Στο βόρειο τμήμα της επαρχίας Σελίνου του νομού Χανίων συναντούμε την Σπίνα. Μικρό ορεινό και όμορφο χωριό. Βρίσκεται σε απόσταση 58 χλμ. ΝΔ από τα Χανιά και κοντά στα σύνορα των επαρχιών Κισάμου και Κυδωνίας.
Mέχρι το 1990, η Σπίνα ανήκε στην Κοινότητα Καντάνου και από το 1991 έως το 2010 αναφέρεται στον δήμο Καντάνου. Σ’ αυτό το χρονικό διάστημα εμεσολάβησαν οι απογραφές του 1991 και του 2001 όπου η Σπίνα αναφέρεται με 21 και 25 κατοίκους, αντίστοιχα.
Από το 2011, το Σελινιώτικο χωριό ανήκει στον δήμο Καντάνου – Σελίνου. Στην Αιγυπτιακή απογραφή του 1834, η Σπίνα αναφέρεται με 87 κατοίκους σε 19 οικογένειες. Και τότε ανήκε στον Δήμο Καντάνου.
Το 2016 το χωριό Σπίνα είχε 8 μόνιμα άτομα. Είναι κτισμένο στους πρόποδες του βουνού Αποπηγάδι (υψόμ. 1331 μ.) και είναι ένα από τα ορεινότερα χωριά του νομού Χανίων και γενικά όλης της Κρήτης. Σε τούτο το χωριό έφτασε ο δρόμος το 1954 και το ηλεκτρικό ρεύμα το 1989.
Στην καταπράσινη περιοχή της Σπίνας, παράγονται κτηνοτροφικά και γαλακτοκομικά προϊόντα (υπάρχουν περίπου 2.500 αιγοπρόβατα) και αγροτικά προϊόντα, κυρίως κάστανα (περί τους 30 τόνους) καθώς και η μελισσοκομία σε μεγάλο βαθμό. Εδώ παράγεται και μία περίφημη ποικιλία κρασιού το ονομαστό “Μοσχάτο Σπίνας”. Στο χωριό υπάρχουν περί τις 70 πηγές. Είναι ένα από τα πιο πράσινα χωριά της Κρήτης.
Εδώ υπάρχει και ένα πανέμορφο καταπράσινο φαράγγι, με το όνομα “Σπινιώτικο Φαράγγι” μέσα από το οποίο διέρχεται ο ποταμός Σπινιώτης ή Κουκίζας. Στην είσοδο του φαραγγιού είναι κτισμένη (από τη δεκαετία του 1980) η εκκλησία του Αγίου Ειρηναίου. Γιορτάζει στις 23 Αυγούστου. Τα τελευταία χρόνια γίνεται πανηγύρι.
Στη Σπίνα ενδιαφέρον παρουσιάζουν δύο βυζαντινές εκκλησίες, που χρονολογούνται τον ΙΣΤ’ αιώνα. Είναι ο Άγιος Αντώνιος, με σπουδαίες αγιογραφίες και η δίκλιτη εκκλησία αφιερωμένη στην Παναγία και στον Άγιο Ευτύχιο κτισμένη μέσα στα δέντρα.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η εκκλησία των Αγίων Κων/νου & Ελένης, κτισμένη περί το 1830. Γιορτάζει κάθε χρόνο στις 21 Μαΐου. Τότε γίνεται στην Σπίνα το κεντρικό πανηγύρι.
Το Δημ. Σχολείο της Σπίνας έκλεισε το 1975, όπως έχει συμβεί σε πολλά χωριά. Τώρα υπάρχει το ανακαινισμένο κτίριο, όπου στεγάζεται ο Πολιτιστικός Σύλλογος του χωριού με το όνομα “Καπετάν Κουμής”.
Σε τούτο το χωριό γεννήθηκε το 1797, μία μεγάλη φυσιογνωμία, ο οπλαρχηγός Σελίνου, Φιλικός, Πεντακοσίαρχο Ιάκωβος Κουμής. Για τον μεγάλο αυτόν οπλαρχηγό και για το αγαπημένο του χωριό την Σπίνα, ανώνυμος ποιητής εκείνης της εποχής λέει τα ριζίτικα:
“Παιδιά κι ίντα ‘ν’ οι μπαλωτές οθέν τον Άγιο Δίκιο,
κατ’ απού το Φτερόλακκο, μέσα σε μια χαράδρα;”
“Πόλεμο κάνει ο Κουμής με Τούρκους Γιαννιτσάρους
με τσουρμουτζήδες, τα σκυλιά, και πρίχου να βρδιάσει
κιανείς τους δεν απόμεινε”.
“Ούλα τση Κρήτης τα χωριά άξια και τιμημένα,
στο Σέλινο ‘ναι ‘να χωριό απού το λένε Σπίνα,
χωριό του καπετάν Κουμή, κείνου του αντρειωμένου
κείνου του λεοντόκαρδου”.
Από την Σπίνα κατάγονται οι καλλιτέχνες της Κρητικής μουσικής Ευτύχης Καστάνης, Χαράλαμπος Καστάνης και Πέτρος Κουμής.
Βιβλιογραφία:
– Ν. Σταυράκη, Στατιστική του πληθ. της Κρήτης
– Σταμ. Αποστολάκη, Ριζίτικα
– Ρ. Πάσλεϋ, Ταξίδια στην Κρήτη (μετάφρ. Δ. Γόντικα)
– Πληροφορίες από τον Κων/νο Καρυωτάκη
