Μισός αιώνας σκίτσων, γελοιογραφιών που έχουν μείνει πια στην ιστορία. Από το εμβληματικό σκίτσο με τον πιτσιρικά που κατουράει το βασιλικό στέμμα, στο έργο ζωής των τελευταίων χρόνων, την εικονογράφηση της ζωής του Ελευθερίου Βενιζέλου, ο Σπύρος Ορνεράκης έχει αποτυπώσει με το πενάκι του σχεδόν τα πάντα!
Το “Μολύβι Μελάνι” αφήνεται στα χέρια του κορυφαίου Χανιώτη σκιτσογράφου κι ανοίγει μαζί του κουβέντα για την 9η τέχνη, τη φρεσκάδα των νέων δημιουργών αλλά και τη δύναμη του σκίτσου.
– Το τελευταίο διάστημα κυκλοφόρησε ξανά πολύ στο διαδίκτυο το ιστορικό σας σκίτσο του ’74 ως σύμβολο θα λέγαμε των αντιμοναρχικών μας αισθημάτων. Τι σημαίνει αυτό για ένα έργο; Ένα σκίτσο που δεν το αγαπούσατε ιδιαιτέρως όπως διαβάζουμε…
Αυτό σημαίνει ότι καμιά φορά εμείς οι δημιουργοί δεν εκτιμούμε και πάρα πολύ τα πράγματα· αυτά που πιστεύουμε ότι μπορεί να είναι επιτυχίες, πολλές φορές περνούν απαρατήρητα, ενώ άλλα που δεν τα υπολογίζουμε τελικά έχουν επιτυχία κι αν το ξέραμε θα κάναμε όλοι επιτυχίες. Μιλώντας για το συγκεκριμένο, δεν είναι ότι δεν το αγαπούσα και στο τέλος επειδή διέπρεψε και χωρίς τη δική μου επιθυμία, αγαπήθηκε κι από μένα. Πολλές φορές μου το ζητούν ακόμη και για το πίσω μέρος μιας τουαλέτας, αλλά μιλάμε για ιστορικά έργα τώρα πια, που δημιουργήθηκαν πάνω στη ζέση του αγώνα. Έμαθα πως ξαναζωντάνεψε πρόσφατα, αν κι εγώ δεν θεωρώ ότι ήταν η κατάλληλη συνθήκη, γιατί ένας θάνατος μας επιβάλλει να είμαστε πιο ευγενικοί ας το πούμε, οπότε δεν εκτίμησα την επάνοδό του. Πλέον βέβαια ανήκει στον κόσμο, έχει φύγει προ πολλού από τον δημιουργό…
– Πάντα υπάρχουν δύσκολες περίοδοι. Για τη συγκεκριμένη, πιστεύετε ότι είναι πιο αναγκαίο από ποτέ το σατιρικό σκίτσο, η γελοιογραφία κι η 9η τέχνη ως μέσο ανάδειξης των παθογενειών μας ή κι ως μέσο ελάφρυνσης του πόνου;
Αυτή τη δουλειά την κάνω πάρα πολλά χρόνια και μπορώ να πω πως στις δύσκολες περιόδους που περάσαμε (χούντα κ.λπ.), το χιούμορ και η σάτιρα διέπρεψαν. Ξέρετε ο κόσμος στις δύσκολες καταστάσεις, όπως και στη σημερινή εποχή, για να ανταπεξέλθει χρειάζεται το χιούμορ, γιατί αν δεν τα δεις τα πράγματα με λίγο χιούμορ τρελαίνεσαι. Οπότε σίγουρα βοηθάει κι είναι ένα φάρμακο για τις δύσκολες εποχές που περνάμε. Τότε λοιπόν το σκίτσο λειτουργεί πιο εύκολα κι έχει μεγαλύτερη αξία όταν γίνεται σε χαλεπούς καιρούς.
– Έχετε καλύψει βέβαια και ιστορικές δίκες χρησιμοποιώντας το πενάκι σας κι απέκτησε άλλη διάσταση πια το σκίτσο, έτσι δεν είναι;
Βέβαια, είναι από τα πράγματα που έχω κάνει, έχω καλύψει σχεδόν εξολοκλήρου τις πρώτες δίκες της χούντας, μετά της 17 Νοέμβρη, του Κοσκωτά. Εκεί πια δεν κάνεις χιούμορ, κάνεις μια καταγραφή και νιώθεις ως ιστορικός εκείνη τη στιγμή. Προσπαθείς να το δώσεις με ένα πλάνο, που πολλές φορές δεν μπορεί ούτε η φωτογραφία να το κάνει. Βάζεις τον θεατή έτσι πιο κοντά στην ατμόσφαιρα, μέσα σε μία εικόνα που έχεις συγκεντρώσει ό,τι συνέβαινε μέσα στη δικαστική αίθουσα. Είναι σαν να κάνεις ένα ρεπορτάζ και σταχυολογείς αυτά που έχουν σημασία.
– Έχετε και δική σας σχολή εφαρμοσμένων τεχνών στην Αθήνα δεκαετίες τώρα. Τι συμβουλεύετε τους νεαρούς σπουδαστές σας που εισέρχονται στον χώρο; Έχει μέλλον ένας χώρος με τόσο παρελθόν στην Ελλάδα;
Αυτός ο χώρος δεν πεθαίνει, είναι σαν τον κινηματογράφο, το βιβλίο, το άρωμα μιας εφημερίδας κοκ. Εμφανίζονται φυσικά νέες μέθοδοι και τρόποι μετάδοσης του μηνύματος, αλλά η αξία των σκίτσων, των βιβλίων, των εφημερίδων έχουν πια τη δική τους οντότητα κι αξία. Ο δημιουργός με το κάθε του σκίτσο δίνει τη δική του ματιά πάνω στην τέχνη και την κοινωνία κι αυτό δεν μπορεί να πεθάνει ποτέ.
Η αλήθεια είναι πως οι εποχές που διανύουμε είναι πολύ δύσκολες, τα Μέσα έχουν μειωθεί, τα οικονομικά πολλές φορές δεν βοηθούν να βιοπορίζεσαι από την τέχνη σου και λίγοι ζουν από αυτό. Είναι όμως ένα επάγγελμα που αν αρχίζει να σού αποδίδει είναι ό,τι ομορφότερο μπορεί να συμβεί στη ζωή σου. Για τον δημιουργό δεν υπάρχει καλύτερο από το να επιβιώνει από το “χόμπι” του. Σημασία έχει να υπάρχει το υλικό, εφόσον εμείς έχουμε τη μαγιά, εγώ δεν ανησυχώ.
Ένα σκίτσο για την Ελλάδα του 2023 δια χειρός Σπύρου Ορνεράκη πώς θα ήταν;
Όσο μεγαλώνει κανείς αρχίζει και γίνεται όχι σοφότερος αλλά πιο συντηρητικός. Αρχίζουμε πια και μαζευόμαστε πάρα πολύ τότε για αυτό είναι καλό το κομμάτι της δημιουργίας να το αφήνουμε στους νέους ανθρώπους κι αυτός είναι ένας λόγος που εγώ δημιουργώ λιγότερο το 2023. Οι νέοι είναι πολύ πιο φρέσκοι, ήρθε η σειρά τους να πούνε τα δικά τους πράγματα και πιστεύω πολύ στους νέους ανθρώπους που προχωρούν σε αυτόν τον χώρο. Εξάλλου, όσο και να μεγαλώνει κανείς παραμένει μαθητής… επάνω στο σκίτσο, στην εικόνα, στις ιδέες.
Τα Χανιά, η γενέτειρά σας, φαίνεται πως κάνουν κάποια βήματα στην 9η τέχνη κι όχι μόνο. Ποια θα ήταν για εσάς μια σημαντική παρακαταθήκη ενός καλλιτέχνη για τον τόπο του;
Αυτό που κάνω τα τελευταία 4-5 χρόνια είναι έργο ζωής για εμένα και τον τόπο μου. Εικονογραφώ τη ζωή του Ελευθέριου Βενιζέλου, μια ιδέα-πρόταση που προήλθε από το Ίδρυμα “Ελευθέριος Βενιζέλος” στα Χανιά το οποίο θα το εκδώσει κιόλας και πρόκειται για ένα κόμικ όλο στο χέρι σχεδιασμένο, με τρομερές απαιτήσεις που αποτελεί για εμένα μια σημαντική ευκαιρία να αφήσω κι εγώ ένα σοβαρό αποτύπωμα στον χώρο.
