσα και χάζεμα του υπόγειου τοπίου, που κοσμείται με τεράστιους σταλακτίτες και σταλαγμίτες. Αίθουσες τεράστιες και χαοτικές με τη δέσμη του φακού να μην σταματά πουθενά, σε ένα υπόγειο θηρίο γεμάτο ερωτηματικά και παράλληλες στοές, που θέλουν πολύ δουλειά για να εξερευνηθούν. Ο Γουργούθακας Είχε ανακαλυφθεί το 1990 από τη Σπηλαιολογική Αποστολή της ομάδας Catamaran πού εδρεύει στο Μontbeliard της Γαλλίας. Η Ομάδα αυτή, το 1996 προσέγγισε το βάθος των -452m. Το 1997 των –985m. Τον Αύγουστο του 1998 τελικά κατάφεραν να φθάσουν στο πυθμένα του σε βάθος –1208m, όπου βρίσκεται ένα όμορφο “σιφόνι” κάνοντας την συνέχιση του σπηλαίου αδύνατη χωρίς καταδυτική συσκευή. Αξίζει να σημειωθεί ότι αν και υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες σπήλαια παγκοσμίως, μόλις 84 από αυτά ξεπερνούν σε βάθος τα -1.000 μ. Το σίγουρο είναι ότι οι βορειοανατολικές παρυφές των Λευκών Ορέων στο νομό Χανίων είναι μια από τις πιο ενδιαφέρουσες (σπηλαιολογικά) περιοχές στον κόσμο.
Το διάλειμμα τελειώνει, και ο, σχοινοσύντροφος μου στην αποστολή αυτή, έχει μπει ξανά στα σχοινιά και αρχίζει ξανά να χάνεται στην άβυσσο του σκότους, που ελαφρά φωτίζει η μικρή φλόγα ασετυλίνης που καίει πάνω στα κράνη μας. Η λέξεις “σχοινί ελεύθερο” ακούγονται με βαρύ αντίλαλο και φτάνει η σειρά μου να μπω ακόμα βαθύτερα στα σπλάχνα του πέτρινου τέρατος. Η θερμοκρασία σταθερή τους 4 βαθμούς, μα η υγρασία ξεπερνά το 97% και σε κάθε αναμονή τυλίγομαι με την αλουμινοκουβέρτα μην ξεπαγιάσω. Δεν μπορείς να βάλεις πολλά ρούχα γιατί πρέπει να είσαι σχετικά ευκίνητος, ούτε και λίγα γιατί κρυώνεις. Όταν κινείσαι ιδρώνεις, όταν σταματάς παγώνεις και γενικά οι συνθήκες σε ένα τόσο βαθύ σπήλαιο είναι πολύ δύσκολες και πολλές φορές δεν είναι διασκέδαση, αλλά ποινή.. Κρύο, υγρασία, λάσπη, πείνα, δίψα και υπερβολική κούραση. Μερικές φορές αναρωτιέσαι γιατί το κάνεις. Δεν μπορώ να δώσω την απάντηση. Άλλωστε δεν χρειάζεται να τα εξηγούμε όλα, θα αποκλείαμε την μάθηση και θα δολοφονούσαμε την έκπληξη. Βρίσκεσαι σε έναν άλλο κόσμο. Μπαίνεις σε μια νιρβάνα σκότους, ζώντας σε ένα σύμπαν εντελώς διαφορετικό από τις συνθήκες της πραγματικής ζωής. Όσο πιο βαθιά πας τόσο νιώθεις να αποκόβεσαι από την γήινη πραγματικότητα, καθώς δεν υπάρχει φώς, αέρας αλλά και τίποτα που να σου θυμίζει τον πλανήτη γη όπως τον έχεις συνηθίσει.
Έξι ώρες μετά φτάνουμε στα -750 που υπάρχει μια πρόχειρη κατασκήνωση με μερικές σκηνές σε ένα επίπεδο σημείο του σπήλαιου. Εύκαιρα για μια καλή ξεκούραση μέσα τους υγρούς μεν αλλά σχετικά ζεστούς υπνόσακους. Με τα μάτια κλειστά η ανοιχτά το σκοτάδι είναι το ίδιο και το μόνο που ακούς είναι τα νερά που πέφτουν και “γουργουθιάζουν” από τους υπόγειους πανύψηλους καταρράχτες. Η αίσθηση του χρόνου έχει χαθεί ώρες τώρα και ο νους δεν μπορεί να τρέξει έξω από την μικροσκοπική τρύπα που περάσαμε ώρες νωρίτερα. Κάτι σαν γλυκεία νάρκωση, με ουσίες το απόλυτο σκότος, τα τεράστια πετρώματα και τους ήχους των νερών που αιώνες τώρα τρίβονται βίαια με τους ασβεστόλιθους. Ο ύπνος ίσα που μας άγγιξε και ξανά πάνω, ώστε να πάμε λίγο ακόμα κάτω, για να φτάσουμε μέχρι το υπόγειο ποτάμι με τον καταραχτή, πριν πάρουμε τον δρόμο της επιστροφής. Τα στενά του μαίανδρου μας δυσκολεύουν λίγο, όμώς η εικόνα και ό ήχος των νερών που πέφτουν από ψηλά, μας δίνουν την απαραίτητη ενέργεια ώστε να πάρουμε το δρόμο της επιστροφής. Σχεδόν 850 κάθετα μέτρα μας χωρίζουν από την έξοδο και με την τεχνική του μονού σχοινιού η ανάβαση ξεκινάει. Κάπου στις 5 τα ξημερώματα και μετά από 20 ώρες κάτω από τη γη, είμαστε εξαντλημένοι αλλά και ευτυχισμένοι που αέρας ξανά μας φυσά τα λασπωμένα πρόσωπα.
Ο Γουργούθακας βρίσκεται στην βορειοανατολική πλευρά των Λευκών Ορέων, αρκετά ψηλότερα από το χωρίο Μελιδόνι στην περιοχή Ατσίνες και η είσοδος του είναι στα 1485μ υψόμετρο. Είναι το βαθύτερο σπηλαιοβάραθρο στη χώρα μας και το 60ο στην παγκόσμια κατάταξη με βάθος -1208μ. Είχε ανακαλυφθεί το 1990 από την Γαλλική Σπηλαιολογική Αποστολή της ομάδας Catamaran, ενώ έχουν κατέβει λίγα μέλη του σπηλαιολογικής ομάδας του Ορειβατικού συλλόγου Χανιών στην αποστολή το 2001 που είχε οργανώσει ο ΣΠΟΚ και ο ΣΕΛΑΣ.
Τα πέντε βαθύτερα σπηλαιοβάραθρα στην Ελλάδα
Γοργούθακας (Λευκά Όρη) -1208μ
Λιοντάρι (Λευκά Όρη) -1110μ
Ταφκούρα (Ψηλορείτης) -860μ
Πελετών (Πάρνωνας) -620μ
Πραλίνα (Λευκά Όρη) -617μ
Φωτογραφίες: αρχείο ΕΟΣ Χανίων
